Yerel Katılım Bağlamında Türkiye’de Kadın Temsili

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, toplumdaki temel eşitsizliklerden biridir. Kadınların yüzyıllardır verdiği eşitlik mücadelesi 20.yüzyılın başlarında önemli kazanımlar elde etmeleriyle sonuçlandıysa da, yasal düzenlemelerin uygulamaya geçirilmesinde sorunlar yaşanmıştır. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bu eşitsizliğin en fazla görüldüğü alan kadının siyasal karar alma mekanizmalarındaki konumudur. Bu anlamda toplumsal cinsiyet perspektifinde kadının toplumsal yaşamdaki konumu, siyasal alandaki yerini açıklayabilmek bakımından da önemlidir. Son yıllarda toplumsal cinsiyet kavramı temelinden, kadının toplumdaki yerini sorgulayan çalışmalar yapılmış ancak kadının siyasal yaşamdaki yeri, özellikle de aktif katılım boyutu ile, çok fazla üzerinde durulmayan bir konu olmuştur. Türkiye’de kadının belediye seçimlerinde seçilme hakkını elde ettiği tarih 1930, milletvekili seçilme hakkını elde ettiği tarih ise 1933 yılıdır. Üzerinden seksen yılda fazla bir süre geçmesine rağmen kadının siyasal hayattaki yeri ve etkinliği hala tartışılan bir konudur. Demokrasinin temeli kabul edilen yerel yönetimler, yöre halkına dolayısıyla, kadına ve kadınların sorunlarına en yakın hizmet birimidir. Siyasal hayata katılımın en kolay ve ilk adımı olan yerel yönetimlerde halkın karar alıcı pozisyona gelmesi yerel siyasetin temelini oluşturmaktadır. Katılım için gösterilen istek, yerelleşmeye olan ilginin artması ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesinin de etkisiyle her geçen gün artmaktadır. Özellikle siyasi karar alma mekanizmalarında göz ardı edilen kadınlar için katılma kavramı yerel siyasetin daha demokratik bir yapıya kavuşmasına yardım etmekte ve bu anlamda önem taşımaktadır. Yerel siyasetin güçlenmesi ve özellikle kadın temsiliyeti konusundaki eksikliğin giderilmesi oldukça önemlidir. Bu anlamda da kadınların temsil düzeyinde katılımlarının artırılması gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de toplam nüfusun yarısını oluşturan kadınların yerel siyasette ve yerel yönetimlerdeki “ikincil” konumlarına odaklanarak karar alma mekanizmalarındaki mevcut konumları değerlendirilecektir. Bu çerçevede özellikle demokrasinin temel taşı olan yerel yönetimlerde kadınların aktif siyasi katılımlarının düzeyleri dünya örnekleri ile karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Çalışma, aynı zamanda kadınların yerel yönetimlerdeki ağırlığının artırılması konusunda da politika önerileri sunmayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Toplumsal Cinsiyet, Yerel Siyaset, Yerel Katılım, Yerel Yönetimler

Women’s Representation in Turkey in Terms of Local Participation

Social gender inequality is one of the basic inequalities in the society. Although women’s struggle for equality for centuries resulted in getting important gains in the early 20th century, problems occurred when legal regulations were put into practice. the max seen field of this inequality in Turkey like in the world is the situation of women for political decision making mechanism. In this context, the position of women in social life in perspective of social gender is important in terms of explaining the position of them in political sphere.In recent years, studies discussing the place of women in the society have been made based on social gender context, but the place of women in political life has become a subject not dwelled on very much with active participation size. 1930 is the year when women acquired the right of election in municipal elections and 1933 is the year when they acquired the right of election for parliament. Although it is about 80 years, the political place and effectiveness of women is a subject that is still discussed.Local governments are the nearest service unit for the problems of public and especially women. The decision making position of public in local governments is the basic of local politics and this is the easiest and the first step of political participation. The desire for participation has been increasing day by day with the influence of the interest to localisation and strengthening of local governments. Participation context for women have been helping for politics’ reaching to a more democratic structure. It is very important that the lack of women’s representation be removed and local politics be strengthened. So, it is necessary to increase the participation of women on the level of representation. In this study, the focus is on the secondary position of women in local politics and local governments, and their position on decision making mechanisms will be discussed. In this context, active political participation levels of women in local governments which are the base of democracy will be examined comparatively with examples from the world. Also the study aims to give political offers about increasing the role of women in local governments.

Keywords:

Woman, Social Gender, Local Politics, Local Participation, Local Government,

PDF

___

Sayılı Belediye Kanunu. (2005). Ekim 13, 2014 tarihinde www.tbmm.gov.tr: http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5393.html adresinden alındı
Akdoğan, Y. (2008). Yerel Siyaset- Kavramlar. Yerel Siyaset (s. 9-14). İstanbul: Okutan Yayınları.
Aksoy, N. (2006, Aralık). www.kadininstatusu.gov.tr. Kasım 13, 2013 tarihinde Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Web Sitesi: http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/kadininstatusu.gov.tr/mce/eski_site/Pdf/butceleme.pdf adresinden alındı
Alkan, A. (2004). Yerel Siyaset Kadınlar İçin Neden Önemli? Ocak 29, 2014 tarihinde kasaum.ankara.edu.tr: http://kasaum.ankara.edu.tr/files/2013/03/ayten-h.yerel_siyaset_kadinlar_icin_neden_onemli.pdf adresinden alındı
Başak, S. (2010). Cinsiyet Rolleri Farklılaşması ve Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği. Kamu'da Sosyal Politika(12), 29-35.
CEDAW. (1979). Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi. Kasım 12, 2013 tarihinde www.unicef.org: http://www.unicef.org/turkey/cedaw/_gi18.html adresinden alındı
Çağlar, N. (2011). Kadının Siyasal Yaşama Katılımı ve Kota Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(4), 56-79.
Dedeoğlu, S. (2009). Eşitlik mi Ayrımcılık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı. Çalışma ve Toplum, 2(21), 41-54.
Doğramacı, E. (1993). Atatürk'ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
Ecevit, Y. (1998). Türkiye'de Ücretli Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Temelinde Analizi. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. içinde İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Ecevit, Y. (2003). Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çalışabilir? Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 83-88.
Erbay, E., & Tuncay, T. (2006). Sosyal Hizmet Bakışıyla Kadın İstihdamı. Toplum ve Sosyal Hizmet, 17(2), 25-40.
IPU. (2013a, Kasım 1). Woman in National Parliaments. Ocak 28, 2014 tarihinde www.ipu.org: http://www.ipu.org/wmn-e/world.htm adresinden alındı
IPU. (2013b, Kasım 1). Women in National Parliaments: Statistical Archive. Ocak 28, 2014 tarihinde www.ipu.org: http://www.ipu.org/wmn-e/classif-arc.htm adresinden alındı
KA-DER. (2009). Yerel Seçim Kampanyaları. Eylül 23, 2014 tarihinde www.ka-der.org.tr: http://www.ka-der.org.tr/tr-TR/Page/News/30/yerel-secim-kampanyalari.html?bid=410 adresinden alındı
KA-DER. (2013). http://www.ka-der.org.tr/tr-TR/Page/Show/400/istatistik.html. Ocak 28, 2014 tarihinde www.ka-der.org.tr: http://cms2.ka-der.org.tr/images/file/635106274588385879.pdf adresinden alındı
KA-DER. (2014, Nisan 2). Sandıklar Açıldı, Yerel Seçimlerden Yine Erkekler Galip Çıktı. Eylül 23, 2014 tarihinde www.ka-der.org.tr: http://www.ka-der.org.tr/tr-TR/Page/News/2661/02042014sandiklar-acildi-yerel-secimlerden-yine-erkekler-galip-cikti.html?bid=420 adresinden alındı
Kardam, N. (2003). Toplumsal Cinsiyet Perspektifiyle Uluslararası İlişkiler. (A. Kaya, & G. Göksu Özdoğan, Dü) İstanbul: Bağlam Yayınları.
Keleş, R. (2011). Yerinden Yönetim ve Siyaset. İstanbul: Cem Yayınevi.
Kılıç, Z. (2000). Eşitlik İçin Kota Politikaları. Ankara: Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi.
Koray, M. (1995). Türkiye'de Kadınlar. İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları.
Koray, M. (2000). Sosyal Politika. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Kovanlıkaya, Ç. (1999). 1980 Sonrası Türkiye’de Politik Alanda Kadınlar ve Kadın Politikası. İstanbul.
KSSGM. (2008). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı 2008-2013. Ankara: T.C BAŞBAKANLIK KADININ STATÜSÜ ve SORUNLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ.
Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü. (2004). Belediyeler. Ocak 23, 2014 tarihinde www.migm.gov.tr: http://www.migm.gov.tr/IstatistikiBilgiler.aspx?DetayId=1 adresinden alındı
Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü. (2009). Belediyeler. Ocak 23, 2014 tarihinde www.migm.gov.tr: http://www.migm.gov.tr/IstatistikiBilgiler.aspx?DetayId=1 adresinden alındı
Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü. (2014). Belediyeler. Ağustos 11, 2014 tarihinde www.migm.gov.tr: http://www.migm.gov.tr/Istatistik/2014_yili_mahalli_idarelerin_cinsiyet_dagilimi.pdf adresinden alındı
OECD. (2010). Türkiye Raporu. Temmuz 21, 2013 tarihinde http://www.tisk.org.tr/download/yayinlar/OECD-2010.pdf adresinden alındı
Öztan, E. (2004). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Olumlu Ayrımcılık. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(1), 203-235.
Öztürk, Z. A. (2012). Uluslararası Siyasette Karar Alma Mekanizmalarında Kadın. Ekim 11, 2014 tarihinde esam.ege.edu.tr: http://esam.ege.edu.tr/makaleler/ocak-2012/makale-1.pdf adresinden alındı
Sayın, A. (2007, Ağustos). Kota El Kitabı "Geçici Özel Önlem Politikası: Kota". Ankara: Ka-der Yayınları.
Scott, J. W. (2007). Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi. (A. T. Kılıç, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
Socialist International Women. (2012, Kasım). Kota Sistemi. Şubat 11, 2014 tarihinde www.socintwomen.org: http://www.socintwomen.org/en/quota.html adresinden alındı
T.C İçişleri Bakanlığı. (2011). Vatandaş Katılımını Arttırma Rehberi. Ekim 13, 2014 tarihinde www.migm.gov.tr: http://www.migm.gov.tr/Dokumanlar/Katilim%20Rehberi_09.01.2012.pdf adresinden alındı
Tankut, T. (1998, Aralık). Çocuk Edebiyatı ve Cinsiyet Ayrımcılığı. Evrensel Kültür, Sanat, Edebiyat Dergisi(84), 41-44.
Tekeli, İ. (2004). Örgütlü Kentler. Antakya Kent Kurultayı Bildiriler Kitabı (s. 23-28). içinde Ankara: Detay Yayıncılık.
TODAİE. (1992). Kaya Projesi Yerel Yönetimler Araştırma Grubu Raporu. Ankara: TODAİE Yayınları.
Ünlü, H. (1991). Yerel Yönetim ve Çevre El Kitabı. İstanbul: IULA-EMME.
Üşür, S. S. (2008). Siyasal Katılım. TÜSİAD-KAGİDER içinde, Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri- "Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset" Raporunun Güncellemesi (s. 215-300). İstanbul: Graphis Matbaa.
WEF. (2012). The Global Gender Gap Report 2012. Kasım 13, 2013 tarihinde www3.weforum.org: http://www3.weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2012.pdf adresinden alındı
www.euractiv.com. (2008, Aralık 19). Yerel Yönetimlerde Kadın Oranında Avrupa'nın En Gerisindeyiz. Ekim 11, 2014 tarihinde www.euractiv.com: http://www.euractiv.com.tr/yerel-yonetimler-ve-ab/article/yerel-yonetimlerde-kadin-oraninda-avrupanin-en-gerisindeyiz-003878 adresinden alındı
Yaraman, A. (1999). Bir Demokrasi Tartışması, Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili (1935-1999). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Yaylı, H., & Pustu, Y. (2008). Yerel Demokrasinin İlkeleri. Karadeniz Araştırmaları(16), 133-153.
Yeşilorman, M. (2001). Toplumsal Eşitsizlikte Kör Nokta: Kadın Eşitsizliğine Genel Bir Bakış. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 269-280.
Yıldırım, H. (2013, 03 08). Yerel Yönetimlerde Kadının Siyasi Temsil Yetersizliği. Aralık 12, 2013 tarihinde akademikperspektif.com: http://akademikperspektif.com/2013/03/08/kadinin-siyasi-temsil-yetersizligi/ adresinden alındı