Aliyyü’l-Kârî’nin Salavât-ı Şerîfesini 20. Asırdan Okumak: Amasya Müftüsü Mehmed Sabri Yetkin’in Salavât-ı Şerîfe Şerhi

Millî Mücadele Dönemi din adamlarından Amasya Müftüsü Abdurrah-man Kâmil Yetkin’in oğullarından âlim, şâir ve fâzıl bir şahsiyet olan Amasya Müftüsü Mehmed Sabri Yetkin, ilmî, edebî ve tasavvufî muhte-valı birçok eser telif etmiştir. Mehmed Sabri Yetkin, Amasya’nın son dö-nem ilim ve kültür hayatına büyük katkılar sağlayan Mecdîzâde ailesine mensuptur. Küçük yaşlardan itibaren iyi bir eğitimden geçen müellif, resmi eğitiminin yanında her biri kendi alanında meşhur âlimlerden de farklı alanlarda icazet almıştır. Kâtiplik, kütüphâne memurluğu ve muallimlik gibi birbirinden farklı görevlerde bulunan Mehmed Sab-ri Yetkin, babasının vefatından sonra boşalan Amasya Müftülüğüne seçilerek yirmi yıl boyunca Amasya Müftüsü olarak görev yapmıştır. Bu görevlerin yanında telif, tercüme, tefsir ve şerh olmak üzere farklı alanlarda pek çok eser de kaleme almıştır. Mehmed Sabri Yetkin’in te-lif ettiği eserlerinden biri de Aliyyü’l-Kârî’nin müsecca‘ Salavât-ı Şerî-fe şerhidir. Aliyyü’l-Kârî’nin Mekke’de mücavir iken yazdığı Salavât-ı Şerîfe’si daha sonraki dönemlerde pek çok kez şerh edilmiş ve meşhurolmuştur. Bu çalışmamızda öncelikle, Amasya Müftüsü Mehmed Sabri Yetkin’in ilmî ve edebî şahsiyeti üzerinde durulmuştur. Daha sonra ise Aliyyü’l-Kârî’nin müsecca‘ salavât-ı şerîfesi ve Mehmed Sabri Yetkin’in Aliyyü’l-Kârî’nin salavât-ı şerîfesine yazdığı şerhinin transkripsiyonlu metni verilmiştir.

READING OF ALI AL-QARI’S SALAWAT-I SHAREEFAHS FROM THE 20TH CENTURY: COMMENTARY OF AMASYA MUFTI MEHMED SABRI YETKIN SALAWAT-I SHAREEFAH

Amasya mufti Mehmed Sabri Yetkin, who was a scholar, a poet, a virtuous person, and the son of Amasya mufti Abdurrahman Kamil Yetkin, who was one of the clergymen in the war of independence compiled many works with scholarly, religious, literary and sufistic content. Mehmed Sabri Yetkin belongs to the Majdizadeh family who contributed greatly to Amasya’s recent life of science and culture. In addition to his official education, he received a lot of diploma from famous scholars in his own field. Mehmed Sabri Yetkin, who served in different positions such as clerk, library clerk and master (teacher), was elected to the office of Amasya Mufti after his father’s death and served as Amasya Mufti for twenty years. In addition to these tasks, he also wrote many works in various fields, including copyright, translation, tafsir and commentary. One of the works he wrote is Ali al-Qari’s commentary on the on Salawat-i Shareefah. The Salawat-i Shareefah, written by Ali al-Qari during his days in Mecca, was commented many times in later periods and became famous. In this study, first of all, it was focused on the scientific and literary personality of Amasya mufti Mehmed Sabri Yetkin. Later, the transcribed text of Ali al-Qari’s proprietary Salawat-i Shareefah and the annotation written by Mehmed Sabri Yetkin for the Salawat-i Shareefah of Ali al-Qari was given.

PDF

___

ACLÛ NÎ, İsmail b. MuhammedKeşfü’l.-Hafâ ve Muzîlü’l-İlbâs ‘Amme’ş-Tehara Mi-ne’l-Ehâdîs ‘Alâ Elsineti’n-Nâs. 2 Cilt. Beyrut: Dâr-ı İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, 1351.
AKDAĞ , Ahmet. “Mehmet Sabri Yetkin’in Kasîde-i Zeynebiyye Ü zerine Yazdığı “en-Nasîhatü’l-Edebiyye fî Şerhi’l-Kasîdeti’z-Zeynebiyye” Adlı Şerhi”.Akade-mik Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/57 (Kasım 2017): 484-526.
AYÇİÇEĞİ, Bünyamin. Klasik Türk Edebiyatı’nda Şerh Geleneği ve La’lî-zâde Abdülbâkî (ö.1746)’nin Meslekü’l-Uşşâk Kasîdesini ŞerhiUluslararası. Sosyal Araş-tırmalar Dergisi 7/32 (2014): 26-37.
AYDIN, Muhammed. “Türk Kültüründe Salat ü Selam Çeşitleri, Zikrediliş Biçimleri-nin Kur’an ve Sünnet Bağlamında Değerlendirilmesi”, Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed Uluslararası Sempozyum (Orta Asya, Kafkaslar ve Balkanlar) I (7-8 Mart Adapazarı-Sakarya). Düzenleyen: Diyanet İşleri Başkanlığı-Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2009.
BUHÂ RÎ, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmailes.-Sahîh el-Kütübü’s-sitte ve şuruhuhâ içinde. 8 cilt. Tunus-İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
ÇAVUŞOĞ LU, Raşit. “Amasya Ulemâsından Şâir Ahmet Emrî Yetkin’in Hayatı ve Eser-leri Üzerine”.Tarihten İzler İlkçağlardan Modern Döneme. 491-516. Ankara: Berikan Yayınevi, Haziran 2018.
DÂ RİMÎ,Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân.Sünenü’d-Dârimî. thk. Fevvâz Ahmed Zümerli-Hâlid Es-Sebi’ el-Alemî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1407.
IŞIK, Hidayet “Hz. Peygamber (s)’e Salât ve Selâm Getirme ile İlgili Bir Araştırma”,Di-yanet Dergisi Peygamberimiz (s) Özel Sayısı 25/4 (Ekim-Kasım-Aralık 1989), 263-286.
İBN MANZÛR, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. “لاص mad.”Lisâ-nü’l-Arab. Thk. Â mir Ahmed Haydar. 14: 464-469. Beyrut: Dâru sâdır, t.y.
KARADAŞ, Cağfer “Ali el-Kârî’nin Hayatı, Selef Akidesine Dönüş Çabası ve Eserleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi V/5(1993): 287-300.
KARADAŞ, Cağfer. Ali el-Kârî’nin Akâide Dair Eserleri ve Bazı İtikâdî Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Ü niversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991.
KARATAŞ, Ahmet “Aliyyü’l-Kārî’nin el-Mülemma‘ Şerhu’n-Na‘ti’l-Murassa‘ Adlı Arap-ça Risâlesinin Tercüme ve Şerhi”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 37 (Ocak Haziran 2016): 147-197.
KARATAŞ, Ahmet. “Harput Ulemâsından Müderris-Müftü Mehmed Kemâleddin Efendi”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 49 (2015): 29-125.
KASAPZÂ DE OSMAN FERÎD,Peygamber Efendimiz Üzerine Salavât-ı Şerîfe Getirme-nin Dünyevî ve Uhrevî Fezâili İle Salât-ı Tefrîciyeyi Mübeyyin Risale. İstanbul: Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, 1342.
KOCA, Fatih. İslâm Tarihi Ve Medeniyetinde Salâlar Ve Salavâtlar (Anadolu Örneği). Doktora Tezi, Cumhuriyet Ü niversitesi, 2013.
KURT, Songül Keçeci. “Son Dönem Osmanlı Ulemasının Ö nemli Şahsiyetlerinden Ab-durrahman Kâmil Efendi (1850-1941)”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştır-maları Enstitüsü Dergisi 60 (Eylül 2017): 475-494.
KUTLAY, Halil İbrahim.el-İmâm Ali el-Kârî ve eseruhû fî ‘ilmi’l-hadîs. Beyrut: Dâ-rü’l-Beşairi’l-İslâmiyye, 1408/1987.
MENÇ, Hüseyin. Milli Mücadele Yıllarında Amasya. Amasya: Amasya Belediyesi Kül-tür Yayınları, 2007.
MERTOĞ LU, Mehmet Suat. “Salatü selam”Türkiye. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36: 23-24. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
MÜ SLİM, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-NîsâbûrSahîh.es- el-Kütübü’s-sitte ve şuru-huhâ içinde. 3 cilt. Tunus-İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
OKUMUŞ, Mesut. “Semantik Ve Analitik Açıdan Kur’an’da “Salât” Kavramı”. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/6 (2-2004),1-30.
OLCAY, Osman Fevzi. Amasya Hâtıraları Bildiklerim-Gördüklerim-İşittiklerim İle Amasya. Sadeleştirme: Turan Böcekçi-Mehmet Seçkiner. Amasya: Amasya Be-lediyesi Kültür Yayınları, 2009.
OLCAY, Osman Fevzi. Amasya Hatıraları. haz. Turan Böcekçi ve Mehmet H.Seçkiner. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, 2009. http://www.amasya.bel.tr/Files/kitaplar%20pdf/amasya%20%C3%BCnl%C3%BCleri1.pdf
ÖZEL, Ahmet. “Ali el-Kârî”Türkiye. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2: 403-405. An- kara: TDV Yayınları, 1989.
ÖZEL, Recep Orhan. “Amasya’da Bir İlim Yuvası: Mecdîzâde Abdurrahman Kâmil Yetkin (ö.1941) ve Oğulları Mehmet Sabri Yetkin (ö. 1963), Ahmet Emrî Yetkin (ö. 1974), Mustafa Niyazi Yetkin (ö. 1959)”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakül-tesi Dergisi 6/10 (Haziran 2018), 39-72.
SARIKOYUNCU, Ali. “Milli Mücadele’de Amasya Müftüleri (Hacı Tevfik ve Abdurrah-man Kâmil Efendiler)”. Diyanet İlmi Dergi 31/2 (Nisan-Haziran 1995): 81-92.
TİRMİZÎ,Ebû İsâ Muhammed b. İessâ-.Sünen. thk.Ahmed Muhammed Sâkir-Muham-med Fuâd Abdülbâki. 5 cilt. Tunus-İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
TURAN, Abdülbaki. Aliyyü’l-Kârî’nin Hayatı, Eserleri ve Envârü’l-Kur’ân ve Esrâ-rü’l-Furkân Adlı Tefsirindeki Metodu. Doktora Tezi, Atatürk Ü niversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1981.
YETKİN, Mehmed Sabri. Diyanet İşleri Başkanlığı Sicil Arşivi.
YETKİN, Mehmed Sabri. Hz. Peygamber’in Hâtemü’l-Enbiyâ Olduklarının İsbâtı, 7958:1b-4a. Milli Kütüphane.
YETKİN, Mehmed Sabri. Kefe-i Sabrî.9211:1b-51a. Milli Kütüphane.
YETKİN, Mehmed Sabri. Notlar ve Hatıralar. 8063:1b-14a, 63b-93a.Milli Kütüphane.
YETKİN, Mehmed Sabri. Risâle-i Ahlâk, 8911:1b-35a. Milli Kütüphane.
YETKİN, Mehmed Sabri. Şerh-i Kasîde-i Nûniyye, 8063/1:16b-57a. Milli Kütüphane.
YETKİN, Mehmed Sabri. Şerh-i Salavât-ı Şerîfe, 8063/3:57b-63a. Milli Kütüphane.
YETKİN, Mehmed Sabri.Tuhfetü’l-ebrâr fî şerhi lücceti’l-esrâr ve hucceti’l-ahrâr, 1054:1b-46b. Milli Kütüphane.
YÜCER, Hür Mahmud. “Tarîkat Geleneğinde Salavât-ı Şerîfe ve Müstakimzâde’nin Şerh-i Evrâd-ı Kâdirî Adlı Eseri”Tasavvuf. İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 15 (Temmuz-Aralık 2005), 253-288.