Taberî Tefsiri’nin Kaynakları

Taberî’nin (ö. 310/923) tefsir ilminin doğduğu, geliştiği ve ilmî hüviyetini kazandığı ilk üç asırdaki tefsir müktesebatını kritik ederek bir araya getirdiği Câmiu’l-beyân adlı ansiklopedik tefsiri, tefsir tarihinde vazgeçilmez bir yere sahiptir. Bu kıymetli eserin kaynaklarının tespitine yönelik Mesut Kaya’nın kaleme aldığı Taberî Tefsiri’nin Kaynakları adlı çalışma, tefsirin kaynak haritasını ortaya koyarak erken dönem tefsirine katkı sunan isimleri ve henüz keşfedilmeyen ya da günümüze ulaşmayan tefsir eserleriyle müelliflerini tanıma ve böylece tefsir ilminin gelişimini doğru bir şekilde değerlendirme imkânı sağlamaktadır. Kitap Taberî’nin başvurduğu kaynakların kahir ekseriyetinin şifahî değil yazılı olduğu tezine dayanmaktadır. Câmiu’l-beyân’ın yazılı kaynaklarının tespiti sayesinde tefsirin daha bidayette müstakil bir ilim olarak neşet edip geliştiği ve İslamî ilimler arasında en erken telif edilen eserlerin tefsir eserleri olduğu da açıklık kazanmakta ve bu cihetiyle eser, sadece tefsir ilmi için değil İslamî ilimlerin diğer branşları için de kayda değer bir önem taşımaktadır. Çalışma Câmiu’l-beyân’ın kaynaklarını bu kapsamda inceleyen mukaddem bir çalışma bulunmadığından önemli bir boşluğu dolduracak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler:

Taberî, Câmiu'l-beyân, tefsir

PDF

___

Horst, Heribert, “Taberî’nin Kur’an Tefsiri’ndeki Rivayetler”, çev. Sabri Çap, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16/1 (2016): 309-328.
İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist, nşr. Rızâ Teceddüd, Tahran, ts.
Muftāh, Fareed Y.Y.M., The Sources of al-Tabarī’s Tafsīr an Analytical Study of the Isnāds in His Commentary on Sūrat al-Fātiha and Sūrat al-Baqara (doktora tezi) Edinburgh University, Edinburgh, 1998.
Sezgin, M. Fuat, Târîhu’t-türâsi’l-Arabî, çev. Mahmûd Fehmî Hicâzî, I-VI, Riyad: Câmiatü'l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, 1411/1991.
Tayyâr, Müsâid b. Süleyman, Mevsûatü’t-tefsîri’l-me’sûr: Ekberu câmi‘ li-tefsîri’n-nebî ve’s-sahâbe ve’t-tabiîn ve tâbiîhim ma‘züvven ilâ mesâdirihi’l-asliyye, Beyrut: Dâru İbn Hazm - Cidde: Merkezü’d-dirâsât ve’l-ma‘lûmâti’l-Kur’âniyye bi-Ma‘hedi’l-İmâm eş-Şâtıbî, 1439.