Ali ERKEN

Örgüt ve strateji: 1965-1980 Arasında milliyetçi hareket partisi

Bu çalışma 1965-1980 arasında Milliyetçi Hareket Partisi ve etrafında oluşan ülkücü kuruluşların yapısal analizini sunar. MHP ve ülkü ocakları çatısı altında organize olan gençlik teşkilatının kendi içinde ve birbirleri arasındaki stratejik ve ideolojik farklılıkları ortaya koymayı amaçlar. Grupların farklı yönelimlerini göstermenin dışında 15 sene zarfında kendi içinde geçirdikleri dönüşümü de yansıtmaya çalışır. 1965-1980 arası dönemde ülkü ocaklı gençlerin ekseriyetinin benimsediği aksiyona dayalı stratejiye karşı, uzun vadeli eğitime önem veren ve siyasi başarıyı önceleyen parti teşkilatı iki farklı fraksiyonu temsil eder. İdeolojik yaklaşım açısından da İslami hassasiyeti daha ağır basmaya başlayan gençlik teşkilatı “ülkücü” kimliği altında parti teşkilatından farklı bir kimlik oluşturmuştur. Bu farklılaşmaların ortaya çıkışında gençlik teşkilatlanmasındaki esnek yapılanma ve hareket alanlarındaki serbestiyet Alparslan Türkeş tarafından tolere edilmiştir. Hareketin tek bir çatı altında devam edebilmesinde sosyalist hareket ile şiddetli mücadele, soğuk savaş algısı ve Alparslan Türkeş’in liderlik figürünün etkili olmuştur. Çalışma, dönemin gençlik liderleri ve parti yöneticileri ile yapılan mülakatlar ve biyografik kaynaklara dayanmakta- dır. Bu açıdan yakın dönem Türk tarihi çalışmalarında yeni kaynaklara ışık tutar.

The construction of nationalist politics in Turkey: The mhp, 1965-1980

This article presents an in-depth investigation into the organization of the Turkish nationalist movement from 1965 to 1980. The evolution of the nationalist movement proceeded along two complementary but divergent axes: on the one hand, the official party organization, and, on the other, the wider fringes of the nationalist movement. The article aims to demonstrate the tension among the party cadres, where two underlying, but overlapping, divergences were exposed: one was the ideological divide linked to the generational difference between the older, more secular, military-trained leaders, and the younger and more religious university students trained in the party clubhouses, which were called ülkü ocaklari (lit. Hearths of Ideal); the other was the strategic difference between those who prioritized electoral success, such as the party board and its local representatives, and those from the ülkü ocaklari, who thought that the only way to win the “war” against the socialists was to wipe them out by force. In the face of these tensions, the unifying forces that kept the nationalist activists together were the cult of the leader and the state of war with the socialists.

PDF

___

AP hükûmetinin 1970’de hazırlattığı MHP raporu: Ülkücü komando kampları. (1980). İstanbul: Aydınlık.
Ağaoğulları, M. A. (1987). The ultranationalist right. In I. Schick, & E. Tonak (Ed.), Turkey in transition (pp. 177-217). New York: Oxford University Press.
Akpınar, H. (2000). Kurtların kardeşliği. İstanbul: Bir Harf Yayınları.
Aksun, Z. N. (1974). Dündar Taşer’in büyük Türkiyesi. İstanbul: Kutluğ Yayınları.
Akyol, T. (2001). Hayat yolunda: Gençler için anılar öneriler. İstanbul: Doğan Kitap.
Arıkan, B. (1998). The programme of the Nationalist Action Party of Turkey: An iron hand in a velvet glove. Middle EasternStudies, 34(4), 120-134.
Arıkan, B. (2002). Turkish ultranationalists under review: A study of the Nationalist Action Party. Nations and Nationalism, 8(3), 357-376.
Bora, T. & Can, K. (1991). Devlet ocak dergâh. İstanbul: İletişim Yayınları.
Bora, T. & Can, K. (2009). Devlet ocak dergâh. İstanbul: İletişim Yayınları. CKMP. (1965). Parti programı. Ankara.
Çalık, M. (1996). Siyasi kültür ve sosyolojinin bazı kavramları açısından MHP hareketinin kaynakları ve gelişimi: 1965-1980. Ankara: Cedit Neşriyat.
Devlet. 1969, 1971, 1974, 1976 yılları sayılarından.
Dilek, S. (t.y.). Ülkücü İşçiler Derneği. 25 Şubat 2014 tarihinde http://www.eskimeyendostlar.net/makale/ genc-ulkuculer-teskilatinin-kurulusu/4650 adresinden edinilmiştir.
Doğan, M. (2000). Alparslan Türkeş, MHP ve gölgedeki adam. Ankara: Ocak Yayınları.
Er, A. (2007). Hatıralarım ve hayatım. İstanbul: Pamuk Yayıncılık.
Erdem, G. (Şubat, 1972). Ülkücü olma ideali. Bozkurt, 14.
Erdem, G. (Mart, 1974). Milliyetçilik ve ülkücülük. Bozkurt, 18.
Esin, N. (2005). Devrim ve demokrasi. İstanbul: Doğan Kitap.
Feyizoğlu, T. (2000). Fırtınalı yıllarda ülkücü hareket. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
Feyizoğlu, T. (2003). Fırtınalı yılların gençlik liderleri konuşuyor. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
Güven, T. (2006). İnsan gelecekte yaşar. Ankara: Bilgeoğuz Yayınları.
Hergün. 1976, 1977, 1978, 1979 yılları sayılarından.
Hürriyet. 15 Aralık 1976 tarihli sayısı.
Karabacak, A. (2011). Üç hilalin hikâyesi. İstanbul: Bilge Oğuz Yayınları.
Kösoğlu, N. (2008). Hatıralar yahut bir vatan kurtarma hikâyesi: Nevzat Kösoğlu ile söyleşiler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Landau, J. (1973). Radical politics in Turkey. Leiden: Brill.
Landau, J. (1982). Nationalist Action Party. Journal of Contemporary History, 17(4), 587-606.
Mahir Damatlar ile röportaj. (t.y.). 13 Mart 2014 tarihinde www.habererk.com adresinden edinilmiştir.
Metin, İ. (t.y.). Ey Kâmil Turan! (Ölüm yıldönümü münasebeti ile). 25 Şubat 2014 tarihinde http://www. eskimeyendostlar.net/makale/ey-kamil-turan-olum-yildonumu-munasebeti-ile-ibrahim-metin/2813 adresinden edinilmiştir.
Millî Hareket. Şubat 1969 tarihli sayısı.
Milliyet. 1969-70 yılları sayılarından.
Okuyan, Y. (2010). O yıllar: 12 Eylül”den anılar, mektuplar ve belgeler. İstanbul: Doğan Kitap.
Öznur, H. (1999). Ülkücü hareket (C. I-VI). Ankara: Alternatif Yayınları.
Pazarcı, E. (2005). Kurt bakışı. İstanbul: Burak Yayınları.
Poultoni, H. (1997). Top hat, grey wolf and crescent. London: Hurst.
Sıkıyönetim Başsavcılığı. (1981). MHP ve ülkücü kuruluşlar davası iddianamesi. Ankara.
Somuncuoğlu, S. (Ekim, 1971). Milliyetçilik, Türkçülük, ülkücülük. Bozkurt,1.
Somuncuoğlu, S. (Haziran, 1974). Ülkücünün sorumluluğu. Bozkurt, 21.
Soylu, D. (1975). Komando sorunu. Ankara: Dağarcık Neşriyat.
Şehsuvaroğlu, L. (2013). Bizim Muhsin... 25 Şubat 2014 tarihindehttp://ulkucuyazarlarbirligi.org/?p=964 adresinden edinilmiştir.
Turgut, H. (1995). Şahinlerin dansı: Türkeş’le röportajlar. İstanbul: ABC Basın Ajans.
Taşer, D. (Aralık 28, 1970). Milliyetçi hareket ve gençlik. Devlet.
Taşer, D. (1973). Mesele. Ankara: Töre-Devlet Yayınları.
Turhan, M. (2010). Ülkü ocakları: 1968-1980. İstanbul: Bilge Oğuz Yayınları.
Türkeş, A. (2010). Dokuz ışık. İstanbul: Bilge Oğuz Yayınları.
Yahnici, Ş. B. (Ağustos 13, 1973). Milliyetçilik ve ülkücülük, ülkücüler ve siyaset. Devlet.
Yanardağ, M. (2002). Ülkücü hareketin analitik tarihi. İstanbul: Gendaş Yayınları.
Yıldırım, A. (2011). Ağabey Dündar Taşer. 25 Şubat 2014 tarihinde http://www.eskimeyendostlar.net/ makale/agabey-dundar-taser-aytekin-yildirim/4044 adresinden edinilmiştir.
Yurtaslan, A. (1980). İtiraflar. İstanbul: Aydınlık.
Zeybek, N. K. (1980). Ülkü yolu. İstanbul: Uzman.