Türkiye’de Anakent Yönetimi:Büyükşehir Belediyeleri İtibariyla Son Durum

Endüstri Devrimi ile birlikte dünyada kentleşme başlamış, kentlerin sayısı artmış ve kentler hacim olarak sürekli büyümüştür. Tüm bunlar kentleşme ve kent politikalarını önemli hale getirmiştir. Anakent, büyük bir kent ve onu çevreleyen birçok uydu kentlerden oluşmaktadır. Bir merkezin etrafında toplanmış ve devamlı büyüyen nüfusun geniş bir alanda toplanması anakentin temel niteliğini oluşturmaktadır. Anakent, diğer kentlere göre daha geniş bir alanı kapsamaktadır. Anakent, bir havzadaki en büyük kenti oluşturmaktadır. Anakentler, ekonomik, toplumsal, siyasal ve kültürel olarak içinde bulundukları ülkenin küçük bir örneğini oluşturmaktadırlar. Çeşitli anakent yönetim modelleri bulunmaktadır. Anakent yönetimleri temelde bir havzadaki topluluklara hizmet sağlamak amacıyla kurulmaktadır. Türkiye’de kentleşme 1950-1960 arasında ivme kazanmıştır. Bu yıllarda ülke içinde büyük göç hareketleri olmuştur. Kırsal alandan kentlere göç edilmiştir. Böylece Türkiye’de kentlerin hacimleri artmaya başlamıştır. Kentlerin hızla büyümesi kentler için politikalar üretilmesini gerekli kılmıştır. Böylece kent politikaları önemli hale gelmiştir. Türkiye’de kentsel politikalar zamanla Planlama anlayışıyla şekillendirilmeye başlanmıştır. Kentsel politikalarda, kentlerin sağlıklı büyümesi, çarpık kentleşmenin önüne geçilmesi ve şehirlerin eşit kalkınmaları odaklanılan konuları oluşturmuştur. Türkiye’de yapılan büyükşehir belediye kanunları metropollerin gelişmesine kaynak teşkil etmektedir. Büyükşehir uygulaması Türkiye’de ilk defa 3030 sayılı kanun ile 1984 yılında başlamıştır. Büyükşehir belediyeleri ne kadar etkin yönetilirse şehirlerin sorunlarına o oranda çözümler bulunabilmektedir. Büyükşehir belediyelerinin etkinliği ise en iyi katılımın artırılması ile sağlanabilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Anakent, Büyükşehir, Metropolitan

In paralel to industrial revolution, the urbanization has started in the world, number of the cities has increased and the volume has got enlarged in the course of time. All these developments has made the urbanization and urbanization policies important. Metropoliten is a large city including many orbit cities. Those orbit cities and continiously increasing population around the center constitute the basic feature/ charecteristic of it. Metropoliten is covering relatively larger hinterland and is somehow a typical sample of the country in which it is in since economical, social, political and cultural activities resemble the country. Metropoliten is for rendering all social groups in the hinterland. Urbanization has gained a speed between 1950-1960 in Turkey. Huge migration movements have realised during these years and population has gotten incresed in the cities. As a result of this, producing new policies has become necassary and important. Metropoliten policies was formed by the understanding of Planning in Turkey. Healty growth of cities, protection of disordered citied and equally developed cities became the focal points in the metropoliten policies. Metropoliten Law is the basic ground for the development of Metropoliten Municipalities. The implementation of Metropoliten municipalities was put in force first in 1984 through the law numbered 3030 in Turkey. The effectiveness of the Metropoliten Municipalites could only be provided by the participation of the stakeholders.

Keywords:

Mainland Municipalities, Municipality, Metropoliten,

PDF

___

sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, http://www.asat.gov.tr/yonetmenlik/5216.pdf. (erişim 2013)
Adem Esen, “Kent Yönetimlerinde Katılım”, Yerel Siyaset, 1.Baskı, Okutan Yayınları, Ocak 2008, http://www.yerelsiyaset.com/v4/medya/ysiyaset.pdf, s.87. (erişim 2013)
Ali Erkan Eke, Anakent Yönetimi - Yönetimlerarası İlişkiler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No.5, Ankara 1982, http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/125.pdf, s.10-11.
Ayda Yörükân, Şehir Sosyolojisinin ve İnsan Ekolojisinin Teorik Temelleri, 1.Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, Kasım 2005, s.40.
Bulut, Y. ve Tanıyıcı, Ş., “Yerel Yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları”, Değişik Yönleriyle Yerelleşme, (edit: Veysel K. Bilgiç), Seçkin Yayıncılık, 1.Baskı, Ankara, Nisan 2009.s. 29
Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında 3030 Sayılı Kanunun Uygulanması İle İlgili Yönetmelik, http://www.hkmo.org.tr/mevzuat/mevzuat_YO&MES.
Demir, K. ve Çabuk, S., “Türkiye’de Metropoliten Kentlerin Nüfus Gelişimi”, S.B.E. Dergisi, Sayı: 28, Yıl: 2010/1, ss.193-215,
Erol Kaya, “Yerel Kalkınma ve Siyaset”, Yerel Siyaset, 1.Baskı, Okutan Yayınları, Ocak 2008, http://www.yerelsiyaset.com/v4/medya/ysiyaset.pdf, s.121. (erişim 2013)
Erol Kaya, Hulusi Şentürk, Osman Danış ve Sami Şimşek, Modern Kent Yönetimi – I, 1.Baskı, Okutan Yayıncılık, Kasım 2007, s.16.
Fikret Toksöz, Ali Ercan Özgür, Öykü Uluçay, Levent Koç, Gülay Atar ve Nilüfer Akalın (Yazarlar), Yerel Yönetim Sistemleri -Türkiye ve Fransa, İspanya, İtalya, Polonya, Çek Cumhuriyeti-, Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı İyi Yönetişim Programı, TESEV Yayınları, Sena Ofset, İstanbul, Ağustos 2009, http://www.tesev.org.tr/Upload/Publication/YerelYonetim Sistemleri.pdf, s. 43-44. (erişim 2013)
Görmez, K., Türkiye’de Anakent Yönetiminin Sorunları.Todai,2008,s 19
Hikmet Kavruk, Türkiye’de Anakent Belediyeciliği ve Kent Hizmetlerinin Yönetimi -Yabancı Ülke Örnekleriyle Karşılaştırma ve Bir Model Önerisi-, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi S.B.E., Ankara 1999, s.48.
Hüseyin Gül, “Kentleşme, Çevre, Yerel Politika ve Sürdürülebilirlik” (7.Ünite), Çevre Sosyolojisi, 1.Baskı, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No:2482, Eskişehir, Mayıs 2012, s 155
Kemal Demir ve Suat Çabuk, “Türkiye’de Metropoliten Kentlerin Nüfus Gelişimi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 28, Yıl: 2010/1, http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_28/11.pdf, s.194.
Mustafa Sönmez, İstanbul’un İki Yüzü, 1980’den 2000’e Değişim, Arkadaş Yayınları, Adalet Matbaacılık Tic. Ltd. Şti., Ankara 1996, s.20-21.
Ramazan Yıldırım, Diyarbakır’daki İlçesiz İlçe Belediyeleri ya da Alt Kademe Belediyeleri, http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/1_1_11.pdf, s.2.(erişim5.5.2012)
Serdar Sağlam, “Türkiye’de İç Göç Olgusu ve Kentleşme”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları, Sayı 5, Güz 2006, s.33.