TÜRK MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUNDA DEVLETİN MİRASÇILIĞI

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’a göre, “miras ölenin milli hukukuna tâbidir. Türkiye’de bulunan taşınmazlar hakkında Türk hukuku uygulanır” (m.20/1). Maddede taşınır ve taşınmaz malvarlığı değerleri açısından ikili bir ayrım yapılmıştır. Buna göre, terekedeki taşınır malvarlığı değerleri ile Türkiye dışındaki taşınmaz malvarlığı değerlerine ölenin millî hukuku uygulanırken Türkiye’deki taşınmazlar için Türk hukuku uygulanır. Kimlerin mirasçı olacağı da bu hukuklara göre tayin edilir. Mirasbırakanın hiçbir mirasçısının olmaması durumunda ise, “Türkiye’de bulunan mirasçısız tereke Devlete kalır” (m.20/3). Bu çalışmada Türk devletinin mirasçısız tereke üzerindeki hakkının niteliğini tayin amacıyla sahipsiz mala son yasal mirasçı olarak mı yoksa egemenlik hakkına dayanılarak mı el konulduğu; miras statüsüne göre mirasbırakanın Türkiye’deki terekesine yabancı devletin yasal mirasçı olması ya da mirasbırakanın yabancı bir devleti Türkiye’de bulunan tereke için mirasçı ataması durumunda terekenin mirasçısız kabul edilip edilemeyeceği; yabancı devletin son yasal mirasçı olması ile yabancı devletin atanmış mirasçı olmasının, Türkiye’deki mirasçısız taşınır ve taşınmaz tereke açısından farklılık teşkil edip etmeyeceği ve yabancı kişilerin Türkiye’deki mirasçısız terekelerinin âkıbeti ele alınmış olup esas olarak yabancı devletin atanmış mirasçı olarak Türkiye’deki taşınır terekeyi iktisap edebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Devletin Mirasçılığı, Mirasçısız Tereke, Miras.

THE ESCHEAT IN TURKISH PRIVATE INTERNATIONAL LAW

According to the Turkish Act on Private International Law and International Civil Procedure Art. 20/1, inheritance shall be governed by the the national law of the deceased; Turkish law shall be applicable regarding immovable property situated in Turkey. In the article, a dual distinction has been made in terms of movable and immovable properties. Accordingly, the national law of the deceased person is applied on the movables in the estate and the immovables outside of Turkey, whereas Turkish law is applied to the immovables in Turkey. With reference to this, who the heirs are is determined by the law applied in accordance with Art. 20. If the deceased person has no heirs, the Act states that the estate in Turkey without heirs is transferred to the state (Art. 20/3). In this study, it will be examined whether the estate in Turkey without heirs was seized as a last statutory heir or a sovereign right of the state, in order to determine the right of the Turkish state. In addition to that, it will be evaluated whether the estate can be considered without heirs when the foreign state is the statutory heir of the estate in Turkey or the foreign state is appointed as an heir for the estate in Turkey. It will also be discussed whether the foreign state being the last statutory heir or being the appointed heir will make a difference in terms of movable and immovable estates without any heir in Turkey. Lastly, the estate of foreigners who do not have any heirs in Turkey will be discussed. It is concluded that the foreign state can acquire the movable estate in Turkey as the appointed heir.

Keywords:

Estate Without Heirs, Succession, Escheat,

PDF

___

ALTIPARMAK, Ayşe Kübra: İngiliz, Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Mirasa Uygulanacak Hukuk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
ANTALYA, Gökhan: Miras Hukuku, 4. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019.
ARBEK, Ömer: Miras Hukukunda Ölüme Bağlı İşlemlerde İrade Serbestisi Sınırları ve Müeyyidesi, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
AYAN, Mehmet: Miras Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
AYBAY, Rona/DARDAĞAN, Esra: Uluslararası Düzeyde Yasaların Çatışması, 2. Baskı, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2008.
AYDOĞMUŞ, Ayşe Yasemin: AİHS’e Ek 1 No’lu Protokole Göre Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz Edinmesi, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2016.
AYGÜN, Mesut/ALTIPARMAK, Ayşe Kübra: “650/2012 Sayılı Avrupa Birliği Miras Tüzüğü’nde Uygulanacak Hukukun Tespiti”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(143-144), 2016, s.29-56.
BARAN ÇELİK, Neşe: Milletlerarası Unsurlu Ölüme Bağlı Tasarruflara Uygulanacak Hukukun Tayini, Yetkin Yayınları, Ankara 2010.
BELBEZ, Hikmet: “Devletler Hususi Hukukunda Medeni Haklardan İstifade Ehliyeti ve Gaiplik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1), 1949, s.70-79.
BERKİ, Osman Fazıl: Türk Hukukunda Kanunlar İhtilafları, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1971.
BERKİ, Osman Fazıl: Kanuni Miras ve Ölüme Bağlı Tasarruflardan Doğan Kanunlar İhtilafları, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara 1960.
BERKİ, Şakir: “Türk Medeni Kanununda Devletin Mirasçılığı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 1963, s.115-150.
ÇABRİ, Sabri: Miras Hukuku Şerhi, C. I, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
ÇELİKEL, Aysel/GELGEL Günseli: Yabancılar Hukuku, 25. Bası, Beta Basım AŞ İstanbul, 2020.
ÇELİKEL, Aysel/ ERDEM, B. Bahadır: Milletlerarası Özel Hukuk, 17. Bası, Beta Basım AŞ, İstanbul 2021.
DOĞAN, Vahit: Milletlerarası Özel Hukuk, 7. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara 2021.
DOĞAN, Vahit: “Miras Hukukundan Doğan Kanunlar İhtilafı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(3), 1990, s.181-214. (Miras)
DURAL, Mustafa/ ÖZ, Turgut: Türk Özel Hukuku Miras Hukuku, Cilt IV, Filiz Kitabevi, İstanbul 2021.
EKŞİ, Nuray: Yargıtay Kararları Işığında Milletlerarası Miras Hukuku, Beta Basım AŞ, İstanbul 2013. (Miras)
EKŞİ, Nuray: Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz İktisabı, Beta Basım AŞ, İstanbul 2012. (Taşınmaz)
EKŞİ, Nuray: “Türkiye’de Taşınmaz Mallar Üzerinde Yabancı Devletlere, Diplomatik Temsilcilere, Konsolosluklara ve Uluslararası Kuruluşlara Tanınan Haklar”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 24(1-2), 2004, s.395-415.
EREN, Fikret/YÜCER AKTÜRK, İpek: Türk Miras Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2019.
ERGÜNE, Serkan: Vasiyetnamenin Yorumu, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2011.
GÖĞER, Erdoğan: Devletler Hususi Hukuku, 4. Bası, Sevinç Matbaası, Ankara 1977.
GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, C. I, 3. Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa 2019.
GÜNGÖR, Gülin: Türk Milletlerarası Özel Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
HATEMİ, Hüseyin: Miras Hukuku, 9. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
İMRE, Zahit/ERMAN, Hasan: Miras Hukuku, 14. Baskı, Der Yayınları, İstanbul 2018.
KURŞAT, Zekeriya: Terekenin Korunması Önlemleri, Filiz Kitabevi, İstanbul 2010.
Milletlerarası Özel Hukuk ve Milletlerarası Usul Hukuku Kanunu Öntasarı Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Enstitüsü, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1978.
MUTLU, Levent: “Yabancı Kişilerin Taşınmaz Mal Edinimi Yönünden Avrupa Birliği ve Türkiye”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (59), 2005, s.264-309.
NOMER, Ergin: Türk Vatandaşlık Hukuku, 28. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2021.
NOMER, Ergin: Devletler Hususi Hukuku, 23. Bası, Beta Basım AŞ, İstanbul 2021.
ÖNCÜLOKUR, Mustafa: Devletin Mirasçılığı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
ÖZÇELİK, Ş. Barış: “5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda 6537 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklikler ve Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (19), 2015, s.87-110.
ÖZDEMİR, Gençer: “Devletin Yasal Mirasçılığı Açısından Türkiye’deki Yabancının Mirasçısız Terekesi”, Hukuk ve Adalet Eleştirel Hukuk Dergisi, 13(20), 2021, s.283-302.
ÖZEL, Sibel/ERKAN, Mustafa/PÜRSELİM, Hatice Selin/KARACA, Hüseyin Akif: Milletlerarası Özel Hukuk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
ÖZTÜRK, Necla: “Mavi Kart Hamillerinin Türk Vatandaşlarına Tanınan Haklardan Aynen Yararlanacağına İlişkin Düzenlemeye Eleştirel Bir Bakış”, Public and Private International Law Bulletin, 41(2), 2021, s.955-978.
PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, 11. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2012.
SAĞLAM, İpek: “Devletin Yasal Mirasçılığı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(3), 2016, s.2473-2495.
SEROZAN, Rona/ENGİN, Baki İlkay: Miras Hukuku ve Uygulama Çalışmaları, 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2019.
SİRMEN, Kazım Sedat: “Mirasa İlişkin Meselelerde Yargı Yetkisi, Uygulanacak Hukuk, Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi ile Mirasa İlişkin Resmi Belgelerin Kabulü ve Avrupa Miras Belgesinin Oluşturulmasına dair Tüzük (AB 650/2012)”, in Işıl Özkan, Ceyda Süral, Uğur Tütüncübaşı (eds), Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara 2016, s.455-511.
ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN FİGANMEŞE, İnci: Milletlerarası Özel Hukuk, 9. Baskı, Beta Basım AŞ, İstanbul 2021.
TANRIBİLİR, Feriha: “MÖHUK ve Mirasa İlişkin Bağlama Kuralının Uygulamasında Öne Çıkan Hususlar”, in Feriha Bilge Tanrıbilir, Gülce Gümüşlü Tunçağıl (eds), 10. Yılında MÖHUK Sempozyumu, Adalet Yayınevi, Ankara 2017.
TANRIBİLİR, Feriha: Kanuni Mirasçılıktan Doğan Kanunlar İhtilafı, Gazi Üniversitesi Basımevi, Ankara 2000. (Kanuni Miras)
TANRIBİLİR, Feriha: “Mirasa Uygulanacak Hukuka Dair Sözleşme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (2), 2001, s.505-532.
TEKİNALP, Gülören: Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları, 13. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
ULUOCAK, Nihal: Milletlerarası Özel Hukuk Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul 1989.
ULUSU KARATAŞ A. Elif: “Türk Miras Hukukunda Mirasın Kazanılmasında Halefiyet Türleri ve Türk Milletlerarası Özel Hukukundaki Yansımaları”, İÜHFM, LXXIII(2), 2015, s.357-390.
650/2012 sayılı Avrupa Veraset Belgesinin Tanzimine ve Geçerli Veraset Belgelerinin Kabulü ile İcrasına İlişkin Kararların Tanınması, Tenfizi ile Mahkemelerin Yetkisi ve Uygulanacak Hukuk Hakkında AB Konsey Tüzüğü’nün İngilizce metni için bkz. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32012R0650 (Erişim: 16.05.2022)
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Yabancı İşler Dairesi’nin 06.08.2012 tarihli ve 2012/1734 sayılı Genelgesi, https://mevzuat.tkgm.gov.tr/BelgeGoruntule.aspx (Erişim: 16.05.2022).
Family Property and Succession in EU Member States: National Reports on the Collected Data in Lucia Ruggeri, Ivana Kunda and Sandra Winkler (eds), 2019 için bkz. https://www.euro-family.eu/documenti/news/psefs_e_book_compressed.pdf (Erişim: 16.05.2022) (Family Property and Succession in EU)
Mirasa Uygulanacak Hukuka Dair La Haye Sözleşmesi, https://www.hcch.net/en/instruments/conventions/full-text/?cid=62 (Erişim: 16.05.2022).
Türk Kanunu Medenîsi’nde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı’na dair madde gerekçeleri https://www5.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem21/yil01/ss723_Madde_Gerekceleri_3.pdf (Erişim: 26.10.2022)
Vatansız Kişilerin Statüsüne Dair Sözleşme, https://www.nvi.gov.tr/kurumlar/nvi.gov.tr/mevzuat/nufusmevzuat/milletlerarasi/DigerSozlesmeler/Vatansiz_kisilerin_statusune_iliskin_sozlesme.pdf (Erişim: 16.05.2022).