Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi

Performans analizi, sistemlerin, kaynaklarını amaçları doğrultusunda ne kadar etkin ve verimli kullandığını belirleyen bir kavramdır. Son yıllarda sistem performanslarını değerlendirmek için kullanılan analizlerden biri de etkinlik analizidir. Etkinlik analizinde rasyo, parametrik ve parametrik olmayan yöntemler gibi yöntemler kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sistemlerin etkinliklerinin ölçülmesinde kullanılan yöntemlerden birisi olan VZA ile Türkiye'deki vakıf üniversitelerinin görece toplam, teknik ve ölçek etkinliklerinin ölçülerek analiz edilmesidir. Çalışmada ilk olarak, VZA'da kullanılan kavramlar açıklanmış ikinci olarak VZA'da kullanılan modellerle ilgili ayrıntılı bilgi verilmiştir. Son olarak da Türkiye'deki vakıf üniversitelerinin görece toplam, teknik ve ölçek etkinlikleri, girdi ve çıktı yönelimli CCR ve BCC modelleri kullanılarak hesaplanıp incelenmiştir. Ayrıca süper etkinlik modelleri yardımıyla vakıf üniversitelerinin etkinlik sıralamaları da belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Performans, etkinlik, verimlilik, veri zarflama analizi, Vakıf Üniversiteleri

Efficiency evaluation of foundation universities in Turkey by using Data Envelopment Analysis (DEA)

Performance evaluation determines to what extent systems actively and efficiently utilise sources allocated. One of the analysis methods widely used in recent years for performance measurement is efficiency analysis (EA). Such methods as ratio, parametric and non parametric are used in efficiency analysis. Data Envelopment Analysis (DEA), one of the non parametric methods, is the theoric base of this study. Since there is no study on evaluating the efficiency of foundation universities by using DEA method, the study focuses on this issue. The paper first explains the concept, secondly introduces the models used in DEA. In the study finally the relative efficiency of foundation universities are analised by using input and output oriented CCR and BCC models. Furthermore efficiency ordering of foundation universities determined in help of super efficiency model.

Keywords:

Performance, Productivity, Efficiency, Data Envelope Analysis, Foundation University,

PDF

___

İ. Barutçugil, Bilgi Yönetimi. Kariyer Yayıncılık, İstanbul, s.13, 2002.
Sayıştay, Sayıştay'ın Performansının Ölçümüne İlişkin Önaraştırma Raporu, Sayıştay Yayını, Ankara, s.9, 2002.
C. Yeşilyurt, M. A. Alan, Fen Liselerinin 2002 Yılı Göreceli Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle ile Ölçülmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4, 2, 91-104, (2003).
H. D. Sherman, Data Envelopment Analysis as a New Manegerial Audit Methodology- Test and Evaluation. Auditing. A Journal of Practice and Theory, 35- 53, (1984).
D. De Prins, L. Simar, H. Tulkens, Measuring Labour Efficiency, in Post Offices in The Performance of Public Enterprises: Concepts and Measurement (P. Pestieau ve H. Tulkens M. Marchand), North Holland, Amsterdam, ss.243-267, 1984.
C. Cazals, J. P. Florens, L. Simar, Nonparametric Frontier estimation: A Robust Approach. Journal of Econometrics, 106, 1, 1-25, (January 2002)
S. Cıngı, A. Tarım, Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü DEA-Malmquist. TFP Endeksi Uygulaması, Türkiye Bankalar Birliği Araştırma Tebliğleri Serisi 1, İstanbul, ss.3, 21, 2000.
Tarım, Veri Zarflama Analizi. Sayıştay Yayınları Araştırma Serisi, Ankara, s.222, 2001.
R. Yolalan, İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü. MPM Yayınları, Ankara, s. 65. 1993.
Charnes, W. Cooper, E. Rhodes, Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operations Research. 2, 429-444, (1978).
Kutlar, A. Babacan, Türkiye’deki Kamu Üniversitelerinde CCR Etkinliği-Ölçek Etkinliği Analizi: DEA Tekniği Uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15, 1, 148-172, (2008).
Z. Aydemir, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Kapsamında İllerin. DPT Uzmanlık Tezi, Ankara, s. 45, 89, 91-92, 2002.
E. Thanassoulis, M. C. Portela, R. Allen, Incorporating Value Judgment In DEA, in Handbook on Data Envelopment Analysis (W. W. Cooper, L. M. Seifort ve J. Zhu), Kluwer Academic Publisher, New York, 4, pp.132,216, 2004.
Reisman, What Can OR/MS Academics Learn From and About Data Envelopment Analysis?, SSRN, OR/MS, OH, USA (20 March 2004).
S. Bülbül, İ. Akhisar, Türk Sigorta Şirketlerinin Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi İle Araştırılması. VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü, İstanbul, 2005.
M. Dinç, K. E. Haynes, Sources of Regional Inefficiency: An Integrated Shift-Share, Data Envelopment Analysis and Input-Output Approach. The Annals of Regional Science, 33, 469-489, (1999).
W. W. Cooper, L. M. Seiford, J. Zhu, Data Envelopment Analysis: History, Models and Interpretations, in Handbook on Data Envelopment Analysis (W. W. Cooper, L. M. Seifort ve J. Zhu), Kluwer Academic Publisher, New York, 1, pp.8-21, 2004.
N. Cinemre, Doğrusal Programlama. Beta Basım Yayım, İstanbul, s.107-109, 2004.
W. W. Cooper, L. M. Seiford, K. Tone, Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text whith Models, Application, References and DEA-Solver Software, Second Edition, Springer Science, New York, pp.43-128, 2007.
Babacan, M. Kartal, M. H. Bircan, Cumhuriyet Üniversitesi'nin Etkinliğinin Kamu Üniversiteleri ile Karşılaştırılması: Bir VZA Tekniği Uygulaması. C.U. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,8, 2, 97-114, (2007).
R. D. Banker, A. Charnes, W. W. Cooper, Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 30, 9, 1078-1092, (1984).
N. C. Sevimeser, Yabancı Bankaların Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Faaliyetleri ve Etkileri: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Çukurova Üniversitesi, Adana, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, s.59, 2005.
Yıldız, Yatırım Fonları Performanslarının VZA ile Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61, 2, 211-234, (2006).
W. W. Cooper, L. M. Seiford, J. Zhu, Return to Scale in Data Envelopment Analysis, in Handbook on Data Envelopment Analysis (W. W. Cooper, L. M. Seifort ve J. Zhu), Kluwer Academic Publisher, New York, 2, pp.41-69, 2004.
Yüksek Öğretim Kurumu, Vakıf Üniversiteleri Raporu. Ankara, s.4-21. 2007.
Tomkins, R. Green, An Experiment in The Use of Data Envelopment Analysis of Evaluating The Efficiency of UK University Departments of Accounting. Financial Accountability, 4, 2, 147-164, (1988).
J. E. Beasley, Determining Teaching and Research Efficiencies. Journal of The Operational Research Society, 46, 4, 441-452, (1995).
M. Abbott, C. Doucouliagos, The Efficiency of Australian Universities: A Data Envelopment Analysis. Economics of Education Review, 22, 1, 89-97, (2003).
T. Flegg, D. O. Allen, K. Field, T. W. Thurlow, Measuring the Efficiency of British Universities: A Multi-period Data Envelopment Analysis. Education Economics, December 12, 3, 231-249, (2004).
S. Warning, Performance Differences in German Higher Education: Empirical Analysis of Strategic Groups, Centre for European Economics Research, [Çevrimiçi] [Alıntı konstanz.de/forschergruppewiwi/ (2004). 10 Eylül 2008.]
http://www.wiwi.uni
Kutlar, M. Kartal, Cumhuriyet Üniversitesinin Verimlilik Analizi: Fakülteler Düzeyinde Veri Zarflama Yöntemiyle Bir Uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8, 2, 49-79, (2004).
M. E. Baysal, B. Alçılar, H. Çerçioğlu, B. Toklu, Türkiye'deki Devlet Üniversitelerinin 2004 Yılı Performanslarının, Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenip Buna Göre 2005 Yılı Bütçe Tahsislerinin Yapılması. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9, 1, 67-73, (2005).
M. Vassiloglou, D. Giokas, A Study of The Relative Efficiency of Bank Branches: An Application of Data Envelopment Analysis. Journal of Operational Research Society, 41, 7, 591-597, (1990).
T. R. Anderson, Benchmarking in Sports, in Handbook on Data Envelopment Analysis (W. W. Cooper, L. M. Seifort ve J. Zhu), Kluwer Academic Publisher, New York, 15, pp.444-446, 2004.