Otizmli Çocuğu Olan Çiftlerin Evlilik Doyumları: Kaygı, İlişkisel Yılmazlık, Psikolojik Yardım Alma Tutumları Değişkenleri Açısından Bir İnceleme
Bu araştırmada, otizmli çocuğa sahip olan çiftlerin evlilik doyumu, kaygı, ilişkisel yılmazlık ve psikolojik yardım alma tutumları arasındaki ilişki incelenmektedir. Araştırma modeli olarak otizmli çocuğa sahip çiftlerin evlilik doyumlarının kaygı, ilişkisel yılmazlık ve psikolojik yardım alma tutumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek amacıyla betimsel ve ilişkisel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri kaygı, ilişkisel yılmazlık ve psikolojik yardım alma tutumu; bağımlı değişkeni ise otizmli çocuğa sahip bireylerin evlilik doyumudur. Veriler, otizmli çocukların eğitim aldığı iki farklı özel eğitim merkezinden toplanmıştır. Verilerin toplandığı özel eğitim merkezlerinden biri sadece otizm tanısı olan çocukların eğitim aldığı A Okulu, diğeri ise B Özel Eğitim Merkezi’dir. A Okulu’ndan otizmli çocuğu olan 80 çifte ulaşılırken, B Okulu’ndan de otizmli çocuğu olan 20 çifte ulaşılmıştır. Araştırmaya 100 çift (100 Kadın, 100 Erkek olmak üzere 200 birey) katılmış olup, katılımcıların yaş aralığı 24-57 aralığında, yaş ortalaması ise = 38,50’dir. Bireylerin evlilik süresi 4-33 yıl arasında değişmektedir. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu, Evlilik Yaşam Ölçeği, Spielberger Sürekli Kaygı Envanteri, İlişkisel Yılmazlık Ölçeği ve Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği-Kısa Form ile toplanmıştır. Anket formları çiftlere dağıtılmış ve her ikisininde formları ayrı ayrı doldurması istenmiştir. Elde edilen verilerin analizinde normallik dağılımlarını belirlemek amacıyla Kolmogorov-Smirnov Testi; çıkarımsal istatistikler çerçevesinde Mann- Whitney U testi, Kruskal Wallis-H testi ve Spearman Rho kullanılmıştır. Bulgular, otizmli çocuğa sahip bireylerin evlilik doyumlarının cinsiyete, normal gelişim gösteren çocuğa sahip olup olmama durumuna, şu anki psikolojik destek ihtiyacına, sürekli kaygı düzeyine, ilişkisel yılmazlık düzeyine ve psikolojk yardım almaya ilişkin tutuma göre anlamlı bir farklılık gösterirken; eğitim durumuna ve gelir durumuna göre ise bir farklılık göstermediğine işaret etmektedir. Otizmi çocuğa sahip olan bireylere psikolojik destek verilerek yaşadıkları kaygının düzeyinin düşürülmesi ve ilişkisel yılmazlık düzeylerinin ise arttırılması önemlidir.
Anahtar Kelimeler:
Evlilik doyumu, kaygı, ilişkisel yılmazlık, psikolojik yardım alma tutumu, otizmli çocuğa sahip çiftler
Marriage Satisfaction of Couples Having Autistic Children: An Examination of Marriage Satisfaction, Anxiety, Relational Resilience, and Attitudes Toward Seeking Psychological Help
This study investigated the relationship among marital satisfaction, anxiety, relational resilience, and attitudes toward seeking psychological help among couples who have autistic children. Descriptive and relational survey models were used as research methods to test whether the marital satisfactions of couples having autistic children differ depending on anxiety, relational resilience and the attitude towards seeking professional psychological help. While the dependent variable of the study is the marital satisfaction, the independent variables of the study are anxiety, relational resilience and attitude toward seeking psychological help. The data were collected from two different private education centers where autistic children receive an education. One of the private education centers is Special Education School of A where only children with autism diagnosis has been taking an education, and the other one is B Special Education Center. 80 couples having autistic children in A school and 20 couples in B Special Education Center were participated to the study. The study was conducted with 100 couples in total (100 female and 100 male; 200 individuals in total) whose age range is 24–57 and average age is 38.50. The duration of marriage of individuals vary between 4–33 years. The data of the study were collected via Personal Information Form, Marital Life Scale, State-Trait Anxiety Inventory, Relational Resilience Scale and Short Form of Attitude Towards Seeking Professional Psychological Help. Couples were given survey forms and asked to fill individually. Data were analyzed by using Kolmogorov-Smirnov Test, Mann-Whitney U Test, Kruskal Wallis H Test and Spearman Rho Test. The results of the study indicated that there is a significant difference between marital satisfaction and gender, having normal children, current need of psychological support, anxiety, relational resilience, and attitude towards seeking psychological help. On the other hand, there is no significant difference between marital satisfaction and educational level and socio-economic status. The results also demonstrated that there is significant relationship between marital satisfaction and anxiety, relational resilience, and attitudes toward seeking psychological help.
Keywords:
Marital satisfaction, anxiety, relational resilience, seeking professional psychological help, couples having autistic children,
___
- Ahlert, I. A. ve Greeff, A. P. (2012). Reilience factors associated with adaptation in families with deaf and hard of hearing children. American Annals of the Deaf. 157 (4), 404-591. Alpay, A. (2009). Yakın ilişkilerde bağışlama: Bağışlamanın bağlanma, benlik saygısı, empati ve kıskançlık değişkenleri yönünden incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. Altıntaş, B. (2011). Trabzon il merkezinde otizm tanısı ile eğitim gören çocukların ailelerinde stres, tükenmişlik düzeyi ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon. Aydemir, S. E. (2015). Otizmli çocukların ebeveynlerinin evlilik uyumlarının, başa çıkma stratejilerinin ve sosyal destek algılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Aydoğan, D. (2014). Çiftlerde ilişkisel yılmazlığın ebeveynlik stresi, ilişkisel başa çıkma, ilişkisel profesyonel yardım arama ile ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Bayat, M. (2007). Evidence of resilience in families of children with autism. Journal of Intellectual Disability Research. 51 (9), 702-714. coping in couples. Swiss Journal of Psychology. 54, 34-49. Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve davranışı (7. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi. Darıca, N., Abidoğlu, Ü. ve Gümüşçü, Ş. (2002). Otizm ve otistik çocuklar (3. Baskı). İstanbul: Özgür Yayıncılık. Dışlıklı, S. (2007). 24-36 Aylık Otistik Çocukların Sosyal ve Duygusal Gelişim Özelliklerinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Doğru, Y. ve Arslan, E. (2006). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19, 543-553. Dunlap, G., Dyer, K., & Koegel, R. L. (1983). Autistic self-stimulation and intertrial interval duration. American journal of mental deficiency. Fischer, E.H. ve Farina, A. (1995). Attitudes toward seeking professional psychological help: A shortened form and considerations for research. Journal of College Student Development. 36,368-373. Framo, J.L. (1996). A personal retrospective of the family therapy field: Then and now. Journal of Marital and Family Therapy, 22(3), 289- 316. Gürün, O. A. (1991). Psikoloji sözlüğü. İstanbul: İnkilap Yayınları Hackney, H. ve Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: psikolojik yardım süreci el kitabı. T. Ergene ve S. Aydemir Sevim (Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık. Hatipoğlu, Z. (1993). The role of certain demographic variables and marital conflict in marital satisfaction of husbands and wives. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Heiman, T. (2002). Parents of children with disabilities: Resilience, coping and future expectations. Journal of Developmental and Physical Disabilities. 14 (2), 159-171. Hekim (2005). Bir grup otistik çocuğun sosyo-demografik ve kimlik özelliklerinin değerlendirilmesi. İzmir: I. Uluslararası Özel Eğitim ve Otizm Sempozyum Kitapçığı. Henderson, N. ve Milstein, M.M. (1996). Resiliency in schools: Making it happen for students and educators. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, Inc. Husaini, B. A., Moore, S. T. ve Cain, V. A. (1994). Psychiatric symptoms and help seeking behavior among the elderly: An analysis of racial and gender diffrences. Journal of Gerontological Social Work. 21, 177-193. Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları. Karpat, D. (2011). Yaygın Gelişimsel Bozukluk Tanısı Alan Çocukların Ebeveynlerinin Yaşadığı Yas Tepkilerinin, Evlilik Uyumlarının ve Sosyal Destek Algılarının İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Korkmaz, B. (2001). Otizm: Başlıca davranış sorunları ve pratik yaklaşım. Yeni Symposium. 39 (1), 26-34. Küçüker, S. (2006). Ana babaya bağlanma ölçeği: Türk üniversite öğrencilerinde psikometrik özelliklerin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(2), 1-10. Luthar, S., Cicchetti, D. ve Becker, B., 2000. Research on resilience: Response to commentaries. Child Development. 71 (3), pp.573-575. McCubin A. M. (1989). Family strengths in the care of handicapped children: Targets for intervention. Family Relations. 38 (4), 436-443. Minnes, P. M. (1988). Family resources and stres associated with having a mentally retarded child. American Journal on Mental Retardation. 90 (3), 250-264. Nar, E. (2005). Beni anlayın. (3. Baskı). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı. Öksüz, Z. (2008). Otistik ve normal çocuk sahibi anne babaların bazı psikiyatrik ve psikolojik özelliklerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Öner, N. ve Le Compte, A. (1985). Süreksiz Durumluk / Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Özbay, Y. (1996). Üniversite öğrencilerinin problem alanları ile yardım arama tutumları arasındaki ilişki. IV. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmalar. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. 175- 189. Özbay, Y. ve Aydoğan, D., (2014). Aile yılmazlığı: Bir engele rağmen birlikte güçlenen aile. Sosyal Politikaları Çalışmaları Dergisi, 14 Özdemir, S. (2012). Psikolojik yardım alma tutumu ile kişilik, kendini saklama, cinsiyet rolleri arasındaki ilişkiler. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: PDREM Yayınları. Rimmerman, A., Turkel, L. ve Crossman, R. (2003). Perception of child development, child-related stres and dyadic adjustment: Pair analysis of married couples of young children with developmental disabilities. Journal of Intellectual & Developmantal Disability, 28 (2), 188-195. Spanier, G. B. ve Lewis, R. A. (1980). Marital quality: A review of the seventies. Journal of Marriage and the Family. 42, 825-39. Spielberger, C.D., Gorsuch, R.L. ve Lushene, R.E. (1974). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press. Strong, B., & DeVault, C. (1986). The marriage and family experience. New York: West. Şahin, T. (2015). Sadece otistik çocuğu olan annelerin kaygı ve depresyon düzeyi ile sağlıklı kardeş/kardeşlere sahip ve otistik çocuğu olan annelerin kaygı ve depresyon oranlarının karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Şen, E. (2004). Engelli çocuğu olan ailelerin yaşadığı güçlükler. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin. Şener, A. ve Terzioğlu, G. (2002). T.C. Başbakanlık aile araştırma kurumu başkanlığı: Ailede eşler arası uyuma etki eden faktörlerin araştırılması. Ankara: Kardelen Ofset. Terry, J. ve Kottman, M. (1995). Working with families. guidance and counseling ın the elementary and middle schools. New York: Brown ve Benchmark Publishers. Tezer, E., 1996. Evlilik ilişkisinden sağlanan doyum: evlilik yaşamı ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2 (7), ss.1-7. Tık-Yakar, F.A. (2015). Kaynaştırma eğitimi yapılan sınıflarda normal gelişim gösteren çocuğu bulunan ailelerin kaygı düzeyi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Top, F. (2009). Otistik çocuğa sahip ailelerin yaşadıkları sorunlar ile ruhsal durumlarının değerlendirilmesi: niteliksel araştırma. Çocuk Dergisi 9 (1), 34-42. Topkaya, N. (2011). Psikolojik yardım alma niyetinin sosyal damgalanma, tedavi korkusu, beklenen yarar, beklenen risk ve tutum faktörleriyle modellenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir. Varol, N. (2005). Aile eğitimi. Ankara: Kök Yayıncılık. Yurdakul, A., Girli, A., Özekes, M. ve Sarısoy M. (2000). Otistik ve zihinsel engelli çocuğu olan ailelerin stresle baş etme yolları: Annebaba farklılıkları. İlkışık Dergisi. 18 (52), 37-52. Yörükoğlu, A. (1998). Gençlik Çağı/Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunlar (13. Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
- ISSN: 2149-5483
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: İstanbul Aydın Üniversitesi