Dayanışma hakkı olarak yurttaşların sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı
Özet: "Dayanışma hakkı olarak yurttaşların sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı", başta Anayasa ve Çevre Kanunu olmak üzere, ilgili diğer yasa hükümlerinde de (Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun, İdari Yargılama Usulü Kanunu) karşımıza çıkan; çevre hakkının özneleri ile yükümlüleri arasında "hak-ödev" biçimindeki diyalektik ilişkinin varlığını sorgulamakla, insan hakları ile yurttaşlık statüsü arasındaki "gerilim "i de yansıtmaktadır. Bu makalede Rio Bildirgesi HeAarhus Sözleşmesi'nde yer alan "çevresel usuli haklar "in; insan hakkı olarak çevre hakkının gerçekleştirilmesindeki etkisi vurgulanmaktadır. Hukukumuzda çevre hakkı yönünden, insan hakları ile yurttaşlık statüsü arasındaki farklılık ortaya konulduktan sonra, var olan "anayasal ve yasal gerilim "i azaltmak için getirilen önerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Citizens' right to live in a healthy and balanced environment as a solidarity right
Abstract: "The right of citizens to live in a healthy and balanced environment as a solidarity right"; by interrogating the existence of dialectical relation between the subjects and obligated of environmental right, which firstly appears in the Constitution and Environmental Act, and also other related law provisions (such as Act on Right of Access to Information, Act on Exercising the Right of Petition, Procedure of Administrative Jurisdiction Act), reflects the "tension " between human rights and citizenship. In this article, the effect of "environmental procedural rights", as human rights, which took place in the Rio Declaration and Aarhus Convention, in the implementation of environmental right, has been emphasized. After setting forth the distinction between human rights and citizenship status concerning environmental right in the Turkish law, the proposal brought for easing an existing "constitutional and statutory tension" will be evaluated.
___
- AJDA, No: 6, p. 471-485.
- Akıllıoğlu, Tekin (1995), İnsan Hakları I Kavram, Kaynaklar ve Koruma Sistemleri, AÜSBF İHM Yay., Ankara.
- Akyılmaz, Bahtiyar (2003), "Bir İdari Usul İlkesi Daha: Anayasa m.40/2 Başvuru yollarının Gösterilmesi", Yıldızhan Yayla'ya Armağan, GSÜ Yay., İstanbul.
- Anayurt, Ömer (2000), "Hakları Bütünlüğü İlkesi Açısından İnsan Haklarına İlişkin Sınıflandırmaların Değerlendirilmesi" in Türkiye'de İnsan Hakları (Türkiye'de İnsan Hakları Konferansı, 7-9 Aralık 1998), TODAİE İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Yay, Ankara, s. 47-57.
- Atalay, Esra (2004), "Sanat Özgürlüğü Temel Hakkının Hukukî Niteliği", DEÜHFD, Cilt 6, Sayı 1, s. 43-66.
- Aybay, Rona (2004), Vatandaşlık Hukuku, İstanbul.
- Bilgen, Pertev (1999), İdare Hukuku Dersleri İdare Hukukuna Giriş, İstanbul. Chapus, Rene (2001), Droit Administratif General, Tome I, Paris.
- Coşkun, Aynur Aydın (2001-2002), "Aarhus Sözleşmesinin İdare Hukuku Açısından İrdelenmesi", İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 23-24, s. 147-160.
- Donnely, Jacq (1998), International Human Rights, 2. ed., (Westview Pres), Colorado/Oxford.
- Ertürk, Şükran ( 2002), İş İlişkisinde Temel Haklar, Ankara.
- Ferrari, Pierre (2000), "Les droits des citoyens dans leurs relations avec les administrations", AJDA, No. 6, p. 471 -485.
- Gemalmaz, Mehmet Semih (2003), Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, 4.B., İstanbul.
- Gibson, John S. (1996), Dictionary of International Human Rights Law, The Scarecrow Pres, Inc.Lanham, Maryland & London.
- Giritli, İsmet - Bilgen, Pertev - Akgüner, Tayfun (2006), İdare Hukuku, 2.B. İstanbul.
- Gölcüklü, Feyyaz - Gözübüyük, Şeref (2002), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 3.B., Ankara.
- Gözler, Kemal (2000), Türk Anayasa Hukuku, Bursa.
- Güran, Sait (1988), "Çevre Kanunun Otuzuncu Maddesi", İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Sayı 1-3 (Prof. Dr. Lûtfi DURAN'a Armağan Özel Sayısı), s. 185-198.
- Hamamcı, Can (1983-1984), "Çevre Hakkı Üzerine Düşünceler", İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 5-6, s. 171-180.
- Hottelier, Michel (1985), La Convention Europeenne des Droits de l'Homme dans la Jurisprudence du Tribunal Federal, Contribution â l'etude des droits fondamentaux, Payot, Lausanne.
- http://www.unece.org/env/pp/related.htm -pdf Human Rights and the Environment: The Role of Aarhus Convention, p.3, paragraph 14;
- Kaboğlu, İbrahim Ö. (1996), Çevre Hakkı, 3.B.,Ankara.
- Kaboğlu, İbrahim Ö. (1988-1989), "Çevre Hakkı Üzerine (Bir Danıştay Kararının Düşündürdükleri)", İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 10-11, s. 107-137.
- Kaboğlu, İbrahim Ö. (1989), Kolektif Özgürlükler, Diyarbakır.
- Kaboğlu, İbrahim Ö. (1991), "Dayanışma Haklan'nın Hukuksal Değeri (Soyut Talepler mi, İnsan Hakları mı?)", İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 13, s. 37-48.
- Kaboğlu, İbrahim Ö. (2002), Özgürlükler Hukuku, 6.B., Ankara. Kapani, Münci (1981), Kamu Hürriyetleri, 6.B., Ankara.
- Kiss, Alexandre (1987), "Definition et nature juridique d'un droit de l'homme â l'environnement" in Pascale Kromarek (Ed.), Environnement et droits de l'homme, UNESCO Paris, p. 13-28.
- Kiss, Alexandre - Beurier, Jean-Pierre (2004), Droit International de I'Environnement, 3.ed., Paris.
- Kubilay, Huriye - Kutlu Gürsel, Meltem - Öğütçü, Muhlis (2005), "Right Of Access To Information From The Viewpoint of EU And Turkish Law", Ümit Erdem (Ed.) Eureco '05 X.European Ecological Congress, November 08-13,2005 Kuşadası, İz-mir-TURKEY Proceedings Part One, p. 219-230.
- Kutlu Gürsel, Meltem (2003), "İdare Hukuku Bağlamında Yönetime Katılma ve İdare Hukukunun Süjelerinden Biri Olarak Bireyin Niteliğindeki Gelişim", Yıldızhan Yay-la'ya Armağan, GSÜ Yay., İstanbul, s. 317-326.
- Kuzu, Burhan (1997), Sağlıklı ve Dengeli Bir Çevrede Yaşama Hakkı (Çevreye Bir Kamu Hukuku Yaklaşımı), İstanbul.
- Larssen, Christine (2003), "L'acces aux informations sur l'environnement en droit international: La Convention d'Aarhus" in Christine Larssen (Ed.), Dix ons d'acces a I'information en matiere d'environnement en droit international, europeen et interne: Bilan et perspectives, (Actes du colloque organise â Bruxelles le lundi 17 septembre 2001), Bruylant Bruxelles, p. 25-48.
- Nomer, Ergin (2005), Vatandaşlık Hukuku, 15.B., İstanbul.
- Öğütçü, Muhlis (2005), "Doğal Hukuk ve Pozitif Hukuk Işığında İnsan Hakları Alanındaki Bazı Kavramlar" Prof.Dr. İrfan BAŞTUĞ Anısına Armağan, DEÜHFD, Cilt 7, Özel Sayı 2005* s. 555-615.
- Özay, İl Han (2004), Günışığında Yönetim, İstanbul.
- Özdek,Yasemin E. (1993), İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı, TODAİE Yayın no. 249, Ankara.
- Sav, Özden (1999), "Uluslararası Hukukta Çevre İle İlgili Konularda Halkın Bilgiye Erişimi ve Karar Almaya Katılımı", Çevre Kanunu 'nun Uygulanması, Türkiye Çevre Vakfı Yay., Ankara, s. 143-164.
- Soysal, Mümtaz (1987a), 100 Soruda Anayasanın Anlamı, 7.B., İstanbul.
- Soysal, Mümtaz (1987b), "İnsan Hakları Açısından Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği", Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi'nin 24.Kuruluş Yıldönümü Sempozyumu, Ankara, s.39-49
- Tanilli, Server (1982), Devlet ve Demokrasi, 3.B., İstanbul.
- Tanör, Bülent - Yüzbaşıoğlu, Nemci (2002), 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 3.B., İstanbul.
- Tezcan, Durmuş - Erdem, Mustafa Ruhan - Sancakdar, Oğuz (2004), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye'nin İnsan Hakları Sorunu, 2.B., Ankara.
- Turgut, Nükhet (2001), Çevre Hukuku, 2.B., Ankara.
- Wallace, Rebecca (1997), International Human Rights Text and Materials, Sweet & Maxwell, London.
- ISSN: 1016-7617
- Yayın Aralığı: 1
- Başlangıç: 1979
- Yayıncı: Canan Karaoğlu
Sayıdaki Diğer Makaleler
James Griffin, İnsan Hakları Üzerine, On Human Rights, Oxford University Press, 2008,339 s.
AB'de sığınma hakkı: Ortak sığınma sistemi oluşturma amacı ve devam eden kısıtlamalar
Dayanışma hakkı olarak yurttaşların sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı
Türkiye'de üreme sürecinde oluşturulan tüpteki insan embriyosunun hukuki statüsü
Refah devletinin dönüşümünde kadın haklarında annelik hakkından çalışma ve aile sorumluluğuna geçiş
Şiddeti meşrulaştırmanın bir aracı olarak evrensel insan hakları söylemi