Dârekutnî’nin Kitâbü’s-Sünen’de Ebû Hanîfe’ye Yönelik Hadis Tenkitleri

Hâfız Ebü’l-Hasan ed-Dârekutnî, es-Sünen adlı kitabında Ebû Hanîfe’nin rivayet ettiği çok sayıda hadisi tenkit etmiştir. Bunları bazen infirâd, bazen sika râvilere muhalefet sebebiyle reddederken, Ebû Hanîfe’nin hadisleri için zikrettiği illetler çeşitlilik arz etmiştir. Mürsel hadisi vasletmek, mevkuf hadisi ref‘ etmek, isnadın bağlamını değiştirmek ve metinde yanlışlık, bunların başlıcalarındandır. Bu makale, Dârekutnî’nin tenkitlerini eleştirel bir şekilde ele almakta, Ebû Hanîfe’ye yöneltilen tenkitlerin esasını oluşturan hataların (galat) çeşidini zikrederek bu tarz hataların İmam Ebû Hanîfe’nin hadis ilmindeki konumu ile hadis “hıfz” ve “zabt”ındaki mertebesine genel olarak yapacağı etkiye değinmektedir. Makalenin sonunda mevzubahis illetlerin bazılarının, rivayetteki hataların başkalarından kaynaklanması dolayısıyla, Ebû Hanîfe’ye nispetinin aslında doğru olmadığı, Ebû Hanîfe’ye nispeti sabit olanlar söz konusu olduğunda ise, bunların bir kısmının galat addedilemeyeceği, galat addedilenlerin de Ebû Hanîfe’nin hadis rivayeti konusunda zayıf olarak değerlendirilmesine dayanak oluşturmayacağı düşüncesine ulaşılmaktadır.

Al-Dāraqutnī’s Hadīth Criticism of Abū Hanīfah in al-Sunan

The hadīth master Abū al-Hasan al-Dāraqutnī in his work al-Sunan criticises a number of hadīths narrated by Abū Hanīfah. He accuses the latter of being a lone narrator (al-infirād) in some reports, and of opposing reliable narrators in others. He mentions numerous subtle flaws (‘ilal) in his critique, such as ascribing a hadīth to a Companion where no Companion was mentioned (wasl al-mursal), ascribing a hadīth to the Prophet when in fact it is the statement of a Companion (raf‘ al-mawqūf), alterations to the chain of narration and errors in the actual hadīth text. In this paper, the author presents a critical study of these criticisms to show the degree of accuracy in al-Dāraqutnī’s accusations, mentioning the type of mistake ascribed to Abū Hanīfah in each instance and the effect of this type of error on Abū Hanīfah’s standing as a hadīth narrator.The study concludes that some of these errors cannot be ascribed to Abū Hanīfah, as the mistake was committed by another narrator, that not all of what can be ascribed to him is in fact an error, and that the errors which can be ascribed to him are not sufficient to be taken as a basis for weakening Abū Hanīfah’s standing as a hadīth narrator.

___

  • Abdülazîz el-Buhârî, Keşfü’l-esrâr an usûli Fahri’l-İslâm el-Bezdevî, nşr. M. el-Mu‘tasım-Billâh el-Bağdâdî, I-IV, Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.