Safranbolulu Halvetî-Şa'bânî Şeyhi Mehmed Emin Efendi'nin Hayatı, Eserleri ve Tekkesi

Kur'an-ı Kerim, İslam'a uyanları hayra çağırıp, iyilikleri emreden, kötülüklere dur diyen bilinçli bir topluluğun (grubun) oluşmasını talep etmektedir. Bu nedenle hayra çağırmak için hayır adamı olmak, iyiliklere çağırmak için iyi olmak, kötülüklere dur diyebilmek için kötülüklerden uzak durmak gerekir. Gönül adamları, hayır sırlarını açan, açtıkları sırlarda yüzlerce insanı ardından sürükleyip söz konusu hayır ve iyiliklere kavuşmalarını sağlayan kimselerdir. Gönül ehli sûfiler, manâ yönleriyle olduğu kadar, halk eğitimcisi olarak da dikkati çeken şahsiyetlerdir. Benlikleri ilâhî sırlarla ve dış dünyaları ise güzel ahlakla bezenmiş olan bu gönül adamları, insanların hayatta benimsemeleri gereken her türlü davranış, bilgi ve görgü kurallarını onlara öğrettikleri gibi, zaman zaman insanın insana, Hakk'a ve hakikate, eşyaya ve mahlûkata karşı davranış ve sorumluluklarıyla ilgili prensipler de vazetmişlerdir. Biz de bu makalemizde yetiştirdiği halifelerle Halveti/Şa'bânî tarikatının batıda yayılmasına vesile olan bu gönül erlerinden Safranbolulu Halvetî-Şa'bânî Şeyhi Mehmed Emin Efendi'nin hayatı, şahsiyeti, yetişmesi, eserleri, dergâhı, camii ve Halvetilik/Şa'bânî'liğin Safranbolu-Karabük yöresinde yayılması üzerinde duracağız.

The Life and Works of Mehmed Emin Effendi of Yazıköy, Safranbolu and His Lodge (Takya)

Holy Qur'an envisages a society formed of conscious individuals who urge the Muslims to the charity and enjoin the good and forbid the evil. The warm-hearted are the ones who disclose the secrets of goodness and thus lead hundreds of men and women to divine rewards. In addition to educating people about manners, these sufi leaders whose selves are imbued with divine secrets and whose external is embellished with good manners, have also ascertained principles pertaining to the duties and responsibilities of individuals to other persons, Haqq and haqiqa , the belongings and the creatures. This study deals with two themes: firstly the life and personality of Mehmed Emin Effendi of Yazıköy, Safranbolu, a sheikh of Shabani branch of Khalwati order who conduced towards the spread of Khalwati-Shabani order in the west of Anatolia thanks to the successors he trained together with an introduction of his works and the mosque in which his dargah is found and secondly the spread of the mentioned sufi order across the district of Safranbolu, Karabük.

PDF

___

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim, "Zulmiye Camii Olur mu?" Altınoluk 177, (2000): 41.
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim-Ülkü Ayan Özsoy, Safranbolu Meşhurları, Ankara: Anıl Matbaası, 2000.
Abdülkadiroğlu, "Şeriat Uleması İle Tarikat Meşayıhı İhtilâfı ve Tekke ve Zaviyelere Tayinler Hakkında İki Vesika, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (AÜİFD), (1986): c. XXVIII, s. 335-353.
Acar, Türkan, "Tabhâneli Camilerin Tipolojisi Üzerine Bir Deneme" SDÜ. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler dergisi 28, (,2013): 303-326
Akman, Eyyüb, Safranbulu'daki Adak yerleri ve bu yerlerle ilgili İnançlar, Ankara: 2000.
Aşkar, Mustafa, "Bir Türk Tariktı olarak Halvetiye'nin tarihi Gelişimi ve Halvetiye Silsilesinin Gelişimi", Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi,XXXIX (1999): 535-563.
Azamat, Nihat, "Çerkeşî Mustafa Efendi", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1993, c. VIII, s. 272-275. BOA.İMVL.189/5699.
Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, Tıpkıbasım (haz.M.Tatcı- C.Kurnaz), Ankara: 2000.
Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Marifet Yayınları, 1984. Ersoy, Hüseyin Lütfi, Karabük Tarihi, İstanbul: 2011.
Haksa, Mehmet Nermin ,Yüzyıllar Boyunca Üsküdar, İstanbul: 2001.
Halvetî, Mehmed Emin, Safranbolulu, Mir'atü'l-aşıkin ve Mizanü'l-aşıkin: (aşıklara ayna ve terazi). /, 1283/1867 ; haz. Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Ankara: Alperen Yayınları, 2003.
İz, Mahir, Tasavvuf, İstanbul: 1969.
Mustafa Rumî Efendi, Divân, Haz., M.Tatcı-A.Abdülkadiroğlu, Ankara: 1998.
Oğuz, M. İhsan, Şâbân-ı Velî ve Mustafa Çerkeşî, İstanbul: 1995.
Sadık Vicdânî, Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye, Haz.,Doç.Dr.İrfan Gündüz, İstanbul: 1995.
Şeyh Halil Efendi Zâviyesi Vakfı, VGMA, 204/519-1562
Tunçözgür, Ünsal, Dünden Bugüne Safranbolu, Ankara: 1997.
Uçman, Abdullah, "Âkif Paşa", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989, c. II, s. 261-262.
Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul:1991.