İslâm Bilim Tarihi: İslâm Coğrafyasının Bilim Mirası Üzerine Konuşmalar

İslâm bilim tarihi ya da İslâm tıp tarihi gibi bu başlığın daha spesifik türlerineve İslâm bilim tarihi yazıcılığına hayli uzun bir zamandır Batı akademyasınındikkatle eğildiği bilinmektedir. Farklı teoriler ve söylemler çerçevesindeortaya çıkmış devâsâ literatürden sonra Fuat Sezgin, George Saliba veRüşdî Râşid gibi bilim tarihçilerinin öncülüğünde İslâm bilim tarihi çalışmalarıfarklı bir evreye girmiştir. İlim dünyasının İslâm bilim tarihine yönelikalgısının değişmesinde merhum Fuat Sezgin’in olağanüstü gayretlerini veözellikle onun Wissenschaft und Technik im Islam (İslâm’da Bilim ve Teknik,I-V, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008) ilemuhallet eseri Geschichte des arabischen Schrifttums’u, yaygın olarak bilinenkısaltmasıyla GAS’ı zikretmek gerekir. Toplam on yedi cilt olan GAS’ın ilk cildininTürkçe’ye çevrildiğini de hatırlatalım (Arap-İslâm Bilimleri Tarihi, I, İstanbul:Prof.Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Yayınları,2015). Diğer yandan daha mütevazi eserlerin de alana olan katkısı yadsınamaz.Rüşdî Râşid’in editörlüğünde yayımlanan üç ciltlik Encyclopedia of Historyof the Islamic Sciences (London&New York: Routledge, 1996) ile GeorgeSaliba’nın Islamic Science and the Making of the European Renaissance (Cambridge:The MIT Press, 2007) adlı eserini de bu halkaya ekleyebiliriz. Türkçe’deise İslâm bilim tarihinin özellikle Osmanlı dönemi için IRCICA tarafındanyayımlanmış literatür çalışmaları büyük bir hizmet olarak görülmeli, ayrıcaİhsan Fazlıoğlu’nun birçok çalışması bu alanda yapılan yöntem yanlışlarına,eksikliklere dikkat çekmesi açısından önemli olmalarının ötesinde bilhassaSeçluklu ve Osmanlı bilim mirasının bilinmeyen mümtaz şahsiyetlerini veeserlerini ilim dünyasının dikkatlerine sunmuş, kavram ve teori düzeyindeyeni ufuklar açmıştır. Nihayet İslâm Düşünce Atlası’nın (ed. İbrahim Halil Üçer,I-III, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2017) İslâm düşünceve ilim tarihinin dönemlendirilmesi üzerine yaptığı öneriler, coğrafyalararasındaki etkileşimler ve âlimlerin ilişkilerine yönelen bakışı başta olmaküzere birçok açıdan heyecan verici bir çalışma olduğunu ifade etmek gerekir.
Anahtar Kelimeler:

islam bilim tarihi, bilim tarihi

___

  • Cebbar, Ahmed, çv. Lütfi Fevzi Topaçoğlu, İstanbul: Küre Yayınları, 2016, 272 sayfa.