GENEL LİSE VE FEN LİSESİ ÖĞRENCİLERİNİN ORTAÖĞRETİMDE FIRSAT VE İMKÂN EŞİTLİĞİNE YÖNELİK ALGILARININ İNCELENMESİ?
Genel ortaöğretim kapsamında bulunmalarına rağmen, genel liselerle fen liseleri arasında yaşanan imkân ve fırsat eşitsizliği problemi eğitim sisteminin içinde bulunduğu en önemli problemlerden biridir. Bu araştırmanın amacı genel liselerle fen lisesi öğrencilerinin okullarında yaşadıkları fırsat ve imkân eşitliği uygulamalarına ilişkin algılarını ortaya çıkarmaktır. Araştırma genel ve fen liselerinde yaşanan fırsat ve imkân eşitliği uygulamalarına ilişkin var olan durumun öğrenci algılarına göre saptanmaya çalışıldığı karşılaştırmalı türden betimsel ve yordayıcı bir çalışmadır. Araştırmada kullanılan “Eğitimde Fırsat ve İmkân Eşitliği Ölçeği” araştırmacı tarafından, kamusal eğitim yükümlülüklerine, alanyazına, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Alanı akademisyen değerlendirmeleri ile araştırma çevresi sosyo-ekonomik özelliklerine dayalı olarak çok yönlü ve geniş bir bakış açısıyla hazırlanmıştır. Araştırma 2011-2012 Öğretim Yılı’nda Erzincan İli Merkez İlçeye bağlı genel liselerle fen lisesinde yürütülmüştür. Araştırma ölçeğinin geliştirilmesi sürecinde, kapsam geçerliği durumunun saptanması amacıyla akademisyen değerlendirmelerine başvurulmuştur. Ölçeğin geliştirilmesi bağlamında ayrıca 173 öğrencinin katılımıyla ön uygulamaya gidilmiştir. Ön uygulama sonucu elde edilen veriler üzerinde geçerlik ve güvenirlik durumunun saptanması amacıyla istatistiksel analizler yapılmıştır. İstatistiksel analizler sonucu ölçeğin çok faktörlü olduğu; faktörlerce açıklanan toplam varyansın ise % 48.807 bulunduğu saptanmıştır. Faktörlere göre Alpha güvenirlik katsayılarının ise .80 ile .88 arasında değiştiği görülmüştür. Araştırma bulguları fen lisesi öğrencilerinin sosyo-ekonomik özelliklerinin ilköğretimde daha fazla dikkate alındığını göstermekte; bu durum fen lisesi öğrencilerine ortaöğretime geçişte önemli avantajlar sağlamakta ve bu öğrenciler avantajlarını fen liselerinde yükseköğretime geçiş yönünde daha çok perçinlemektedirler. Araştırma sonuçlarına göre genel liseler öğrencilerine temel ihtiyaçları doğrultusunda akademik ilerleme imkânları sağlayamamaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Ortaöğretim, fırsat ve imkân eşitliği, sosyal adalet, genel lise, fen lisesi.
ANALYSIS OF GENERAL AND SCIENCE HIGH SCHOOL STUDENT PERCEPTIONS RELATED TO OPPORTUNITY AND POSSIBILITY EQUALITY
Although both remains in the general secondary education extent, the problem of possibility and opportunity inequality between general high schools and science high schools is one of the most important problems in education system. The aim of this article is to demonstrate the students’ perceptions about the opportunity and possibility equality practices existing in general and science high schools. This research is descriptive and predictive study on comparative type in which the current situation related to opportunity and possibility equality in general and science high schools has been tried to be determined according to the perceptions of students. “The Scale of Opportunity and Possibility Equality in Education” is prepared with a multi faceted and wide view taking into account public education responsibilities, literature, the evaluations of academic personnel in Education Administration and Supervision Science Area, and the socio-economic properties of the research environment. The research is conducted in Erzincan Province’s Central district’s general and science high schools in 2011-2012 Education Year. In the development phase of the research scale, academic staffs’ evaluations are taken into consideration for content validity. In addition, a pre-application is performed with the participation of 173 students for the development of the scale. Statistical analyses are performed on the results of pre-application for validity and reliability. Statistical results showed that the scale is multi-factored; and the total variance described by the factors is 48.807 %. According to the factors, alpha reliability coefficients varied between .80 and .88. The findings of the research indicate that science high school students’ socio-economic properties are taken into more consideration in primary schools; this situation provides important advantages to science high school students in transition to secondary education and these students rivet their advantages in transition to higher education from science high schools. According to research’s results general high schools could not provide academic progress possibilities to their students with respect to their main necessities.
Keywords:
Secondary education, opportunity and possibility equality, social justice, general high school, scie,
___
- Aydın, A., Sarıer, Y. ve Uysal, Ş. (2012). Sosyoekonomik ve sosyokültürel değişkenler açısından PISA matematik sonuçlarının karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 37, 20-30.
- Balcı, A. (2011). Etkili okul ve okul geliştirme kuram uygulama ve araştırma (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara okul türlerine bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4 (7), 21-35.
- Breen, R. & Jonsson, J. O. (2005). Inequality of opportunity in comparative perspective: Recent research on educational attainment and social mobility. Annual Review Sociology, 31, 223-243.
- Buyruk, H. (2008). Eğitimde yaşanan toplumsal eşitsizliklere ilişkin biyografik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E, K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri ( Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Dinçer, M. A. ve Kolaşin, G. U. (2009). Türkiye’de öğrenci başarısında eşitsizliğin belirleyicileri. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
- Gümüş, M. (2001). Yabancı dil ağırlıklı lisesi ile Anadolu Lisesi öğrencilerinin üniversiteye giriş sınavında aldıkları puanlar bakımından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ölçme ve Değerlendirme Anabilim Dalı, Ankara.
- Gürbüz, A. (1999). Genel lise öğrencilerinin açıköğretim lisesine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
- Kurul-Tural, N. (2002a). Öğrenci başarısında etkili okul değişkenleri ve eğitimde verimlilik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35, 1-2, 39-54.
- Kurul-Tural, N. (2002b). Eğitim finansmanı. Ankara: Anı Yayıncılık.
- MEB. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. 14574 Sayılı Resmi Gazete.
- MEB. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği. 27305 Sayılı Resmi Gazete.
- MEB. (2010). Milli Eğitim Bakanlığı Fen Liseleri Yönetmeliği. 27690 Sayılı Resmi Gazete.
- MEB. (2012). Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Sistemi Seviye Belirleme Sınavı e-Başvuru Kılavuzu 2012. Milli Eğitim Bakanlığı. http://www.meb.gov.tr Erişim Tarihi: 19.05.2012
- Milliyet. (2010). Genel liseler ilk 10’a giremedi. Milliyet Gazetesi 17 Temmuz.
- OECD. (2007). Basic education: Turkey. Paris: Organisation for Economic Co-operation and Development.
- Polat, S. (2007). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı (Eğitim Yönetimi ve Teftişi Programı), Ankara.
- Önen, E. (2003). Ortaöğretim kurumları öğrenci seçme ve yerleştirme sınav başarısı ve lise 1. sınıftaki akademik başarıya ilişkin bir yordama geçerliği çalışması: Fen lisesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
- ÖSYM. (2012). 2012 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Kılavuzu. Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi, Ankara.
- Özbaş, M. (2011). İlköğretim okullarının sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı özelliklere sahip öğrenci ailelerinin eğitim ihtiyaçlarını karşılama düzeyine ilişkin veli algıları. EYFOR II. EĞİTİM YÖNETİMİ FORUMU 2023’e Doğru Eğitim Liderliği (ss. 257-275), EYUDER Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Derneği, 22 Ekim, Başkent Öğretmenevi, Ankara. www.eyuder.org Erişim Tarihi 27 Mayıs 2012
- Özbaş, M. (2012a). Student and parental perceptions on meeting the educational needs of the disadvantaged students in the primary schools. Educational Research, 3 (3), 311-319.
- Özbaş, M. (2012b). Students’ perceptions equality of chance and opportunity in secondary education according to school types. American International Journal of Contemporary Research, 2 (4), 75-84.
- Özbaş, M. ve Badavan, Y. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin okul-aile ilişkileri konusunda yapmaları gereken ve yapmakta oldukları işler. Eğitim ve Bilim, 34 (154), 69-82.
- Özsoy, S. (2002). Yükseköğretimde eşitlik ve hakkaniyet sorunsalı-Türkiye’deki finansal yapıyla ilgili bir çözümleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Resmi Gazete. (2012). 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 28261 Sayılı Resmi Gazete.
- Tanman, S. (2008). İlköğretim okulları ikinci kademesinde eğitimde fırsat eşitsizliği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Teftişi Planlaması ve Ekonomisi Anabilim Dalı, Isparta.
- Temur, S. (2005). Ankara ili Altındağ ilçesindeki endüstri meslek lisesi öğrencilerinin toplumsal yaşam ve yükseköğretime ilişkin görüş ve beklentilerinin eğitimde eşitlik ilkesi açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Walker, M. (2003). Framing social justice in education: what does the “capabilities” approach have to offer? British Journal of Educational Studies, 51 (2), 168-187.
- Wang, D. B. (2004). Family background factors and mathematics success: a comparison of Chinese and US students. International Journal of Educational Research, 41, 40-54.
- Zoraloğlu, Y. R., Şahin, İ. ve Fırat, N. Ş. (2005).İlköğretim okullarında kaynak sorunu. Eğitim Bilim Toplum, 3 (12), 86
- ISSN: 2146-1961
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Kadir ULUSOY