Yalan Haber, “Post-Truth” Kavramı ve Medya Üçlemesi: Geçmişten Günümüze Gündem Belirleyen Örnekler

Bu makale, “post truth” kavramının 2016 yılı sonrası çok daha ön plana çıkmasına karşın; geçmişte de medyadaki örnekleri ile hayatımızda olduğunun altını çizmektedir. Bununla birlikte, özellikle son yıllarda yaşamımıza entegrasyonundaki artışa vurgu yapılmaktadır. Ağırlıklı olarak siyaset ve siyasi propaganda ile ilişkili olarak ilerlese de ekonomik çıkar veya farklı sebeplerle de post truth yaklaşımların sergilenebildiğine şahit olunmaktadır. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılması suretiyle gelenekselden dijitale uzanan habercilik yolculuğunda geçmişten ve günümüzden “ön plana çıkan”, “gündem yaratan” yalan haber örneklerinin incelenerek post truth kavramının hayatımızdaki yeri araştırılmıştır. Bu doğrultuda, internetin her geçen gün artan hızı, erişim alanının genişliği gerek kullanıcı gerek içerik üretici olarak dijital alandaki kullanıcı sayısındaki artış gibi etkenlerin yeni medya üzerinden post truth kavramı beslediği anlaşılmıştır. Post truth olarak nitelendirilen içinde bulunduğumuz çağda toplumun gerçeklik kavramı ile bağını koparmasında etken olan faktörlerin irdelenmesi, çalışma için alt yapı oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Post-truth, Yalan Haber, Hakikat Ötesi, Medya, Haberler

Fake News, Post-Truth ad Media Triology: Agenda Setting Cases From The Past and The Present

This article argues that, although the concept of post truth has come to the forefront after the year of 2016, it has actually been in our lives long before, in both the media and politics. The increase in integration of this concept into our lives, however, has been more noticeable in recent years. Although its progress has been mainly related to politics and political propaganda, we witness that post-truth approaches can be exhibited for economic or other reasons. This study investigates whether the concept of post truth is really a new phenomenon, through examining “agenda setting fake news” examples from the past to the present, through the path from traditional to digital journalism. We argue that factors such as increasing use and impact of the internet, have been feeding the concept of post truth through the new media.

Keywords:

Post-Truth, Fake News, Beyond Truth, Media, News,

PDF

___

Aisch G., Huang J., Kang C., Dissecting the Pizzagate Conspiracy Theories, How a rumor grew into a fake news storm tailor made for the internet, The New York Times, Dec 2016
Allcott, H. ve Gentzkow, M. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election. Journal of Economic Perspectives, 31(2)
Alp H., (2011), Küreselleşme Sürecinde Medyadaki Dezenformasyon ve Irak İşgali Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Kültür Üniversitesi
Alpay, Y. (2017), Yalanın Siyaseti. Destek Yayınları.
Arabacı, A. İ., Videoların Yeni İstanbul Havalimanında Su Bastığını Yaşandığını Gösterdiği İddiası, https://teyit.org/videolarin-yeni-istanbul-havalimaninda-su-baskini-yasandigini-gosterdigi-iddiasi/, 18.11.2008
Baltaş A., (2015), Akılsız Duyguların Cezasını Kararlar Çeker, Akıllı İnsanlar NEDEN Yanlış Kararlar Verir?, Remzi Kitabevi Yayınları
BBC News, (2016), Internette yayılan komplo teorisinin merkezinde restorana saldırı girişimi, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-382066825 Aralık
BBC News, (2018), Rus Trol Hesapları Aşı Hakkında Bilgi Kirliliği Yaratıyor,https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45299459, 24 Ağustos
Baudrillard, J. (2014), Simülakrlar ve Simülasyon. Oğuz Adanır (çev.). 9.Basım. Ankara. Doğu Batı Yayınları
Briggs, A., Burke, P. (2011), Medyanın Toplumsal Tarihi: Gutenberg’den İnternet’e. çev. Ümit Hüsrev Yoksal ve Erkan Uzun. 1.Basım. İstanbul: Kırmızı Yayınları
Cross. R.C. ve Woozley. A.D. (1999), Idealar Kuramı: Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar. Ahmet Cevizci (çev.) 2. Basım. Ankara: Gündoğdu Yayınları
Çavuş G., (2018) Çölde Tek Başına Yürüyerek Suriye’den Ürdün’e Geçmeye Çalışan Çocuk, https://teyit.org/colde-tek-basina-yuruyerek-suriyeden-urdune-gecmeye-calisan-cocuk/
Golman R., Hagmann D., Loewenstein G., (2017), Information Avoidance, Journal of Economic Literature, 55 (1)
Gray J., (2017), Post Truth by Matthew D’Ancona and Post-Truth by Evan Davis review – is this really a new era of politics?, The
Guardian, 19 May 2017, https://www.theguardian.com/books/2017/may/19/post-truth-matthew-dancona-evan-davis-reiews
Haberler.com, (2014), 4 Yaşındaki Suriyeli Çocuk, Çölde Bulundu, https://www.haberler.com/4-yasindaki-suriyeli-cocuk-colde-bulundu-5681487-haberi/, 18 Şubat
Hürriyet Gazetesi, (2015) , http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/sakalli-bebek-dogdu-40011093
Keyes, R. (2017). Hakikat Sonrası Çağ, İzmir: Delidolu Yayıncılık.Kreitner, R. (2016), https://www.thenation.com/article/post-truth-and-its-consequences-what-a-25-year-old-essay-tells-us-about-the-current-moment/ Erişim Tarihi: 30.09.2017
Lewandosky S., Echer U., Cook J., (2017), Beyond Misinformation, Understanding and Coping with the Post Truth Era, Journal of Applied Research in Memory and Cognition · July 2017
McIntyre L., (2019), Hakikat Sonrası, Çev: M. F. Biçici, Tellekt Yayınları, İstanbulOxford Dictionary, (2017), “World Of The Year 2016 is….”, Oxford University Press, Erişim adresi: https://en.oxforddictionaries.com/word-of-theyear/word-of-the-year-2016
Portland State University, (2019), Library, Identify and Challenge Fake News: Examples, https://guides.library.pdx.edu/c.php?g=625347&p=4386301
Star Gazetesi, Cnn Yalanları, https://www.star.com.tr/medya/cnn-yalanlari-haber-762144/, 13.06.2013
Teyit, 2019, WhatsApp sahte haberlere karşı görsel arama özelliğini deniyor, 20.03.2019, https://teyit.org/whatsapp-sahte-haberlere-karsi-gorsel-arama-ozelligini-deniyor/
Yıldırım, Ö., Makyavelizm Nedir?, Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, 1. Sınıf, Felsefeye Giriş ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi”, Dersi Ders Notları, Felsefe Sözlüğü, Orhan Hançerlioğlu. http://www.felsefe.gen.tr/felsefe_sozlugu/m/makyavelizm_nedir_ne_demektir.asp
Zadronzy, B., 2019. The fire at the pizzagate shop reignites conspiracy theorist who find a home at Facebook, https://www.nbcnews.com/tech/social-media/fire-pizzagate-shop-reignites-conspiracy-theorists-who-find-home-facebook-n965956
https://www.msn.com/tr-tr/video/haber/star-wars-m%C3%BCzi%C4%9Fiyle-yemin-etti/vi-BBVnTid?ocid=sf
https://www.ntv.com.tr/video/dunya/trumptan-adam-schiffe-kalem-boyunlu-adam,aFU_YVj6bkOfaYsevVfvQA