Osmanlı Dönemi Oryantalist Resimlerde Görülen Kadın Figürleri ve Giyim Özellikleri

Resim sanatında ortaya çıkan akımlar arasında Türk resmini en çok etkileyenlerden biri de oryantalizm olmuştur. Oryantalizm Batı ile Doğu’nun birbirini daha iyi anlama çabası olarak nitelendirilmektedir. Osmanlı İmparatorluğunun sosyal, ekonomik ve siyasi açıdan gerileme döneminde olduğu 18. yüzyıl, oryantalist akımın da başlangıcıdır. Sultan III. Selim, Abdülmecid ve Abdülaziz dönemlerinde Türk ve yabancı ressamlara büyük ilgi gösterilmiştir. Ressamlar arasındaki kültürel etkileşim sadece Osmanlı tarafında değil, batı sanatında da bir Osmanlı ve doğu motifleri kullanma merakı ortaya çıkmıştır. Oryantalist ressamların konuları genel olarak figürlü kompozisyonlar ve manzaralardır. Oryantalizmde figüratif kompozisyonların yer alması resim sanatında kadın figürünün de ön plana çıkmasına neden olmuştur. Bu araştırmada; oryantalist ressamların kendilerini, şehirlerini ve toplumlarını anlatırken resimlerinde kullandıkları kadın figürleri ve giysileri üzerinde durulmuştur. Osmanlı topraklarında eser veren Avrupalı ve Türk Ressamların döneme ait figüratif resimleri kadın imgeleri, mekânlar, giyimler, günlük kullanım eşyaları ve diğer kültürel ögeler açısından incelenmiştir. Kadınların giysilerine ait model özellikleri, süslemeleri, aksesuarları, kumaş ve malzeme türleri vurgulanmıştır. Oryantalist resimlerde üslup birliğinin olmaması nedeniyle ressamların kadın imgeleri ve giyimlerindeki yorumları kıyaslanmıştır. Araştırmada betimsel yöntem kullanılarak, veriler belge tarama tekniği ile elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Oryantalizm, Oryantalist Ressamlar, Kadın Figürü, Giyim

Turkish Women’s Figures and Clothing Properties Seen in Ottoman Term Orientalist Paintings

Among movements appearing in the painting art, the one most affecting the Turkish painting has become orientalism. Orientalism is defined as the West and East’s effort to understand each other better. The 18th century, when the Ottoman Empire is socially, economically and politically in the decline stage, is also the beginning of the orientalist movement. Great interest has been shown to Turkish and foreign painters in the terms of Sultan Selim III, Abdülmecid and Abdülaziz. Cultural interaction between painters has revealed an interest on using the Ottoman and East motifs not only in the side of the Ottoman and also in Western art. Topics of Orientalist painters are generally figure compositions and landscapes. That figure compositions take place in orientalism has caused the woman figure in the painting art to come to the forefront. In this research, it was focused on the women’s figures and clothes the orientalist painters used in their paintings while narrating their own, their cities and societies. Epochal figurative paintings of European and Turkish painters, who composed works on the Ottoman territories, were examined in terms of woman images, spaces, clothing, daily-use articles and other cultural items. The women’s clothes’ model properties, ornamentations, accessories, fabrics and material types were emphasized. Since there wasn’t any style consensus in orientalist paintings, comments of painters on woman images and clothing were compared. In the research the descriptive method was used, and the data were got with the document scanning technique.

Keywords:

Orientalism, Orientalist Painters, Woman Figure, Clothing,

PDF

___

Adıvar, A., (1940). “Mukaddime”, MEB İslâm Ansiklopedisi, C. I, 1940, IXXI.
Altıntaş, O., (2014). “Matiss’in Eserlerinde Oryantalizm”, İdil Dergisi, 3(11), 63-78.
Anonim1 (2015). http://home.earthlink.net/~al-qurtubiyya/19/kultur-19.html
Anonim2 (2015). http://artmastered.tumblr.com/post / 28906094652 / a-turkish - woman - by - angelica-kauffmann - 1773
Aytaç, A., (2012). “Oryantalist Ressam Jean-Léon Gérôme’nin Tablolarında Tasvirlenmiş Türk El Dokumaları”, Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 4(13), 97-104.
Azman, A., (2012). “Oryantalistlerin İstanbul’undan Bienalin İstanbul’una” Sosyoloji Dergisi, 24(3), 183-207.
Başbuğ, F., (2010). “1914 Çallı Kuşağı’nın Türk Resim Sanatına Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, 371 -392.
Başbuğ, F., (2008). “Oryantalist Ressam Leonardo de Mango’ nun Eserlerinde Üsküdar”, 06- 09 Kasım Üsküdar Belediyesi VI. Uluslararası Üsküdar Sempozyumu, İstanbul, 61-76.
Cezar, M., (1995). Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi, Erol Kerim Aksoy Vakfı Yayını, İstanbul.
Çağman, F., (1993). “Gündelik Yaşam”, Çağlar Boyu Anadolu’da Kadın, Sergi Kataloğu, İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi.
Çoruk, A. Ş., (2007). “Oryantalizm Üzerine Notlar”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 193-204.
Eğribel, E. (1994). Resim Sanatı ve Türk Resminde Batılılaşma Eğilimleri, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
Eliri, İ., (2010). “Batılılaşma Sürecinde Askeri Okullar ve Asker Ressamların Türk Resim Sanatına Etkileri”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Sayı 9-Kış, 139-150.
Genç, S. V., (2014). “Osman Hamdi Tablolarında Hayvan Figürleri, Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 61, 85-91.
Germaner, S., İnankur, Z., (2006). “19. Yüzyılda Oryantalizm ve Türkiye”, Osmanlı Sarayında Oryantalistler, TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı Yayın No: 34, İstanbul.
Germaner, S., İnankur, Z., (2002). Oryantalistlerin İstanbul’u, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Gültekin, T., (2013). “Sanat Eserlerinde Kullanılan Kadın Teması: Farklı Sanat Dönemleri Üzerinde Bir Araştırma”, Akademik Bakış Dergisi, 34, Ocak – Subat, 1-17.
İbrahimzade, K., (2012). “Rus Ressam Gavrila Sergeyev’in İstanbul Manzaraları”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 32, 33-46.
Keskin, C., (2014). “Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Resminde Toplumsallıktan Bireyselliğe Geçiş Süreci”, TSA, 18(1), 87-101.
Kıran, Hasan, (2015). “19. Yüzyıl İstanbul’unda Oryantalizm ve Resim Sanatı”, http://www.hasankiran.com/19-yuzyil-istanbul-unda-oryantalizm-ve-resim-sanati-Eylül-2014.
Kırpık, G., (2008). “Oryantalizm ve Necip el-Akîki’ye Göre Oryantalizmin Bazı Önemli Temsilcileri”, Akademik Bakış, 2(3), 243-258.
Köprülü, M. F., (1954). “XXII. Müsteşrikler Kongresinin Açış Nutku”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, C. I, Cüz 1-4, 39-42.
Kuru, S., Paksoy, C., (2008). “Anadolu’da Ayakkabı ve Cumhuriyet Dönemi Ayakkabı Kültürü, 38. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, 821-836.
Lamaire, G. G., (2005). The Orient in Western Art, Könemann, France.
Mack, E. R., (2005). Doğu Malı Batı Sanatı, İslam ülkeleriyle Ticaret ve İtalyan Sanatı 1300–1600, Çev. A. Özdamar, Kitap Yayınevi, İstanbul.
Micklewright, N., (1990). “Looking at the Past--Nineteenth Century Images of Constantinople as Historic Documents”, Expedition, 32(1 ), 24-32.
Onar, A. N., (2013). “Oryantalist Ressamların Resimlerinde Osmanlı Çinileri” Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi A.B.D. Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
Papila, A., (2008). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Batılılaşma Döneminde Resim Sanatının Ortaya Çıkışı ve Osmanlı Kimliğinin Resimsel Anlatımı”, Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Bahar, 117-134.
Pera Müzesi (2015). “1650-1910 İmparatorluktan Portreler”, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Koleksiyonu, İstanbul.
Rogers, J. M., (1992). “The Georgeous East: Trade and Tribute in the Islamic Empires”, Circa1492 Art in the Age of Explaration, Yale University Press, 69-74.
Said, E., (2004). Oryantalizm, Batı’nın Şark Anlayışları, IV. Baskı, Çev. Berna Ünler, Metis Yayınları, İstanbul.
Üşenmez, M. S., (2013). “Türk Figüratif Resminden Yansıyan Giysi Görünümleri (1880-1940)”, 9-11 Ekim I. Ulusal Sanat Tasarım Sempozyumu ve Sergisi, Konya, 445-455.
Yıldırım, A., Şimşek, H., (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Kitabevi, Ankara.