Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Dinleme/İzleme Becerisini Ölçmeye Yönelik Soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi

Bireyin edindiği ilk beceri olan dinleme/izleme, diğer dil becerilerin kazanılmasında ve gelişmesinde büyük bir öneme sahiptir. Ancak bu beceriye gereken önem verilmemekte, bu da dinleme/izlemenin ihmal edilen bir beceri olarak tanımlanmasına sebep olmaktadır. Bu bağlamda nitelikli bir dil öğretiminin yapılabilmesi açısından dinleme/izleme becerisine yönelik araştırma sonuçlarının dil öğretim sürecine yansıtılması son derece önemlidir. Bu araştırmanın temel amacı; ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme becerisini ölçmeye yönelik soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre 5. sınıftan 8. sınıf düzeyine doğru boylamsal olarak ve karşılaştırmalı bir şekilde incelenmesidir. Alan yazında bilişsel beceri düzeylerinin belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde sıklıkla kullanılan ve kabul gören bir sınıflama oluşuna bağlı olarak araştırmada, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi ölçüt olarak belirlenmiştir. Nitel bir durum çalışması olarak tasarlanan bu araştırmada doküman incelemesi yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; Türkçe ders kitaplarında yer alan dineleme/izleme metinlerine anlamaya yönelik metinler içinde 1/4 oranında yer verildiği, buradan hareketle beceriler arasında eşit bir dağılım olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca dinleme/izleme becerisine yönelik soruların bilişsel basamaklara göre dengeli bir dağılım göstermediği, incelenen metinlerde alt bilişsel becerileri ölçmeye yönelik daha çok soruya yer verildiği ve sınıf düzeyleri ile bilişsel beceri basamakları arasında hiyerarşik bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulgularından hareketle şunlar önerilmiştir: Türkçe ders kitaplarında, dinleme/izlemeye yönelik metinlere okuma becerisiyle eşit olacak şekilde verilmesi gerekmektedir. Öğretim programının amaçlarından birinin öğrencilerin üst bilişsel becerilerini kullanmaya yönlendirilmeleri olduğu düşünüldüğünde, Türkçe ders kitaplarında üst bilişsel becerilere yönelik dinleme/izleme sorularına daha çok yer verilmesi gerekmektedir. Ayrıca alt sınıflardan üst sınıflara doğru gidildikçe alt bilişsel becerileri ölçmeye yönelik sorulardan üst bilişsel becerileri ölçmeye doğru bir eğilimin benimsenmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dinleme/İzleme Becerisi, Türkçe Öğretimi, Ana Dili Eğitimi, Yenilenmiş Bloom Taksonomisi, Temel Dil Becerileri

An Investigation of the Questions to Measure the Listening/Watching Skill in Middle School Turkish Textbooks According to the Revised Bloom's Taxonomy

Listening/watching, which is the first skill acquired by an individual, has a great importance in the acquisition and development of other language skills. However, listening/watching is defined as a neglected skill because it is not given enough attention. In this context, it is very important to reflect the listening/watching skills research to the language teaching process for a qualified language teaching. The main purpose of this research is; it is the longitudinal and comparative examination of the questions to measure the listening/watching skill in secondary school Turkish textbooks from 5th grade to 8th grade according to the Revised Bloom's Taxonomy. Revised Bloom's Taxonomy has been determined as a criterion in the study because it is frequently used and accepted in the literature in determining and evaluating cognitive skill levels. In this study, which was designed as a qualitative case study, document analysis was used. According to the research findings; listening / watching texts in Turkish textbooks are included in the texts for comprehension at the rate of 1/4, there is no equal distribution between skills. In addition, there is no balanced distribution of questions related to listening skill according to cognitive levels, texts contain more questions to measure sub-cognitive skills, and there is no hierarchical relationship between grade levels and cognitive skill levels. Based on the research findings, the following have been suggested: In Turkish textbooks, texts intended for listening/watching should be given equal to reading skills. Considering that one of the aims of the curriculum is to direct students to use metacognitive skills, more listening/watching questions should be included in Turkish textbooks for metacognitive skills. In addition, as one moves from the lower classes to the upper classes, a tendency should be adopted from questions about measuring lower cognitive skills to measuring metacognitive skills.

Keywords:

Listening/watching Skill, Turkish Teaching, Mother Tongue Education, Renewed Bloom Taxonomy, Basic Language Skills,

PDF

___

Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (2010). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ili ilgili bir sınıflama (Kısaltılmış Basım). (D. A. Özçelik, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
Anderson, L W. & Krathwohl, D. (Ed). (2001). A Taxonomy for learning, teaching and assessing: A revision of Bloom's Taxonomy of educalional objectives. U.S.: Addison Wesley Longman, Inc.
Arı, A. (2013). Bilişsel alan sınıflamasında yenilenmiş Bloom, Solo, Fink, Dettmer taksonomileri ve uluslararası alanda tanınma durumları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 259-290.
Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-15.
Başbay, M. (2007). Yenilenmiş taksonomiye göre düzenlenmiş öğretim tasarımı dersinde projeye dayalı öğretimin öğrenme ürünlerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 8(1), 65-88.
Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: yenilenmiş Bloom taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14.
Büyükkarcı, K. (2016). Yabancı dil öğretiminde ölçme ve değerlendirme. E. Yücel, H. Yılmaz ve S. Öztürk (Ed.), Yabancı dil öğretimine genel bir bakış (s. 97-110) içinde. Konya: Çizgi Kitabevi.
Cansoy, R. ve Türkoğlu, M. E. (2019). Verilerden anlam inşa etme süreci. S. Turan. (Ed.). Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (s. 129-161). Ankara: Nobel Akademi.
Çatlak, Ş., Tekdal, M. ve Baz, F. (2015). Scratch yazılımı ile programlama öğretiminin durumu: bir doküman inceleme. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 4(3), 13-25.
Çeçen, M. A. ve Kurnaz, H. (2015). Ortaokul Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki tema değerlendirme soruları üzerine bir araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı, (1), 109-132.
Çerçi, A. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının (5, 6, 7, 8. Sınıf) yenilenen Bloom taksonomisi'ne göre incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(2), 70-81.
Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286.
Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-286.
Doğan, Y. (2009). Konuşma becerisinin geliştirilmesine yönelik etkinlik önerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 185-204.
Doğan, Y. (2014). Dinleme eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.), Türkçe öğretimi el kitabı (s. 151-180) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99.
Durukan, E. (2018). Çeviri öğretimi hedef ve ölçme. İstanbul: Hiperlink Eğitim İletişim Yayıncılık.
Durukan, E. ve Demir, E. (2017). 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin Bloom'un yenilenmiş taksonomisine göre sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1619-1629.
Emiroğlu, S. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme sorunlarına ilişkin görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 269-307.
Emiroğlu, S. ve Pınar, F. N. (2013). Dinleme becerisinin diğer beceri alanları ile ilişkisi. Turkish Studies, 8(4), 769-782.
Eroğlu, D. ve Kuzu, T. S. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 72-80.
Eselioğlu, H., Set, S. ve Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8 ders kitabı. (A. Yücel, Ed.) Ankara: MEB.
Gücüyeter, B. (2009). Türk Dili ve Edebiyatı derslerinde dinleme eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 161-170.
Güneş, F. (2012). Testlerden etkinliklere Türkçe öğretimi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 31-42.
Haykır, H. A., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakcı, R. ve Üstün, E. (2017). Ortaokul Türkçe 5 ders kitabı. (E. Aktaş ve B. Bayram, Ed.) Ankara: MEB.
Kaplan, K. (2019). Genel hatlarıyla iletişim ve dil-iletişim ilişkisi. G. Aytaş ve K. Kaplan (Ed.) Türkçe eğitimi ve iletişim (s. 1-31) içinde. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
Karatay, H. (2011). Süreç temelli yazma modelleri: 4+1 planlı yazma ve değerlendirme modeli. M. Özbay (Ed.) Yazma eğitimi (s. 21-49) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Keleş, S. ve Külünk, D. ve Ertürk, N. (Ed.). (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Ankara: MEB Yayınevi.
Kır, T., Kırman, E. ve Yağız, S. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe ders kitabı 7. (E. Kırman, Ed.) Ankara: MEB.
Kurudayıoğlu, M. ve Kana, F. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme becerisi ve dinleme eğitimi özyeterlik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 245-258.
Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokuldaki dinleme eğitiminin niteliğine ilişkin fenomografik bir araştırma. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), 34-44.
Miles, M. B. & Huberman, M. A. (2016). Nitel veri analizi. (S. A. Akbaba ve A. Ersoy, Çev.) Ankara: Pegem Akademi.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
Özbay, M. (2005). Bir dil becerisi olarak dinleme eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Özbay, M. ve Çetin, D. (2011). Dinleme becerisinin geliştirilmesinde prozodik farkındalığın önemi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (26), 155-175.
Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2012). Türkçe öğretim programlarının dinleme becerisi bakımından değerlendirilmesi. Turkish Studies, 7(1), 87-97.
Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323‐ 343. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/113287
Özkan, B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Özmantar, Z. K. (2019). Eğitim çalışmalarında sık kullanılan araştırma türleri. S. Turan (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 49-78) içinde. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
Sevim, O. ve Kaya, E. (2016). Ortaokul Türkçe dersi dinleme eğitimi etkinliklerinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi: durum çalışması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(1), 277-296.
Sezgin, Z. Ç. ve Özilhan, Y. G. (2019). 1.-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 353-367.
Şahin, A. (2011). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin dinleme becerisi farkındalıklarının sosyo-ekonomik düzeye göre incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstirüsü Dergisi, 2(1), 178-188.
Tutkun, Ö. F. (2012). Bloom’un yenilenmiş taksonomisi üzerine genel bir bakış. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 14-22.
Uyanık, Ö. ve Kandır, A. (2010). Okul öncesi dönemde erken akademik beceriler. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 118-134.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yurt, G. ve Arslan, M. (2014). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarının şekil-içerik-metin yönünden incelenmesi: Zambak ve Pasifik yayınları örneği. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 317-327.
Zorluoğlu, S. L., Kızılaslan, A. ve Sözbilir, M. (2016). School chemistry curriculum according to revised Bloom taxonomy. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 10(1), 260-279.