İPEK ŞENGÜL

Hâfız'ın Şâh-ı Şucâ? ve Kıvâmüddîn Muhammed Sâhibu'l-Iyâr Adına Methiyelerindeki Teşbih Sanatları Üzerine Bir İnceleme

Teşbih, söze kuvvet ve güzellik vermek için aralarında benzerlik bulunan iki şeyden zayıf olanı güçlü olana benzetmeye denir. Fars edebiyatında teşbih sanatı çeşitli şekillerde kullanılmıştır. İlk dönemlerde sade ve somut teşbihler kullanılırken daha sonra anlaşılması güç teşbihler kullanılmıştır. Fars edebiyatında on altı çeşit teşbih türü vardır. Hâfız, Şâh-ı Şucâ? ve onun veziri Kıvâmüddîn Muhammed Sâhibu'l-Iyâr hakkında yazmış olduğu methiyesinde bu sanattan çokça istifade etmiştir. Şâh-ı Şucâ? kasidesinde kullanılan teşbihler daha somut, açık ve sayıca daha fazla iken Kıvâmüddîn Muhammed'in kasidesinde kullanılan teşbihler sayıca daha az, daha kapalıdır. Hâfız; Şâh-ı Şucâ?ı mübalağadan uzak bir üslupla teşbih sanatları ile dolu bir şekilde medhederken, veziri de mübalağasız ama nasihatvârî daha çok vezirin bilgin kişiliğini, cömertliğini ön plana çıkartıp teşbihten uzak bir şekilde övmüştür. Şâh-ı Şucâ?ın medhinde toplam altmış yedi teşbih sanatı kullanan Hâfız, vezirin medhinde toplam yirmi yedi teşbih sanatı kullanmıştır

An Analysis About the Art of Similes in the Praises of Hafiz on Behalf of Shah-ı Shuca and Kıvamuddin Mohammed Sahibu'lIyar

Simile(teşbih) is to assimilate the weaker of two things which have similarity to the strong one in order to add strength and beauty to the expression. The art of simile has been used in Persian literature in a variety of forms. Hafiz utilized from this art greatly in his praise which he wrote about Shah-ı Shuca and his vizier Kıvamuddin Mohammed Sahibu'l-Iyar. When the similes which are used in the eulogium of Shah-ı Shuca are more concrete, open and more numerous, similes used in the eulogium of Kıvamüddin Mohammed are less in number and more closed. While Hafiz praises Shah-ı Shuca in a style clear of exaggeration and in a form filled with art of simile, also praises the vizier without exaggeration but hortatively, far from simile, mostly bringing wise personality and generosity of the vizier into the forefront

PDF

___

Aytaç, Gürsel, Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, İstanbul: Say Yayınları, 2013.

Bosnevî, Muhammed Sûdî, Şerh-i Sûdî Ber Hâfız, çev. İsmet Sitârzâde, Tahran: Müessese-i İntişârât-i Nigâh, 1389, c. IV.

Cürcânî, Seyyid Şerîf, Kitâbu't-Ta?rîfât çev. Arif Erkan, İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.

Değirmençay, Veyis, ??Teşbih'', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2011, c. XXXX, s. 556.

Durmuş, İsmail, , ??Teşbih'', Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2011, c. XXXX, s. 553.

Engünün, İnci, Mukayeseli Edebiyat, İstanbul: Dergah Yayınları Gölpınarlı, Abdulbaki, Hâfız Divânı, İstanbul: Maârif Matbaası, 1944.

Gölpınarlı, Abdulbaki, Hâfız-ı Şirazî Hafız Dîvânı Hasan Âli Yücel Klasikler Dizisi, 3. bs., İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.

Hümâyî, Celâleddîn Funûn-i Belâgat ve Sınâ?ât-ı Edebî, Tahran: Mahâret Yayın, 1389.

Muhammedî, Muhammed Hüseyin, Belâgat (Me?ânî, Beyan ve Bedî?), tahran: İntişârât-ı Züvvâr, 1392.

Pedide, Mahmut, ''Hâfız Divânında Güç Beyitler'', Doktora Tezi, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1978.

Rousseau, M. Andre-Pichois, Claude, Karşılaştırmalı Edebiyat, çev. Mehmet Yazgan, İstanbul: MEB Yayınları, 1994.

Seyyid Ali Âl-i Davud, ??Al-i Muzaffer (Silsile)'', Dâiretü'l-Meârf-i Bozorg-i İslâmî, c.2, s.144.