Songül GÜL SALLAN

196

Refah devletinin dönüşümünde kadın haklarında annelik hakkından çalışma ve aile sorumluluğuna geçiş

Özet: Yirminci yüzyılda gelişen sosyal ve ekonomik haklarla birlikte giderek güçlenen kadın hareketi, kadınların hak taleplerine güç kazandırmıştır. Ulusal kalkınma sürecine anne olarak dâhil edilen kadınlar için refah hakları, sosyal yardım hakkı olarak tanımlanmış ve özellikle yoksul kadınlar, sosyal devletin sosyal yardım ve hizmet alanının en yaygın yararlanıcıları olmuşlardır. Ancak zamanla sosyal yardım programları, bağımlılık yarattıkları ve yoksulluğun kadınsılaşmasına yol açtığı gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bu makalede refah devletinden çalışma refahına geçiş sürecinde kadın haklarının gelişimi ele alınmaktadır. Yoksul kadınların sosyal yardımlar alanındaki kazanım ve kayıpları farklı ülke deneyimlerinde değerlendirilmektedir. Son olarak, Türkiye'de kadın hakları ve aile sorumlukları arasındaki ilişki, refah anlayışının dönüşümü ve toplumsal cinsiyet bağlamındaki gerilim ve çelişkileriyle tartışılmaktadır.

Transition from the right to motherhood to work and family responsibility in women's rights during the transformation of welfare state

Abstract: Woman movement, which developed in the 20th century and become stronger with the introduction of social and economic rights, strengthened the demands of women for their rights. Welfare rights for those mothers included in the process of economic development were defined as the right to receive social assistance and particularly poor women had become the most common beneficiaries of the social assistance and services. However, over time social assistance programs had become to be accused of creating dependency and causing womanization of poverty. This article reviews the development of woman rights in transition from welfare state to workfare state. The losses and gains of poor women in the realm of social assistance were presented in the cases of different countries. Lastly, the relations between women rights and familial responsibilities of women are discussed with its potential tensions and dilemmas with regard to gender and welfare rights.
PDF

___

  • Adak, N. (2003), "Yaşlıların Gayri Resmi Bakıcıları: Kadınlar", Aile ve Toplum, Cilt 5, Sayı 6, s. 81-89.
  • Akpmar, T. (2005), "AB İşgücü Piyasasında Cinsiyet Ayrımcılığının Boyutları ve Ortadan Kaldırmaya Yönelik Çabalar", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 60, Sayı 4, Ekim-Aralık 2005, s. 1-23.
  • Ansal, H. - Küçükçiftçi, S. - Onaran, Ö. - Orbay, B. Z. (2000), Türkiye'de Emek Piyasasının Yapısı ve İşsizlik, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
  • Berktay, F. (2000), "Kadınların İnsan Haklan: İnsan Hakları Hukukunda Yeni Bir Açılım", içinde İnsan Hakları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • BYDK (2004), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü 2004 yılı Değerlendirme Raporu, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurumu, Ankara.
  • Buğra, A. (2005), Yoksulluk ve Sosyal Haklar, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Derneği için hazırlanan Danışman Raporu, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu, Aralık, İstanbul.
  • Buğra, A. (2006), "Yoksullukla Mücadele Hayırseverlik Değil," Radikal İki, Sayı 531, 10 Aralık, s. 1 ve 6.
  • Buğra, A. - Sınmazdemir, N. T. (2005), Yoksullukla, Mücadelede İnsani ve Etkin Bir Yöntem: Nakit Gelir Desteği, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu, Araştırma Raporu, Proje Kodu: 04C101, İstanbul.
  • Buğra, A. - Keyder, Ç. (2003), New Poverty and the Changing Welfare Regime of Turkey, Prepared report for the United Nations Development Programme, UNDP, Ankara.
  • Bock, G. (2005), "Refah Devletinde Yoksulluk ve Annelik Hakları", içinde Kadınların Tarihi, 20. Yüzyılda Kültürel Kimliğe Doğru, Cilt 5, Duby, G. - Perrot, M. (Eds.),(Çev. Fethi, A.), T. C. İş Bankası Yayınları.
  • Chrissinger, M. S. (1980), "Factors Affecting Employment of Welfare Mothers", Social Work, October, s. 52-56.
  • DPT Müsteşarlığı (2001), Toplumda Kadın: Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT, Ankara.
  • DPT (2006), Türkiye 'de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı, Ankara:DPT.
  • EU Communication (2006), Communication From The Commission to The COUNCIL, The European Parliament, The European Economic and Social Commitee and The Committee of The Regions, A Roadmap For Equality Between Women And Men 2006-2010, Brussels, [http://europa.eu.int].
  • Doncan, J. G. - B. Gustafson vd. (1995), "Poverty and Social Assistance Dynamics in the United Kingdom, Canada and Eupora", içinde Poverty, Inequlality and the Future of Social Policy, Western States in the New World Order, K. McFate, R. Lawson - W. J. Wilson (Eds.), Russel Sage Publications, New York.
  • DPT Müsteşarlığı. (2001), Toplumda Kadın: Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT , Ankara.
  • Dye, T., (1994), Politics in America, Prentice Hall, New Jersey.
  • Ecevit, Y. (2000), "Çalışma Yaşamında Kadın Emeğinin Kullanımı ve Kadın Erkek E- şitliği", içinde Kadm-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, İstanbul, TÜSÎAD-T/2000-12/290
  • Eğitim Sen (2006), Yasalarda Kadın, Mart.
  • Ekim, B. (2006), "Avrupa Sosyal Modelini Savunmak", Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Formu Bülteni, Sayı 1, 09, 2006.
  • Freidmann, J. (2001-2002), "Yoksulluğu Yeniden Düşünmek: Yetkilendirme ve Yurttaşlık Hakları", (Çev. N. Oktik - F. Nas), Doğu-Batı, Yıl 4, Sayı 17.
  • Friedman, M. (1988), Kapitalizm ve Özgürlük, (Çev. D. Erdek - N. Himmetoğlu), Altın Kitaplar, İstanbul.
  • Friedman, M. - Friedman, R. (1980), Free To Choose, Avon Pub., New York.
  • Gül, H. (2000), From Welfare to 'Workfare': A Comparative Analysis of the Factors behind the Differences in State Welfare-to-Workfare Policies Adopted After the 1996 Welfare Reform, yayımlanmamış doktora tezi, the University of Texas, Arlington, Texas.
  • Gül, H. - Gül, S. Sallan (2007), "Sosyal Devletten Çalışma Refahına Geçişte Sosyal Haklar ve Yoksullar", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 40, Sayı 3, Eylül, s. 1-30.
  • Gülmez, M. (2003), Avrupa Birliğinde Sosyal Politika Sosyal Politika, Türkiye-AB Koordinasyon Komisyonu, Ankara.
  • İnsan Hakları Derneği (İHD) (2002), Türkiye 'de İnsan Hakları Hareketi Konferansı, Yoksulluk ve İnsan Hakları Konferansı Nihai Rapor ve Sonuç Bildirgesi, 15—17 Kasım, http://www.sosyalhizmetuzmani.org/insanhaklaribakisi.doc, (5 Ekim 2006).
  • İŞKUR (2006), Yıllık Faaliyet Raporu, www.iskur.org.tr
  • İŞKUR (2007), Yıllık Faaliyet Raporu, www.iskur.org.tr
  • Kamerman, S. B. (1995), "Gender Role and Family Structure Changes in the Advanced Industrlized West: Implications for Social Policy", içinde Poverty, Inequlality and the Future of Social Policy, Western States in the New World Order, McFate, K., Lawson, R. - Wilson, W. J. (Eds.), Russel Sage Publications, New York.
  • KEİG (2008), Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı, Kadınlara Nasıl Bir 'Sosyal Güvenlik' Vaat Ediyor? Rapor, Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi, Mart 2008.
  • KESK (2004), "Sözümüzü Örgütlüyor, Hayat Değiştiriyoruz", içinde //. Kadın Kurultayı, 22-24 Ekim 2004, Ankara.
  • Kovancı, O. (2005), "The Third Sector and the Changing Welfare State", Ankara Üniversitesi SBFDergisi, Cilt 61, Sayı 2, s. 157-174.
  • Koon, R. L. (1997), Helping the Least Fortunate Become Less Dependent, New York, Garland Publishing. London.
  • Lefaucheur, N. (1995), " French Policies Towards Lone Parents: Social Categories and Social Policies", içinde Poverty, Inequlality and the Future of Social Policy, Western States in the New World Order, McFate, K., Lawson, R. - Wilson, W. J. (Eds.), Russel Sage Publications, New York.
  • Marshall, T. H. (1963), Sociology at the Cross Roads, Heinemann, London.
  • Marshall, T. H. (1975), Social Policy in the Twentieth Century, Hutchinson, London.
  • Mead, L. (1986), Beyond Entitlement: Social Obligations of Citizens, Macmillian, NewYork.
  • Murray, C. (1984), Losing Ground: American Social Policy: 1950-1980, Basic Books, New York
  • Murray, C. (1994), "Does Welfare Bring More Babies?", Public Interest, Spring, 115.
  • Lowe, R. (1993), The Welfare State in Britain since 1945, St. Martin's Pres, New York.
  • Philips, A. (1995), Demokrasinin Cinsiyeti, (Çev. A. Türker), Yaylacık Matbaacılık Ltd., İstanbul.
  • Pearce, D. (1990), "Welfare is not for Women: Why the War on Poverty cannot Conquer the Feminization of Poverty", içinde Women, State and Welfare, Gorden, L. (Ed.), Medison, University of Wisconsin Press.
  • Plant, R. (1990), "The New Right and Social Policy: A Critique", içinde Socail Policy Rewiev 1989-1990, Manning, N. - Ungerson, C. (Eds.), Longman, London.
  • Rein, M. (1982), Dilemmas of Welfare Policy: Why Work Strategies Haven't Worked, Prager Pub., NewYork.
  • Roche, M. (1992), Rethinking Citizenship: Welfare, Idology and Change in Modern Society, Polity Pres, Cambridge.
  • Rose,N. E. (1995), Workfare or Fare Work: Women Welfare, and Government Work Programs, Rutgers University Press., New Jersey
  • Sallan Gül, S. - Gül, H. - Yılmaz, E. - Kiriş, H. M. (2004), "Yaşlı Yoksullara Yönelik Sosyal Yardımlar ve İsparta Örneği", içinde I. Sosyal Hizmetler Şurası: Ön Komisyon Raporları ve Bireysel Çalışmalar, SHÇEK Genel Müdürlüğü, Ankara, s. 165-177.
  • Sallan, Gül, S. (2006), Sosyal Devlet Bitti, Yaşasın Piyasa!, (2. Baskı), İstanbul, Ebabil Yayıncılık.
  • Sallan Gül, S. (2005), "Türkiye'de Yoksulluğun Kadmsılaşması", Amme İdaresi Dergisi, Cilt 38, Sayıl, Mart, s. 25-45..
  • Sallan Gül, S. (2002),"Türkiye'de Yoksulluk Ve Yoksullukla Mücadelenin Sosyolojik Boyutları: Göreliden Mutlak Yoksulluğa", içinde Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları, Özdek, Y. (Ed.), Ankara, TODAİE.
  • Sallan Gül, S. - Gül, H. (2006), Sosyal Yardımlar ve Yoksulların İstihdam Durumu, UNDP-Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Temmuz.
  • Sohn, A. M. (2005), Fransa ve İngiltere'de İki Sava Arası Dönem", içinde Kadınların Tarihi, 20. Yüzyılda Kültürel Kimliğe Doğru, Cilt 5, Duby, G. Perrot, M. (Ed.), (Çev. Fethi, A.), T.C, İş Bankası Yayınları.
  • SYDGM (2007), Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü 2006 Yılı Faaliyet Raporu, Mart 2007, Ankara, www.sydgm.gov.tr.
  • Sowell, T. (1987), A Conflict of Visions, Ideological Origins of Political Struggles, Morrow and Company, Inc., NevYork.
  • Sunar, L. (2003), "Yoksulluğun Önlenmesinde Sivil Toplumun Rolü ve Gönül Kuşağı Derneği", içinde Yoksulluk Sempozyumu Kitabı, 3. Cilt, Deniz Feneri Derneği Yayınlan, İstanbul.
  • Süral, N. (2002), Avrupa Topluluğunun Çalışma Yaşamında Kadın-Erkek Eşitliğine Dair Düzenlemeleri ve Türkiye, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Şenol, N. - İsat, İ. - Sayın, A. (2004), Avrupa Birliğine Giriş Sürecine İzleme Raporu, Kadınlar ve Erkekler İçin Eşit Fırsatlar: Türkiye, Open Society, İstanbul Politikalar Merkezi.
  • Ünal, I., (1999), " Kalkınma Kıskacmdaki Eğitimin Bilançocu", içinde Türkiye Cumhuriyetinin 75. Yılında Toplumumuz ve Eğitim, (Sempozyum Bildirileri ve Panel Tartışmaları), Tural, N. (Ed.), A. Ü. Yayınevi, Ankara.
  • Thebaud, F. (2005), "Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları", içinde Kadınların Tarihi, 20. Yüzyılda Kültürel Kimliğe Doğru, Cilt 5, Duby, G, - Perrot, M. (Eds.), (Çev. A. Fethi), T. C. İş Bankası Yayınları.
  • Türk-İş, ILO, UNFPA (2005), Kadın Emeği Platformu Komisyon Raporları, Türk İş Yayınları, Ankara.
  • UNDP (2005), Report to the MDG+5 Summit, New York (14-16 September).
  • World Bank (2005), Turkey: Joint Poverty Assessment Report Volume I: Main Report, The World Bank and the State Institute of Statistics.
İnsan Hakları Yıllığı-Cover
  • ISSN: 1016-7617
  • Yayın Aralığı: Yıllık
  • Başlangıç: 1979
  • Yayıncı: Canan Karaoğlu
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye'de üreme sürecinde oluşturulan tüpteki insan embriyosunun hukuki statüsü

Aykut ÇOBAN

AB'de sığınma hakkı: Ortak sığınma sistemi oluşturma amacı ve devam eden kısıtlamalar

Zerrin SAVAŞAN

Şiddeti meşrulaştırmanın bir aracı olarak evrensel insan hakları söylemi

Eray YAĞANAK

Refah devletinin dönüşümünde kadın haklarında annelik hakkından çalışma ve aile sorumluluğuna geçiş

Songül GÜL SALLAN

James Griffin, İnsan Hakları Üzerine, On Human Rights, Oxford University Press, 2008,339 s.

Filiz KARTAL

Dayanışma hakkı olarak yurttaşların sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı

Muhlis ÖĞÜTÇÜ