Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1959 Yılı Gezileri Kapsamında Geyikli Olayları

Demokrat Parti (DP), 14 Mayıs 1950 seçimleriyle Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) tek parti yönetimine son vererek iktidara gelmiştir. CHP'nin 27 yıllık iktidarını sona erdiren DP, bu dönemlerde güçlü bir duruş sergilemeye çalışırken; CHP de muhalefet partisi olarak iktidara karşı sert politikalar izlemeye başlamıştır. 1959 yılında DP ile muhalefet partileri arasındaki anlaşmazlıklar hat safhaya ulaşmışken; CHP Genel Sekreteri Kasım Gülek ve beraberindekiler, CHP'nin 36. kuruluş yıldönümü dolaysıyla Çanakkale'ye bir gezi düzenlemişlerdir. Burada konuşmalar yapan vekillerinden bazıları, DP iktidarını gayrimeşru ilan ederek DP'lilere hakaretler etmişlerdir. Bu arada, Çanakkale programlarında olmadığı halde; heyet Geyikli'ye de gitmek istemiştir. Valiliğin itirazına rağmen heyet, 11 Eylül 1959'da Geyikli'ye gitmiş ve burada DP'nin resmi toplantısı için toplanan partililer ile CHP'li heyet arasında tartışmalar yaşanmasına sebep olmuşlardır. Bu çalışma, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ve ulusal basının verilerini karşılaştırarak nahiyede yaşananları ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır.

Within The Scope of The 1959 Year Visits of The Republican People's Party Geyikli Events

The Democrat Party, came to power by ending the one-party government of Republican People's Party's with elections of 14 May 1950. While the DP, which had ended the RPP's 27year rule, tried to show a strong stance during these periods; the RPP, started to watch hard politics against power. When the disputes between the DP and the others in 1959 reached the line phase; RPP General Secretary Kasım Gülek and accompanying him organized a trip to Çanakkale for 36. anniversary of RPP. Some people who speak here insulted the DPs by declaring the DPs government illegitimate. Altough it wasn't in their programs; the delegation also wanted to go to Geyikli. Despite the appeal of the governor, Delegation went to Geyikli on September 11, 1959. The delegation caused hard discussions between parties, which gathered here for official meeting of DP and RPP. This study aims to reveal negative situations in Geyikli by comparing national press with the data of Prime Ministry Republican Archives.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/37.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/1.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/2.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/3.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/4.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/38/5.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/39

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/41.

BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/41/1.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/42.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/43.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4.44.

BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.45.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/46.

BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/47.

BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/48.

BCA, Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/49.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/50.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/50-1.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/52.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/61.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/62.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/64.

Fon Kodu: 010. 09. Yer No: 202.624.4/65.

BCA, Fon Kodu:010. 09, Yer No:214.664.3/75.

BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.34.79.

BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.31. 85.

BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.3/18049

BCA, Fon Kodu:010.09, Yer No:214.664.3/1813

Süreli Yayınlar

Akis Dergisi

Akşam Gazetesi

Cumhuriyet Gazetes i Hürriyet Gazetesi

Milliyet Gazetesi

Sabah Gazetesi

Ulus Gazetesi

Zafer Gazetesi

Son Posta Gazetesi

Havadis Gazetesi

Vatan Gazetesi

Araştırma ve İnceleme Eserleri

Albayrak, M. (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara: Phoenix Yayınları.

Aydoğmuş, Ç. (20119. İstanbul Basınına Göre Demokrat Parti Dönemi İktidar Muhalefet İlişkisi (1950-1960) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Bulut, S. (2009). Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960):Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu, Akademik Bakış Dergisi, 2(4): 125-145.

Çakmak, F. (2014). Cumhuriyet Halk Partisi'nin "Ege Vazife Gezisi" ve 1959 Yılı Uşak-İzmir Olaylar, Turkish Studies - Volume 9/10 Fall: 1239-1258

Dokuyan, S. (2014). Çok Partili Hayata Geçişte Önemli Bir Adım: Demokrat Parti'nin Kuruluşu, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi - Yıl: 2, Sayı: 2/1, Haziran 2014, s. 151-169

Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), Ankara: İmge Kitabevi.

Gaytancıoğlu, S. (2011). Demokrat Parti İktidarı ve Vatan Cephesi (Basılmamış Yüksek Lisan Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Gündüz, M. (2007). Demokrat Parti'ye Karşı Muhalefet ve Milli Muhalefet Cephesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.

Karayaman, M. (2010). İsmet İnönü'nün Uşak'ta Taşlanması Olayının Sebep ve Sonuçları, Tarih Okulu, Eylül-Aralık 2010 Sayı VIII: 19-49.

Şahin, E. ve Tunç, B. (2015). Demokrat Parti'nin Kuruluş Süreci ve DP-CHP Siyasi Mücadelesi (1945-1947), Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(2): 31- 69.

Sunay, C. (2017). 27 Mayıs'tan 12 Mart'a Süleyman Demirel, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (1): 23-36.

Uyar, H. (2001). Vatan Cephesi Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek, İstanbul: Büke Yayıncılık.