Xuanzang Biyografisi IX’da Yer Alan Meslek Adları

Xuanzang Biyografisi, ünlü bir gezgin olan Xuanzang’ın 7. yüzyılda Çin’den Hindistan’a yapmış olduğu seyahati konu alır. Biyografi 10 kitaptan oluşmakta olup 11. yüzyılda Şiŋko Şeli Tutuŋ tarafından Çinceden Uygurcaya çevrilmiştir. İçerik bakımından çok zengin bir malzemeye sahip olan biyografi hayata dair pek çok konuda bilgi içerir. İçerdiği konulardan biri de mesleklerdir. Tarih boyunca tüm toplumlarda insanlar, içinde bulundukları coğrafyanın fiziki koşullarına ve toplumun kültürel değerlerine uygun olarak yaşamaya çalışmışlardır. Meslekler de insanoğlunun yer aldığı her dönemde var olmuş ve insanların gereksinimlerine göre çeşitlenmiştir. Böylece meslekler sosyal hayatın bir parçası hâline gelmiştir. Bu çalışmada Xuanzang Biyografisi IX’da yer alan meslek adları tespit edilmiş ve alanlarına göre sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Eski Uygurca, Xuanzang Biyografisi, meslek adları

Profession Names in Xuanzang Biography IX

Xuanzang Biography is about the famous traveler Xuanzang’s travel, from China to India in the 7^th century. The biography consists of 10 books and was translated from Chinese into Uyghur by Şiŋko Şeli Tutuŋ in the 11^th century. Biography, which has a very rich material in terms of content, contains information on many aspects of about life. One of these aspects is professions. Throughout history, people in all societies have tried to live in accordance with the physical conditions of their geography and the cultural values of the society. Professions have also existed in every period in which human beings took part and diversified according to the needs of people. Thus, professions have become a part of social life. In this study, the occupational names in Xuanzang Biography IX were determined and classified according to their areas.

Keywords:

Old Uyghur, Xuanzang Biography, profession names,

PDF

___

Atalay, Besim (1992): Divanü Lugat-it-Türk Tercümesi, Ankara: TDK.
Ayazlı, Özlem (2012): Altun Yaruk Sudur, VI. Kitap, Karşılaştırmalı Metin Yayını, İstanbul: TDK.
Aydemir, Hakan (2013): Die alttürkische Xuanzang– Biographie IX, Nach der Handschrift von Paris, Peking und St. Petersburg sowie nach dem Transkript von Annemarie v. Gabain ediert, übersetzt und kommentiert, Otto Harrassowitz. Band I-II. Xuanzang Leben und Werk: Band 34.
Aydın, Erhan (2008): “Eski Türklerde Meslek Adları (Eski Türk Yazıtlarına Göre)”, Journal of Turkish Linguistics, Volume 2, Number 1, March 2008, s. 49-66.
Aydın, Erhan (2017): Orhon Yazıtları: Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor, Bilge Kültür Sanat Yayınları: İstanbul.
Aydın, Erhan (2018): Uygur Yazıtları, Bilge Kültür Sanat Yayınları: İstanbul.
Bang, Willi, Annemarie Von, Gabain, G. R., Rachmati. (1934): Türkische Turfantexte VI Das buddhistische Sutra Säkiz yükmäk. Berlin: Verlag der Akademie der Wissenschaften.
Clauson, Sir Gerard (1972): An Etymological Dictionary of PreThirteenth-Century Turkish, Oxford.1.
Elmalı, Murat (2019): Eski Uygurca Altı Dişli Fil Hikâyesi, Ankara: TDK.
Erdal, Marcel (1991): Old Turkic Word Formation. A Functional Approach to the Lexicon, Vol.I-II. Wiesbaden Otto Harrassowitz: Wiesbaden.
Erdal, Marcel (2004): A Grammar Of Old Turkic, Leiden. Brill. 2004.
Hamilton, James R. (1998): Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası. Çev. Ece Korkut-İsmet Birkan. Ankara: Simurg Yayınları.
Kabadayı, Osman (2007): Eski Türkçe Gök Bilimi (Astronomi) Terimleri, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale, 2007.
Kaya, Ceval (1994): Uygurca Altun Yaruk. Giris, Metin ve Dizin. Ankara: TDK Yayınları.
Ölmez, Mehmet (1994): Hsüan-Tsang’ın Eski Uygurca Yaşamöyküsü VI. Bölüm, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 1994.
Ölmez, Mehmet (2012): Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları, Metin-Çeviri-Sözlük, Ankara: Bilgesu.
Ölmez, Mehmet (2012): Uygur Hakanlığı Yazıtları, Ankara: Bilgesu.
Ölmez, Mehmet (2021): “En Eski Türkçedeki biti-, bitig ve bitigüçi Sözleri Hakkında”, Esengü Bitig: Doğumunun 60.Yılında Zühal Ölmez Armağanı, Ed. T. Karaayak – U. Uzunkaya 2021: 619-629.
Röhrborn, Klaus (1996): Die alttürkische Xuazang- Biographie VIII., Nach dem Handschrift von Paris, Pekin und St. Petersburg sowienach dem Transkript von Annemarie V. Gabain, herausgegeben, übersetzt und kommentiert. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Röhrborn, Klaus (1977-1996): Uigurisches Wörterbuch 1-6, Sprachmaterial der Vorİslâmischen Türkischen Texte aus Zentralasien, Franz Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden.
Şen, Serkan (2007): Orhon, Uygur ve Karahanlı Metinlerindeki Meslekler Bağlamında Eski Türk Kültürü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Samsun.
Tekin, Şinasi (2019a): Uygurca Metinler I-Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlah), Ankara: TDK.
Tekin, Şinasi (2019b): Uygurca Metinler II: Maytrısimit: Burkancıların Mehdisi Maitreya ile Buluşan Uygurca İptida Dram, Ankara: TDK.
Tekin, Talat (2003): Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 9, İstanbul.
Tokyürek, Hacer (2018): “Xuanzang Biyografisindeki Çince Sözlerin Sınıflandırılması”, Dil Araştırmaları, Güz 2018/23, s.123-157.
Tokyürek, Hacer (2019): Eski Uygur Türkçesinde Budizm ve Manihaizm Terimleri, Ankara: TDK.
Wilkens, Jens (2016): Buddhistische Erzählungen Aus Dem Alten Zentralasien Edition Der Altuigurischen Daśakarmapathāvadānamālā, Brepols 2016.
Wilkens, Jens (2021): Eski Uygurcanın El Sözlüğü. Eski Uygurca-Almanca-Türkçe [Handwörterbuch der Altuigurischen. Altuigurisch-Deutsch-Turkish], Göttingen Bilimler Akademisi Yayını, Göttingen.
Yıldırım, Fikret (2017): Irk Bitig ve Orhon Yazılı Metinlerinin Dili, Ankara: TDK.