İslâm Tarihinde İlk Düzenli Ordunun Kuruluşu

İslâm tarihinde siyasî ve askerî yapılanmanın başlangıcı veya en önemli sâiki divanın kurulmasıdır. Hz. Peygamber ve Hz. Ebû Bekir dönemlerinde gönüllülüğe dayanan askerlik şekli, Hz. Ömer zamanında divanın kurulmasıyla birlikte mecburiyet kazanmış, böylece, düzenli ordunun kurulması yönünde ilk adım atılmıştır. Buna bağlı olarak fetihler genişlemiş ve artan gelirler orduyu daha da sistematize etmiş ve geliştirmiştir. Bu makale İslâm tarihinde ilk düzenli ordunun kuruluşunu ele alacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İslâm Tarihi, Divan, Ordu, Ordunun Kurulması, Halife Ömer.

The Establishment of the first Regular Army in the Islamic History

The beginning of the political and military structuring and its most important leitmotif is the establishment of diwan. The formation of military service was based on volunteers during the periods of The Prophet Muhammad and Abu Bakr assumed the form of military conscription when the diwan first was established under the Caliph Omar. In this way, the basic steps were taken towards the establishment of the regular army. In connection with this development, conquests got widespread, and the increasing revenues led to the improvement of the army in a more systematic manner. This article will deal with the establishment of the first regular army in the Islamic history.

Keywords:

Islamic history, Diwan, Army, Establishment of Army, Caliph Omar,

PDF

___

A. Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiya ve Tevârih-i Hulefâ, İstanbul: Bedir Yay., 1981, c. I-II.
Arı, M. Salih, Hz. Ebû Bekir ve Ridde Savaşları, İstanbul: Beyan Yay., 19 Avn, Abdurrauf, el-Fennu’l- Harbî fî Sadri’l- İslâm, Mısır: Dâru’l- Maarif, 19 Belazûrî, Ahmed b. Yahyâ b. Cabir (279/892), Fütûhu’l-Büldan, çev. Mustafa Fayda, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., 1987.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîre elCu’fî (256/870), Sahih-i Buhari ve Tercemesi, çev. Mehmed Sofuoğlu, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2004, c. I-XVIII.
Cahşiyârî, Muhammed b. Abdûs b. Abdullah el-Kûfî (331/942), Kitabu’lVüzerâ ve’l- Küttâb, Kahire: 1938.
Cânan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Muhtasarı, Ankara: Akçağ Yay., 1988, c. IXVIII.
Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as (275/888), Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, çev. Necati Yeniel / Hüseyin Kayapınar, İstanbul: Şamil Yay., 1989, c. I-XVII.
Ebû Yusuf, Ya’kûb b. İbrahim (182/798), Kitâbu’l-Harac, çev. Ali Özek, İstanbul: Hisar Yay., 1973.
Efendi, Abdulvehhab, Nasıl Bir Devlet, çev. Hasan T. Kösebalaban, İstanbul: İlke Yay., 1994.
Fayda, Mustafa, “Hz. Ömer’in Divan Teşkilatı” Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul: Çağ Yay., 1986, c. I-XV.
Hamidullah, Muhammed, el-Vesâiku’s- Siyasiyye, 6. Basım, Beyrut: Dâru’n- Nefâis, 1987.
______ , Hz. Peygamber’in Savaşları, çev. Salih Tuğ, 4. Baskı, İstanbul: Yağmur Yay., 1991.
______ , İlk İslâm Devleti, çev. İ. Süreyya Sırma, İstanbul: Beyan Yay., 19 ______ , İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ, 5. Basım, İstanbul: İrfan Yay., 1993, c. I-II.
Hasan, Hüseyin el-Hâc, Hadâratu’l-Arab fî Sadri’l-İslâm, 1. Baskı, Beyrut: Müessesetu’l-Câmiiyye, 1992.
Hasan, Hasan İbrahim, Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslam Tarihi, çev. İsmail Yiğit, Sadrettin Gümüş, 2.Baskı, İstanbul: Kayıhan Yay., 1987, c. I-X.
Hattab, Mahmud Şit, Komutan Peygamber, çev. Ahmet Ağırakça, İstanbul: Bir Yay., 1988.
Heykel, M. Hüseyin, el-Fâruk Ömer, Kahire: 1364.
İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdullah en-Nemerî (463/1071), elİstiâb fî Ma’rifeti’l- Ashab, thk. Adil Mürşid, Ammân: Dâru’l-A’lâm, 2002. İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed (808/1406), Tarihu İbn Haldun, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979, c. I-VII.
İbn Hişam, Ebu Muhammed Abdulmelik (218/833) es-Sîretü’nNebeviyye, Mısır: 1955.
İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr (751/1350), Zâdu’lMeâd, çev. Heyet, İstanbul: İklim Yay., 1989.
İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ’ İmâduddin İsmail el-Hâfız b. Ömer (774/1372), Tefsîru’l- Kur’âni’l- Azîm, Beyrut: Dâru’l- Ma’rife, 1987, c. I-IV.
______ , Büyük İslam Tarihi (el-Bidâye ve’n-Nihâye), çev. Mehmet Keskin, İstanbul: Çağrı Yay., 1994, c. I-XV.
İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem (711/1311), Lisânu’l-Arab, Kahire: Dâru’l-Maârif, ts., c. I-VI.
İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Menî’ ez-Zührî (230/845), Kitâbu’tTabakâti’l-Kebîr, thk. Ali Muhammed Amr, Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 2001, c. I-XI.
İslâm Tarihi Kültür ve Medeniyeti (The Cambridge History of İslâm), haz. Komisyon, çev. Komisyon, İstanbul: Hikmet Yay., 1988.
Kureşî, Galip b. Abdulkafi, Evveliyyâtu’l -Faruki’s-Siyasiyye, Mansûre: Daru’l-Vefa, 1990.
Makrizî, Ahmed b. Ali b. Abdulkadir (845/1441), el-Mevâiz ve’l-İtibâr bi Zikri’l-Hitati ve’l-Âsâr, Kahire: 1853.
Mâverdî, Ali b. Muhammed b. Habib (450/1058), el-Ahkamu’s-Sultaniye ve’l-Velâyâtu’d-Diniyye, Kahire: 1973.
Mecdelâvî, Faruk Said, el-İdâretu’l-İslâmiyye fî Ahdi Ömer b. el-Hattâb, Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-Arabî, 1991.
Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî (261/875), Sahihi Müslim Tercüme ve Şerhi, çev. Ahmet Davutoğlu, İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1980, c. I-XII.
Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/915), Süneni Nesâî Tercemesi, çev. Abdullah Parlıyan, Konya: Konya Kitapçılık, 2005, c. IIII.
Reşid, Abdullah, İslâm’da Ordu ve Komutan, çev. Enver Günenç, Seraceddin Emre, İstanbul: Şûle Yay., 1992.
Sâbûnî, M. Ali, Safvetü’t-Tefâsir, çev. S. Gümüş, N. Yılmaz, İstanbul: Yeni Şafak Yay., 1995, c. I-VII.
Salih, Subhî, İslâm Mezhepleri ve Müesseseleri, çev. İbrahim Sarmış, İstanbul: Bir Yay., 1983.
Salim, Seyyid Abdülaziz, Tarihu’d-Devleti’l- Arabiyye, Beyrut: Daru’nNahdati’l-Arabiyye, 1986.
Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (911/1505), Tarihu’lHulefâ, Beyrut: 1974.
Şiblî, Mevlana Nu’manî, Asr-ı Saadet, çev. Ömer Rıza Doğrul, İstanbul: Eser Yay., 1974, c. I-V.
______ , Hz. Ömer ve Devlet İdaresi, çev. Talip Yaşar Alp, İstanbul: Hikmet Yay., 1986, c. I-II.
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Tarihu’l-Ümem ve’lMulûk, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988, c. I-VI.
Temmâvî, Süleyman Muhammed, Ömer b. El-Hattab, Daru’l-Fikri’lArabî, ts. Terzi, M. Zeki, Hz. Peygamber ve Hulefâ-i Râşidin Döneminde Askerî Teşkilat, Samsun: Sönmez Yay., 1990.
______ , “Ordu”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 2007, c. XXXIII.
Vâkidî, Muhammed b. Ömer (207/822), Kitâbu’l- Meğâzi, London: 1966. Zeydan, Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi, çev. Z. Meğamiz, İstanbul: Üçdal Yay.,1976. Künye: Çil, Halit, “İslâm Tarihi’nde İlk Düzenli Ordunun Kuruluşu”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi III, (2013): 78-108.