Engin Burak Selçuk, Şenay Zırhlı Şelçuk, Bora Tetik, Duygu Kayhan, Özlem Özel Özcan, Mehmet Karataş

Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Anksiyete ve Stresle Başa Çıkma Becerileri ve İlişkili Değişkenlerin Belirlenmesi

Amaç: Çalışmamızda zihinsel engelli çocuğu olan ve olmayan annelerin sosyodemografik özelliklerini ve zihinsel engelli çocuğu olan annelerin, kontrol grubundaki annelere göre anksiyete düzeylerini belirleyebilmek ve stresle başa çıkma becerilerini değerlendirebilmek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışmamız kesitsel tanımlayıcı bir çalışma olarak planlanmıştır. Şubat 2015 tarihinde Malatya Rehberlik ve Araştırma merkezine müracaat eden sadece zihinsel engeli olan ilköğretim çağındaki 110 çocuğun anneleri ile kontrol grubu olarak bir ilköğretim okulunda herhangi bir zihinsel engeli olmayan 117 çocuğun anneleri alınmıştır. Çalışmaya katılan tüm annelere Sosyodemografik Veri Formu, Beck Anksiyete Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan annelerin yaş ortalaması zihinsel engelli çocuğu olanlarda 31.2±3.45 yıl, kontrol grubunda 28.62±2.25 yıl olup istatistiksel olarak benzer idi (p=0.215). Hane halkının aylık geliri zihinsel engelli çocuğu olan annelerde kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede daha düşük idi (p=0.005). Beck Anksiyete Ölçeği puanı zihinsel engelli çocuğu olan annelerde 29.88±12.68, kontrol grubunda 28.76±16.86 olup her iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu (p=0.578). Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği puanı zihinsel engelli çocuğu olan annelerde 70.83±13.49, kontrol grubunda 73.64±16.20 idi (p=0.158). Ancak Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeğinin alt ölçeklerinden olan Çaresiz Yaklaşım, Boyun Eğici Yaklaşım, Sosyal Destek Arama gruplarında zihinsel engelli çocuğu olan annelerde kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde daha yüksekti (p sırasıyla 0.001, 0.001, 0.005). Sonuç: Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin psikososyal açıdan daha çok desteklenmesi ve yakından takip edilmesi hatta ekonomik durumlarının iyileştirilmeye çalışılması ve kendilerine de rehabilitasyon hizmetleri verilmesi sağlanmalıdır.

Evaluating Anxiety and Stress Coping Skills and Related Variables of Mothers with Mentally Retarded Children

Aim: Our aim is to compare the socio-demographic characteristics of mothers with mentallydisabled children with those without, and to evaluate anxiety levels and ability of these mothers tocope with stress.Materials and Method: Our study is designed as a cross-sectional descriptive study. We includedthe mothers of 110 children with mental disabilities as the study group, and mothers of 117children in a primary school without any mental disabilities as the control group. Sociodemographic data of all the mothers participating in the study were recorded and Beck AnxietyInventory and The Ways of Coping Scale were applied.Results: The mean age of the study group was 31.2±3.45 years in the study group and28.62±2.25 years in the control group; there was no statistical difference between the groups(p=0.215). Monthly household income was statistically significantly lower in the study group(p=0.005). The average Beck Anxiety Inventory score of the mothers with mentally disabledchildren was 29.88±12.68, and that of the control group was 28.76±16.86; there was nostatistically significant difference between the groups (p=0.578). The average Ways of CopingScale score of the mothers of mentally disabled children was 70.83±13.49 and average score ofthe control group was 73.64±16.20; there was no statistically significant difference (p=0.158).However, the average scores of mothers with mentally handicapped children of the threesubscales of Ways of Coping Scale, including Submissive Approach, Seeking for Social Supportand Optimistic Approach, were significantly higher than the control group (p: 0.001, 0.001, 0.005,respectively).Conclusion: We suggest that mothers of mentally disables children should be followed up closelyand supplied with psychosocial support, and rehabilitation services; even, measures to improvetheir economic situation should be taken.

PDF

___

1. Ataman A. Özel eğitime muhtaç olmanın nedenleri. Ataman A, (editör). Özel eğitime giriş 1. Baskı. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık; 2003.p. 9-50.
2. Bilal E, Dağ İ. Eğitilebilir zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların annelerinde stresi stresle basa çıkma ve kontrol odağının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 2005;12:56-68.
3. Özsoy Y, Özyürek M, Eripek S. Özel eğitime muhtaç çocuklar: özel eğitime giriş 7. Baskı. Ankara: Karatepe Yayınları; 1998. p. 103-9.
4. World Health Organization. World report on disability and rehabilitation. Pub. Data 2009. 5. Devlet İstatistik Enstitüsü. Türkiye özürlüler araştırması 2002. Ankara: 2004.
6. Macias MM, Saylor CF, Rowe BP, Bell NL. Age-related parenting stres differences in mothers of children with spina bifida. Psychol Rep 2003;93:1223-32.
7. Miller AC, Gordon RM, Daniele RJ, Diller L. Stress appraisal and coping in mothers of disabled and nondisabled children. J Pediatr Psychol 1992;17:587- 605.
8. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol 1988;56:893-7.
9. Ulusoy M, Şahin N, Erkman H. Turkish version of the beck anxiety inventory: psychometric properties. J Cognitive Psychotherapy: Int Quaterly. 1998;12:28-35.
10. Türküm AS. Stresle başa çıkma ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2002;2:18.
11. Sahin NH, Durak A. Stresle basa çıkma tarzları ölçegi: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi 1995;10:56-73.
12. Bahar A, Bahar G, Savaş HA, Parlar S. Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile stresle basa çıkma tarzlarının belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009;4:107.
13. Uğuz Ş, Toros F, Yazgan İnanç B, Çolakkadıoğlu O. Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri 2004;7:42-7
14. Coşkun Y, Akkaş G. Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2009;10:213-27.
15. Özşenol F, Ünay B, Aydın Hİ, Akın R, Gökçay E. Engelli çocuklara sahip ailelerin psiko-sosyal durumlarının ve beklentilerinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2002; 44:188-94.
16. Doğru P, Arslan A. Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2008;19: 543-53.
17. Piştav Akmeşe P, Mutlu A, Günel MK. Serebral paralizili çocukların annelerinin kaygı düzeyinin araştırılması. Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2007;50:236-40.
18. Schwarzer R, Knoll N. Functional roles of social support withinthe stress and coping process: A theoretical and empirical overwiev. Int J Psychol 2007; 42;243:52.
19. Damrosch SP, Perry LA. Self-reported adjusment, chronic sorrow, and coping of parents of children with down syndrome, Acta Psychiatr Scand 1989;38:25-9.
20. Twoy R, Connolyy PM, Coping Strategies used by parents of children with outizm. J Am Acad Nurse Pract 2007;19:251-60.
21. Knestrict T, Kuchey D. Welcome to Holland: Characteristics of Resilient Families Raising Children with Severe Disabilities. Electronic Journal for Inclusive Education 2009;2:7.
22. Heiman T. Parents of Children With Disabilities: Resilience, Coping, and Future Expectations. J Dev Phys Disabil 2002;4.
23. Köksal G, Kabasakal Z. Zihinsel engelli çocukları olan ebeveynlerin yaşamlarında algıladıkları stresi yordayan faktörlerin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2012;32:71-91.
24. Konstantoreas MN, Homitidis S. Mothers and fathers self report of ınvolvement with autistic mentally delayed and normal children. J. Marriage Fam 1992;54:153-64.
25. Gallegher JJ, Cross A, Scherfmen W. Parental adaptation to a young handicapped child: the father’s role. J. Division Early Childhood 1981;3:3-14.