Fazlullah Ruzbihan Hunci’nin Sülüku’l Mülük Adlı Eserinde İmamet ve Saltanat

İslam siyaset düşüncesinin önemli kavramlarından olan imâmet ve saltanat, ilk yüzyıllarda daha çok kelâm ve fıkıh eserlerinde incelenmiştir. Daha sonra siyaset ve ahlak eserlerinde de incelenen bu kavramlar, siyasetnâmelerin temel konularından biri haline gelmiştir. Siyasetnamelerde imamet ve saltanat kavramlarının anlamı, imametin zorunluluğu meselesi, imam tayinindeki şartlar, imam olacak kişide bulunması gereken vasıflar ve daha birçok konu İslam siyaset düşüncesi çerçevesinde işlenmiştir. Ünlü tarihçi Ebu'l-Hayr Emînuddin Fazlullah Rûzbihan Huncî'nin (ö.927-1521) yaşadığı dönemin siyaset eserleri arasında önemli bir yere sahip olan Sülûku'l-mülûk adlı siyasetnâmesi de İslam siyaset düşüncesi açısından incelenmesi gereken özgün bir eserdir. Bu çalışmada eserde yer alan imamet ve saltanatla ilgili düşünceler incelenmektedir. Anahtar KelimelerFazlullah Rûzbihan Huncî, İslam siyaset düşüncesi, siyasetnâme, imâmet, sultan.

Anahtar Kelimeler:

Fazlullah Rûzbihan Huncî, İslam siyaset düşüncesi, siyasetnâme, imâmet, sultan.

The Concept of The Imamate and Sultan at Sulûku'l-Mulûk of Fadlallah Rûzbihan Khuncî

The imamate and sultanate which are one of the most important concepts of Islamic political thought are discussed in more theology and jurisprudence (fiqh) works in the first times. Then these concepts have become one of the main subjects of the advice books which are known as siyasetnamah. In these works, the meaning of the concept of imamate and sultanate, the issue of the necessity of imamate, terms of imam assignment and imam’s qualifications were examined in the context of Islamic political thought. Fadlallah b. Rûzbihan Khunjî’s (d. 927-1521) study Sulûku'l-mülûk is an original work of Islamic political thought and this siyasetnamah need to be examined in the terms of imamate and sultanate. For this purpose, in this article the concepts of imamate and sultanate are examined. Key WordsFadlallah Rûzbihan Huncî, Sülüku'l-mülûk, İslamic Political Tought, Siyasetnamah, imâmate, sultan.

Keywords:

Fadlallah Rûzbihan Huncî Sülüku'l-mülûk, İslamic Political Tought, Siyasetnamah, imâmate, sultan.,

PDF

___

-Alışık, Gülşen Seyhan, "Fazlullah b. Rûzbihan-i Huncî'nin Yaşamı ve Yavuz Sultan Selim Han'a Yazdığı Türkçe Manzum Yakarış", Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Ankara: y.y., c. II, Sy. IV., (2005): 70-87.
-Avcı, Casim, "Kureyş", DİA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, c. XXVI, s. 442-444.
-Aydın, M. Âkif, "İmamet", (DA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2000, c. XXII, 203-207.
-Aydınlı, Osman, "Mu'tezilî Siyaset Düşüncesinde Değişim Süreci: Kâdî Abdulcebbâr'ın İmâmet Anlayışı", Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V, Sy. I, (2005): 113-146.
-Aydınlı, Osman, "Mu'tezile'nin İmamet Nazariyesi: Teori ve Pratik", Dini Araştırmalar, Ankara: y.y., Mayıs-Ağustos Sy. VII, c. III, (2000): 17-52.
-el-Azavî, el-Muhamî Abbas, et-Ta'rif bi'l-Müerrihîn: fi Ahdi'l-Moğol ve't-Turkman, Bağdat: Şirketü't-ticare, 1957.
-el-Bağdadî, Ebu'l-Mansûr Abdulkâhir, el-Fark beyne'l-fırak ve Beyânü'l-fraki'n-nâciye, Beyrut: Daru'l-afâki'l-cedîde, 1977, c. I.
-Bakkal, Ali, "Ebû Bekir'in Halîfe Seçilmesinde "İmamlar Kureyşten'dir" Hadîsinin Rolü Üzerine", İSTEM, Konya: Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Sy. VI., (2005): 97-104.
-Black, Antony, The History of Islamic Political Tought: From the Prophet to the Present, NY-New York: Routledge, 2001.
-Cüveynî, el-Ğıy'asü'l-ümem fi'l-tiyasi'z-zulem, nşr. Abdulazim ed-dîb, y.y.: Mektebetü İmamu'l-Haremeyn, 1401, c. I.
-Cüveynî, el-Burhân fi Usûli'l-Fıkh, thk. Salah b. Muhammed b. Uveyda, Beyrut: Dâru'l-kütübü'l-ilmiyye, 1997, c. I.
-Çetin, Osman, "Horasan", DİA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, c. XVIII, s. 234-241.
-Ebî Şeybe, Ebû Bekr b., el-Kitâbu'l-Musannef ft'l-ehâdîs ve'l-âsâr, thk. Kemal Yusuf el-Hût, Riyad: Mektebetü'r-Rüşd, 1988, c. VI.
-Enûşe, Hasan, Ferhengnâme-i Edeb-i Fârisî: Edeb-i Fârisî der Asya-i Meyâne, Tahran: y.y., 2002, c. I.
-Eş'arî, Ebu'l-Hasen Ali b. İsmail, el-İbâne 'an Usûlü'd-diyâne, (Thk. Fukya Hüseyin Mahmud, Kahire: Daru'l-Ensâr, ts.
-Eş'arî, Makâlâtü'l-İslâmiyyîn ve ihtilâfü'l-musallîn thk. Naim Zerzor, y.y.:el-Mektebetü'l-asriyye, 2004-1426, c. I.
-el-Ferrâ, Ebû Ya'lâ, el-Ahkâmu's-sultaniyye, nşr., Muhammed Hamid el-Fakiy, Beyrut: Daru'l-Kutubu'l-İlmiyye, 2000.
-Gazalî, el-İktisad fi'l-i'tikad, thk. Abdullah Muhammed el-Halilî, Beyrut:
Daru'l-kütübi'l-ilmiyye, 2004.
-Gazâlî, el-Müstasfâ, nşr., Muhammed Abdusselam Abduşşafî, Beyrut:
Daru'l-Kütübü'l-İlmiyye, 1993.
-Gündüz, Tufan-Beksaç, A. Engin, "Safevîler", DİA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, c. XXXV, s. 451-457.
-Haarman, Ulrich, "Fadl Allâh b. Rûzbihân Khundji", The Encyclopaedia of İslam Leiden: EI-New Edition, c. V, (1979): 53.
-Huncî, Sülûku'l-mülûk, nşr. Muhammed Ali Muvvahid, Tahran: Şirket-i Sahamî İntişarat-i Kharezmî, 1362.
-İbn Hazm, el-Endulûsî ez-Zâhirî, el-Fasl fi'l-milel ve'l-ehvâ ve'n-nihal, Kahire: el-Mektebetü'l-Hancî, ts., c. IV.
-İbn Nedim, el-Fihrist, thk. İbrahim Ramazan, Beyrut: Daru'l-Ma'rife,1997.
-İbn Miskeveyh, Tehzîbu'l-ahlâk, Thk. İbnu'l-HatÎb, Beyrut: Mektebetü's-sekafetü'd-dünya, (ts.).
-İbnü'l-Ezrâk, Şemseddin, Bedâi'u's-sülûk fi Tabai'il-mülûk, thk. Ali SâmÎ en-Neşşâr, Bağdat: Vizâretü'l-A'lâms, ts.
-el-ÎcÎ, AdûduddÎn, Kitâbu'l-Mevâkıf, thk. Abdurrahman Umeyra, Lübnan: Daru'l-Ceyl,1997, c. III.
-İlhan, Avni, "İmâmet Nazariyesinde Seçim ve Nass Münakaşası", Dokuz Eylül Üniversitesi Ílahiyat Fakültesi Dergisi, Sy. I, İzmir, (1983): 137¬147.
-el-İsfahanÎ, Ebû NaÎm, el-îmâme ve'r-red alâ'r-Râfıda, thk. D. Ali b. Muhammed b. Nasır el-FakÎhÎ, Medine: Mektebetü'l-Ulûm ve'l-Hukm,1994.
-Kafalı, Mustafa, "Özbek Han", DÍA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, c. XXXIV, s. 107-109.
-Kahveci, Niyazi, Íslam Siyaset Düşüncesi, Ankara: Sinemis Yay., 2012.
-Kavak, Özgür, "İki Âlim İki Halife Adayı: CüveynÎ'nin Nizâmülmülk'ü GazzâlÎ'nin Müstazhir'i", Dîvân Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, İstanbul, Bilim ve Sanat Vakfı, 2011/2, c. XVI, Sy. XXXI, (2011): 35-66.
-el-KerabÎsÎ, Ebû Muzaffer en-NisaburÎ, el-Furuk, thk. Muhammed Tamum, Kuveyt: Vizaretü'l-Evkaf el-Kuveytiyye,1982, c. I.
-Keleş, Hamza, "Anadolu'da Akkoyunlu Kültür Mirası: Tarihi Eserler", Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş VelÎ Araştırma Merkezi, Sy.
, (2006): 63-81.
-Koçar, Musa, "Dini Otorite Bağlamında GazzalÎ'de İmamet ve Siyasal Egemenlik Sorunu", Dini Araştırmalar, (y.y., ts.) c. VI, Sy. XVIII.
-Lambton, Ann. K. S., State and Government in Medieval Islam, An introduction to the Study of Islamic Political Theory: The Jurists, London: Oxford University Press, ts.
-M. Nizamuddin, "Sulûk al-Mulûk of Fadl Allah İbn Ruzbıhân", Journal of the Pakistan Historical Society, Karachi: y.y., c. XIII/3-4, (1964): 310¬322.
-el-Malatî, Ebu'l-Hüseyn, e't-Tenbih ve'r-red 'alâ ehli'l-ehvâ ve'l-bida', thk. Muhammed Zâhid b. el-Hasan el-Kevserî, Kahire: el-Mektebetü'l-Ezheriyye li't-turas, ts.
-Maverdî, el-Ahkâmu's-sultaniyye, Kahire: Daru'l-Hadîs, (ts.), c. I.
-Onat, Hasan, "Şiî İmâmet Nazariyesi", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara: Ankara Üniversitesi, c. XXXII, (1992): 89-110.
-Öz, Mustafa, "Hişâm b. Hakem", (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998, c. XVIII, s. 153-154.
-Öz, Mustafa - İlhan, Avni - Aydın, M. Akif, "İmamet", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı 2000, c. XXII, s. 203-207.
-Rıeu, Charles, Catalogue of the Persian Manuscripts in the British Museum, Oxford: Trustees of the British Museum, 1966, V. II.
-Sümer, Faruk, "Akkoyunlular", DA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, c. II, 270-274.
-Safa, Zebihullah, Tarih-e Edebiyat der Iran, Tahran: y.y., 1363.
-Storey, C.A., Persian Literature: A Bio-Bibliographical Survey, London: The Royal Asiatic Society of Great Britian and İreland, 1970, c. I.
-eş-Şatıbî, İbrahim b. Musa, el-I'tisâm, thk. Selim b. Îdü'l-Hilali, Riyad: Daru ibn Affân, 1992.
-ŞehristânÎ, el-Milel ve'n-nihal, y.y.: Müessesetü'l-HalebÎ, ts., c. I. -eş-ŞirazÎ, Ebu İshak, et-Tabsira fi usûli'l-fıkh, thk. Muhammed Hasan
Heytev, Şam: Daru'l-Fikr, 1403.
-TarsusÎ, NecmuddÎn, Tuhfetü't-Türk thk. Abdulkerim Muhammed Muti'el-HadavÎ, y.y., ts.
-el-UmranÎ, Muhammed b. Ali, el-Enbâ' f Târîhi'l-hulefâ, thk. Kâsım es-SamirâÎ, Kahire: Daru'l-âfâki'l-Arabiyye, 2001.
-Yazıcı, Tahsin "HuncÎ", DÍA, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, c. XVIII, s. 374.
-ez-ZehebÎ, Şemseddin Osman Kaymaz, el-Müntekâ min Minhâci'l-i'tidal fi Nakdi'l-Kelâm-i Ehli'r-Rafd-i ve'l-Ptizâl, thk. Muhibbuddin el-Hatib, y.y., ts.