Hadislerde Kinayeli Kullanım

Hz. Peygamber (s.a.v.) İslam’ı tebliğinde, içerisinde doğup büyüdüğü Arap toplumunun dil ve edebiyat becerilerini iyi bir şekilde kullanmıştır. Onları hakka davet ederken teşbih, mecaz, kinaye gibi birçok edebi üsluplarla meramını anlatmıştır. Etkili konuşma noktasında sözün büyüleyici bir etkisi olduğunu da yine kendileri dile getirmişlerdir. Bu nedenle Allah Resulünün (s.a.v.) sözlü davet yönünün ve hadislerinin doğru ve iyi anlaşılması o dönemin Arapça dil ve edebiyat yapısının bilinmesiyle mümkündür. Hadislerin bu yönde ele alınarak çalışılması bir zorunluluktur. Hadis şerhlerinde hadislerin edebi yönlerine değinilse de kimi zaman kavram kargaşası yaşanmaktadır. Özellikle kinaye terimi konusunda büyük problemler bulunmaktadır. Ayrıca bütün yönleriyle dağınık bir şekilde ele alınan hadislerin derli toplu ve tek bir meseleye yönelerek incelenmesi daha büyük bir yarar sağlayacaktır. Bundan dolayı bu çalışma, kinayenin şerhlerden tespitindeki bu problemi ele alacak, sonra da Allah Resulünün (s.a.v.) kinayeli kullanımlarına değinecektir.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Belagat, Kinaye, Tariz, Şerh

Allegory In Hadiths

The Prophet (s.a.v.) used the language and literature skills of the Arab community in which he was born and raised in the Islamic Communiqué. While inviting the people to god, he explained his intent with many literary styles such as simile, metaphor and allegory. He also expressed the fascinating influence of the word on the effective speech. Thus, it is possible to understand the verbal invitation and the hadiths of the Messenger of Allah (s.a.v.) properly only through knowing the structure of the Arabic language and literature of that period. It is a must to embrace and study the hadiths in this direction. Although the hadith commentaries mention the literary aspects of the hadiths, sometimes there is a confusion of concepts. There are great problems, especially in terms of the concept of allegory. In addition, it will be of a greater benefit to examine the hadiths, which are embraced in a scattered way from all aspects, in a neat and single way. Therefore, this study will first handle this problem in the detection of allegory from commentaries and then refer to the allegory uses of the Messenger of Allah (s.a.v.).

Keywords:

Hadith, Eloquence, Allegory, Antithesis, Commentary,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel. (1995-2001). el-Müsned. (thk: Şuayb el-Arnavut ve Adil Mürşid), I-L. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Ali Bulut. (2015). Belâgat Meânî - Beyân - Bedî‛. İstanbul: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
Ateş. (2018). Avnullah Enes. Kur’an Yorumunda Beyan İlmi. İstanbul: Kitâbî Yayınları.
Aynî. (t.y.). Ebû Muhammed (Ebu’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Musa el-Ayntâbî.‛Umdetü’l-Kārî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî.
_________ . (1999). Şerhu Süneni Ebi Davud, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
Bezzâr. (1998). Ebû Bekir Ahmed b. Ömer. el-Bahru’z-zehhâr / el-Müsned.(thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah). I-XIII. Medîne.
Buhârî. (1422), Muhammed b. İsmail Ebu Abdullah el-Cufî, el-Camiu’l-Müsnedü’s-Sahih, (thk. Muhammed Züheyr b. Nasır), Daru tavku’n-Necât
Cürcânî. (1999). Abdülkāhir. Delâilü’l-İ‛câz fî İlmi’l-Me‛ânî. (thk: Muhammed et-Tancî). Beyrut: Daru’l-Kütüb.
Dinçoğlu. (2013). Mehmet. “Hz. Peygamber’in Günlük İstiğfar Sayılarıyla İlgili Hadislerinin Yorumunda Hakikat-Kinaye İkilemi”. İslâmî İlimler Dergisi. Cilt: VIII, Sayı: 1, s. 271-293.
Ebû Dâvûd. (t.y.), Süleyman b. Eşas b. İshak b. Beşir, Sünen, (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid), Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye.
Halîl b. Ahmed. (t.y.). Ebû Abdirrahmân el-Ferâhîdî. Kitâbu’l-‛Ayn. Beyrut: Dâru’l-Hilâl.
Hâşimî. (t.y.). Ahmed b. İbrâhîm b. Mustafâ. Cevâhiru’l-Belâğati fi’l-Me‛ânî ve’l-Beyâni ve’l-Bedî‛. Beyrut: el-Mektebetü’l-‛Asriyye.
Hatîb el-Kazvînî. (2002). Celâluddîn Muhammed b. Abdirrahmân. Telhîsu’l-Miftâh fi’l-Me‛ânî ve’l-Beyâni ve’l-Bedî‛. Beyrut: el-Mektebetü’l-‛Arsiyye.
Hattâbî. (1988). Ebû Süleymân Hamd (Ahmed) b. Muhammed b. İbrâhîm. A‛lâmu’l-Hadâs. (thk. Muhammed b. Sa‛d b. Abdirrahmân). Suudi Arabistan: Câmi‛atü Ümmi’l-Kurâ.
İbn Battâl. (2003). Ebu’l-Hasen Ali b. Halef el-Kurtubî. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. (thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhîm). Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
İbn Fâris. (1986). Ebu’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Mücmilu’l-Luğa. (thk. Zübeyr Abdülmuhsin Sultân). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
________. (1979). Mu‛cemu Mekāyîsi’l-Luğa. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
İbn Hacer. (1379). Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali el-‛Askalânî. Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Ma‛rife.
İbn Mâce. (t.y.). Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvini, Sünen, (thk. Muhammed Fuad Abdülbaki), Haleb: Daru İhyai’l-Kütüb
Kādî‛ Iyâz. (1998). Ebu’l-Fadl‛Iyâz b. Mûsâ b. ‛Iyâz el-Yahsûbî. İkmâlu’l-Mu‛lim bi Fevâidi Müslim. (thk. Yahyâ İsmâ‛îl). Mısır: Dâru’l-Vefâ.
Kastallânî. (1323). Ebu’l-Abbâs ŞihâbuddînAhmed b. Muhammed. İrşâdu’s-Sârî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Mısır: el-Matba‛atü’l-Kübrâ’l-Emîriyye.
Kazan. (2013). Ramazan. Edebi Üslup Açısından Hadis Metinleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Kirmânî. (1981). Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Yûsuf b. Ali. el-Kevâkibu’d-Derârî fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî.
Kôrânî. (2008). Ahmed b. İsmâîl b. Osmân b. Muhammed. el-Kevseru’l-Cârî ilâ Riyâdı Ehâdîsi’l-Buhârî. (thk. Ahmed Azv İnâye). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî.
Köktaş. (2001). Yavuz. “Hadislerin Anlaşılmasında Mecaz Bilgisi: eş-Şerîf er-Radî ve el-Mecâzâtü’n-Nebeviyye”. Ekev Akademi Dergisi. c. 3, s. 2.
Meydânî. (1996). Abdurrahmân b. Hasen el-Habenneke. el-Belâğatü’l-‛Arabiyye. Dimeşk: Dâru’l-Kalem.
Mübârekpûrî. (t.y.). Ebu’l-‛Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm. Tuhfetü’l-Ahvezî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‛İlmiyye.
Müslim. (t.y.), el-Haccâc Ebu’l-Huseyn el-Kuşeyrî, el-Müsnedü’s-Sahih, (thk. Muhammed Fuad Abdülbaki). Beyrut: Daru İhyai’t-Türas
Nesâî. (1986). Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasani, (thk. Abdülfettah Ebu Gudde). Haleb: Mektebetü’l-Matbuati’l-İslamiyye
Nevevî. (1392). Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim ibni’l-Haccâc. Beyrut: Dâruİhyâi’t-Türâsi’l-‛Arabî.
Öztürk. (2003). Mustafa.“Kur’an Dilinde Örtük Anlatım: Kinaye ve Ta‛rîz”.Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. c.3, s.2, Temmuz-Aralık.
Sekkâkî. (1987). Ebû Ya‛kûb Yûsuf b. Ebî Bekir b. Muhammed. Miftâhu’l-‛Ulûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‛İlmiyye.
Suyûtî. (1996). Abdurrahman b. Ebi bekir, Celaleddin, ed-Dîbâc ala Sahihi Müslim b. Haccac, (thk. Ebu İshak el-Huveynî el-Eserî), Suud: Daru İbn Affan
Şâhîn. (2002). Musa Lâşîn. Fethu’l-Mun‛im Şerhu Sahîhi Müslim. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk.
Teftâzânî. (1960). Sa‛düddîn. Muhtasaru’l-Me‛ânî. İstanbul: Eser Kitabevi.
Tîbî. 1997, Şerefüddin el-Huseyin b. Abdullah, Şerhu’tîbî ala mişkati’l-Mesâbih (thk: Abdulhamid Hindâvî) Riyad: Meketebetü Nizar Mustafa.
Tirmîzi. (1975). Muhammed b. İsa b. Sevra b. Musa, Sünen (Thk. Ahmed Muhammed Şakir 1ve 2. Cilt, Muhammed Fuad Abdülbaki 3.cilt, İbrahim Atva 4 ve 5. Cilt), Mısır: Mektebetü’l-Mustafa el-Babî.
Yeniel Necati, Kayapınar Hüseyin. (t.y.). Sünen-i Ebû Davud Terceme ve Şerhi. İstanbul: Şâmil Yayınevi.
Zekeriyyâ el-Ensârî. (2005). Ebû Yahyâ Zekeriyyâ b. Muhammed Ahmed es-Süneykî. Minhatü’l-Bârî bi-Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. (thk. Süleymân b. Derî‛). Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd.
Zemahşerî. (1971). Cârullâh Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Ahmed. el-Fâik fi Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser. (thk. Ali Muhammed Bicâvi). Beyrut: Daru’l-Ma‛rife.