Hanefî Fıkıh Literatüründe Gelenek Oluşturan Kayıp Bir Metin: Muhtasarü'l-Kerhî

A Canonical Lost Text in the Literature of the şanafi Fiqh: Mukhtasar al-Karkhi

Mukhtasars have been preferred in the teaching of Islamic law because they were simply short and concise form of legal problems (masa'il). These books became the primary sources in conveying the madhhab masa'il to the following gener- ations after a certain point in history. From among them, al-Mukhtasar by al- Karkhi, the then head of the Hanafi fuqaha' in Baghdad and one of the earliest authors of mukhtasar, was very important. This work served as the main source of Quduri's al-Mukhtasar which was an exemplary text for the mukhtasars of the Hanafi madhhab during the classical period. While Karkhi's thoughts in legal theory had an impact on the usul al-fiqh of the madhhab, his al-Mukhtasar also influenced the articulation of the furu' fiqh through Quduri's al-Mukhtasar. It thus became a guiding text for following mukhtasars of the madhhab in the clas- sical period.

___

  • Abdülmuhsin b. Abdullah, "Şerhu Muhtasari'l-Kerhî li-Ebi'l-Hüseyn el-Kudûrî min evveli kitâbi'l-icârât ilâ âhiri kitâbi'r-rehn" (doktora tezi), Câmiatü'l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, 1429.
  • Âdil b. Abdullah, "Şerhu Muhtasari'l-Kerhî li-Ebi'l-Hüseyn el-Kudûrî min evveli kitâbi'lhudûd ilâ nihâyeti kitâbi'l-havâle" (doktora tezi), Câmiatü'l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye Riyad, 1429-30/2008-2009.
  • Apaydın, H. Yunus, "Kerhî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXV, 285-87. Aybakan, Bilal, "Furu' Fıkıh Sistematiği Üzerine", Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi (MÜİFD), 31 (2006): 5-32.
  • Baktır, Mustafa, "Kaide", DİA, XXIV, 205-10.
  • Bardakoğlu, Ali, "Hanefî Mezhebi", DİA, XVI, 1-21.
  • Bedir, Murteza, "Hanefî Mezhebinin Abbâsî Bağdat'ında Yükselişi ve Zayıflaması", İslam Medeniyetinde Bağdat (Medînetü's-selâm) Uluslararası Sempozyumu: 7-9 Kasım 2008, ed. İsmail Safa Üstün, I-II, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı, 2011, I, 621-632.
  • Boynukalın, Mehmet, İmam Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî'nin Kitâbu'l-Asl Adlı Eserinin Tanıtımı ve Fıkıh Usulü Açısından Tahlîli, İstanbul: Ocak Yayınları, 2009. Cessâs, Ahkâmü'l-Kur'ân, haz. Muhammed Sâdık Kamhâvî, I-V, Beyrut: Dâru ihyâi'ttürâsi'l-Arabî, 1405.
  • Cessâs, Şerhu Muhtasari't-Tahâvî fi'l-?hi'l-Hanefî, haz. Sâid Bekdâş v.dğr., I-VIII, Beyrut: Dârü'l-beşâiri'l-İslâmiyye, 1431/2010.Ebû Süleyman, Abdülvehhâb İbrâhim, Tertîbü'l-mevzûâti'l-fıkhiyye ve münâsebetühû fi'lmezâhibi'l-erbaa, Mekke: Câmiatü Ümmi'l-kurâ, 1408/1988.
  • Ebü'l-Hüseyin el-Basrî, el-Mu'temed fî usûli'l-fıkh, haz. Muhammed Hamîdullah, I-II, Dı- maşk: el-Ma'hedü'l-ilmî el-Fransî li'd-dirâsâti'l-Arabî, 1384/1964.
  • Ençakar, Orhan, "Kerhî'nin Muhtasar'ının Hanefî Muhtasar Geleneğine Etkisi: Kudûrî'nin Muhtasar'ının İcâre Bölümü Çerçevesinde" (yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2013.
  • Güney, Necmeddin, "Kudûrî'nin 'Şerhu Muhtasari'l-Kerhî' Adlı Eserinin 'Siyer' Bölümü- nün Edisyon Kritiği" (yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya, 2006. Hâkim Şehîd, el-Kâfî, Millet Ktp., Feyzullah Efendi, nr. 922; Süleymaniye Ktp., Hacı Beşir Ağa, nr. 288.
  • İbn Kutluboğa, Tâcü't-terâcim, haz. M. Hayr Ramazan Yûsuf, Dımaşk-Beyrut: Dârü'lkalem, 1413/1992.
  • Kâsânî, Bedâiu's-sanâi' fî tertîbi'ş-şerâi', I-VII, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, 1406/1986.
  • Kâtib Çelebî, Keşfü'z-zunûn an esâmi'l-kütüb ve'l-fünûn, haz. Şerafettin Yaltkaya - Rıfat Bilge, I-II, Beyrut: Dâru ihyâi't-türâsi'l-Arabî, ts.
  • Kaya, Eyyüp Said, "Hanefî Mezhebinde Nevâzil Literatürünün Doğuşu ve Ebu'l-Leys esSemerkandî'nin Kitabu'n-Nevâzil'i", (yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul, 1996.
  • Kaya, Eyyüp Said, "Mezheblerin Teşekkülünden Sonra Fıkhî İstidlâl" (doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2001.
  • Kaya, Eyyüp Said, "Muhtasar", DİA, XXXI, 61-62.
  • Kirmânî, Rükneddin, el-Îzâh, Süleymaniye Ktp., Cârullah Efendi, nr. 586.
  • Kirmânî, Rükneddin, et-Tecrîd, Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 1780.
  • Kudûrî, el-Muhtasar, haz. Sâid Bekdâş, Beyrut: Dârü'l-beşâiri'l-İslâmiyye, 1431/2010.
  • Kudûrî, Şerhu Muhtasari'l-Kerhî, Köprülü Ktp., Fâzıl Ahmed Paşa, nr. 93; Süleymaniye Ktp., Damad İbrâhim Paşa, nr. 563.
  • Makdisi, George, Ortaçağ'da Yüksek Öğretim, çev. Ali Hakan Çavuşoğlu - Hasan Tuncay Başoğlu, İstanbul: Gelenek Yayıncılık, 2012.
  • Molla Hüsrev, Dürerü'l-hükkâm fî şerhi Gureri'l-ahkâm, I-II, İstanbul: Şirket-i Sahafiye-i Osmaniye, 1317.
  • Mutarrizî, el-Muğrib fî tertîbi'l-Mu'rib, haz. Mahmûd Fâhûrî - Abdülhamîd Muhtâr, I-II, Halep: Mektebetü Üsâme b. Zeyd, 1399/1979.
  • Müeyyed Billâh, Ahmed b. Hüseyin, Şerhu't-Tecrîd fî fıkhi'z-Zeydiyye, haz. M. Yahyâ Sâlim Azzân - Hamîd Câbir Ubeyd, I-VI, San'a: Merkezü't-türâs ve'l-buhûsi'l-Yemenî, 2006/1427.
  • Müzenî, Muhtasarü'l-Müzenî, haz. M. Abdülkadir Şâhin, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, 1419/1998.
  • Nedîm, Ebü'l-Ferec Muhammed b. İshak, el-Fihrist, haz. Eymen Fuâd Seyyid, I-III, London: Müessesetü'l-furkan, 1430/2009.Nûh b. Mustafa, Netâicü'n-nazar, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 653-654.
  • Özen, Şükrü, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin Fıkıh Usûlünün Yeniden İnşası, İstanbul: y.y., 2001.
  • Özer, Salim, "Debbusi'nin 'el-Esrar fi'l-Usul ve'l-Furu'' Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili" (doktora tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 1997.
  • Saymerî, Hüseyin b. Ali, Ahbâru Ebî Hanîfe ve ashâbih, Beyrut: Âlemü'l-kütüb, 1405/1985.
  • Semerkandî, Alâeddin, Tuhfetü'l-fukahâ', I-III, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, 1405/1984.
  • Sezgin, Fuat, Târîhu't-türâsi'l-Arabî, çev. Mahmûd Fehmî Hicâzî v.dğr., VIII, Riyad: Câmiatü'l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, 1411/1991.
  • Şeybânî, Muhammed b. Hasan, el-Asl, haz. Mehmet Boynukalın, I-XII, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1423/2012.
  • Şeyh Nizâm v.dğr., el-Fetâva'l-Hindiyye, I-VI, Bulak: el-Matbaatü'l-Emîriyye, 1310. Tahâvî, el-Muhtasar, haz. Ebü'l-Vefâ el-Efganî, Kahire: Dârü'l-kütübi'l-Arabî, 1370