Weltpolitik ve Dostluğun “Öteki” Yüzü: Alman Siyasal Karikatürlerinde Osmanlı İmgesi

Bu çalışma, Birinci Dünya Savaşı döneminde (1914-1918) Osmanlı İmparatorluğu’nu konu alan Alman siyasal karikatürleri üzerinedir. Çalışmanın amacı Almanya’nın Osmanlı İmparatorluğu’na dair Şarkiyatçı algısını söz konusu karikatürler üzerinden ele almaktır. Bu bağlamda çalışmanın temel varsayımı, Almanya’nın Şarkiyatçı tutumunun II. Wilhelm döneminde (1888-1918) benimsenen ve emperyalist bir karaktere sahip olan Weltpolitik (Dünya Politikası) ile ilişkili olduğudur. Bu dönemde Almanya, Otto von Bismarck’ın Avrupa odaklı denge politikasını terk ederek deniz aşırı sömürge elde etmeye yönelik Weltpolitik’i benimsemiş ve buna bağlı olarak ilgisini bilhassa Yakın Doğu’ya yöneltmiştir. Weltpolitik kapsamında Almanya, Yakın Doğu coğrafyasını neo-kolonyalizm temelinde sömürgeleştirmek maksadıyla Osmanlı İmparatorluğu’nu ekonomik, askeri ve siyasi bakımdan nüfuz altına alma çabası içerisine girmiştir. Dolayısıyla Almanya nazarında Şarkın bir parçası olarak Osmanlı, egemenlik altına alınan “öteki” vasfında olmuştur. Nitekim karikatürlerde de görüleceği üzere Şarkiyatçılık kapsamında Almanlar açısından Osmanlı ve Türk imgesi, olumsuz niteliklerle özdeşleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Almanya, Osmanlı İmparatorluğu, Karikatür, Şarkiyatçılık, Weltpolitik

The Weltpolitik and “Other” Side of Friendship: The Ottoman Image in German Political Cartoons

This work is about German political cartoons about the Ottoman Empire during the First World War (1914-1918). The aim of the study is to discuss Germany's Orientalist perception about the Ottoman Empire through these cartoons. In this context, the basic assumption of the work is that Germany's Orientalist attitude is related to Weltpolitik (World Politics), which was adopted during the Wilhelm II period (1918-1918) and had an imperialist character. In this period, Germany abandoned Otto von Bismarck's balance policy centered on Europe and adopted Weltpolitik aimed at acquiring overseas colonies, and accordingly turned its attention especially to the Near East. Within the scope of Weltpolitik, Germany tried to influence the Ottoman Empire economically, militarily and politically in order to colonize the Near East geography on the basis of neo-colonialism. Therefore, the Ottoman Empire, as a part of the Orient, became the "other" to be dominated in the eyes of Germany. Thus, as can be seen in the cartoons, the Ottoman and Turkish images were identified with negative qualities for the Germans within the context of Orientalism.

Keywords:

Germany, Ottoman Empire, Cartoons, Orientalism, Weltpolitik,

PDF

___

Aijaz, Ahmad. Teoride Sınıf, Ulus, Edebiyat: Jameson, Salman Rüşdi, Edward Said. Çev., Ahmet Fethi, İstanbul: Alan Yayınları, 1995.
Al-Azm, Sadik Jalal. “Orientalism and Orientalism in reverse”. Khamsin, 8 (1981): 5-26.
Alkan, Necmettin. İmparatorluğun Son Savaşı: Birinci Dünya Savaşı’na Neden ve Nasıl Girdik?. İstanbul: Timaş Yayınları, 2020.
Alkan, Necmettin. Karikatürlerle Oryantalizm: Avrupa’nın Türk ve Türkiye Algısı. İstanbul: Selis Kitaplar, 2016.
Alkan, Necmettin. Karikatürlerle Sultan II. Abdülhamid: Propaganda ve Gerçek Arasında Bir Padişah, İstanbul: Kronik Kitap, 2022.
Armaoğlu, Fatih. 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1997.
Ateş, Toktamış. Siyasal Tarih. İstanbul İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
Binder, Leonard. “Deconstructing Orientalism”. Islamic Liberalism, Chigago: The University of Chigago Press, 1988.
Clifford, James. “On Orientalism”. The predicament of Culture: Twentieth-Century Ethnography, Literature and Art. Cambridge: Harvard University Press, 1988.
Engin, Vahdettin. Bir Devrin Son Sultanı II. Abdülhamid. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2019.
Findley, Carter V. Modern Türkiye Tarihi. Çev., Güneş Ayas, İstanbul: Timaş Yayınları, 2014.
Fischer, Ernst. Sanatın Gerekliliği. Çev., Cevat Çapan, İstanbul: e Yayınları, 1979.
Gombrich, E. H. Sanatın Öyküsü. Çev., Ömer Erduran ve Erol Erduran, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2014.
Halliday, Fred. “‘Orientalism’ and Its Critics”. British Journal of Middle Eastern Studies. 20/2 (1993):145-163.
Halliday, Fred. Islam and the Myth of Confrontation: Religion and Politics. London: I.B. Tauris, 1996.
Irwin, Robert. Oryantalistler ve Düşmanları, Çev., Bahar Tırnakcı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
İnalcık, Halil. Devlet-i ‘Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar – IV. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020.
Johnson, Isabel Simeral. “Cartoons”. The Public Opinion Quarterly. 1/3 (1937): 21-44.
Kaya, Önder. “Avrupa Mizahı ve Osmanlılar”. Roma İmparatorluğu’ndan Hitler Almanyası’na Avrupa Tarihi Üzerine Yazılar. İstanbul: Kronik Kitap, 2021.
Kennedy, Paul. Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri: 16. Yüzyıldan Günümüze Ekonomik Değişim ve Askeri Çatışmalar. Çev., Birtane Karanakçı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2001.
Koloğlu, Orhan. “Hicaz Demiryolu (1900-1908) Amacı, Finansmanı, Sonucu”. Çağını Yakalayan Osmanlı. Der., Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul: İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, 1995: 289-334.
Kopf, David. “Hermeneutics versus History”. The Journal of Asian Studies. 39/3 (1980): 495-506.
Lewis, Bernard. “The Question of Orientalism”. New York Review of Books. 29/11 (1982): 49-56.
Lewis, Bernard. İslam ve Batı. Çev., Çağdaş Sümer. Ankara: Akılçelen Kitaplar, 2016.
Mani, Lata ve Ruth Frankenberg. “The Challenge of Orientalism”. Economy and Society, 14/2 (1985): 174-192.
Ortaylı, İlber. Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1983.
Pamuk, Şevket. Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007.
Richardson, Michael. “Enough Said: Reflections on Orientalism”. Anthropology Today, 6/4 (1990): 16-19.
Said, Edward W. Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. Çev., Berna Ülner, İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
Sander, Oral. Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918’e. İstanbul: İmge Kitabevi, 2007.
Topuz, Hıfzı. Başlangıcından Bugüne Dünya Karikatürü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1997.
Turner, Bryan S. “From Orientalism to Global Sociology”. Sociology, 23/4 (1989): 629-638.
Varisco, Daniel Martin. Reading Orientalism: Said and the Unsaid. Seattle: University of Washington Press, 2017.
Warraq, Ibn. Defending the West: A Critique of Edward Said's Orientalism. Buffalo: Prometheus Books, 2010.
Yeğenoğlu, Meyda. Colonial Fantasies: Towards A Feminist Reading of Orientalism. Cambridge Cultural Social Studies. Cambridge: Cambridge University Press, 1998.
Zürcher, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev., Yasemin Saner, İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.