HUKUKİ STATÜSÜ VE İDARİ TEŞKİLATTAKİ YERİYLE CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi, Türk idare hukukunda, merkezi idarenin başkent teşkilatını önemli şekilde değiştirmiştir. Yeni sistemin getirdiği en önemli yeniliklerden biri de cumhurbaşkanı yardımcılığı makamıdır. En temel görevi cumhurbaşkanına vekâlet etmektir. Cumhurbaşkanı yardımcılığı gerek Anayasa’da gerek cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanı, yardımcı veya yardımcılarını, milletvekili seçilme yeterliliği olan kişiler arasından bizzat atar ve görevden alır. Cumhurbaşkanı yardımcılarının anayasal görev ve yetkilerinin yanı sıra kanun, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ve cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile verilmiş görev ve yetkileri de bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı yardımcıları cumhurbaşkanına karşı sorumludur. Cumhurbaşkanı yardımcılarının cezai, kişisel ve hukuki sorumlulukları Anayasa’da düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminden farklı olarak, başkanlık sisteminin anavatanı olan Amerika Birleşik Devletlerinde, başkanın yanı sıra başkan yardımcısı da halk tarafından seçilerek göreve gelmektedir. Amerika’da başkan yardımcısının seçilebilmesi için başkanla aynı seçilme yeterliliğine sahip olması gerekir. Başkandan sonra yürütme kanadındaki en yetkili kişidir. Türkiye’deki sistemde cumhurbaşkanı yardımcılığı ile başkanlık sisteminin anavatanı Amerika’daki başkan yardımcılığı arasındaki bu farklılıklar bazı eleştiri ve önerilere sebep olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Başkanlık Sistemi, Merkezi İdari Teşkilat, Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Cumhurbaşkanına Vekâlet

THE VICE PRESIDENTS IN THE PRESIDENTIAL GOVERNMENT SYSTEM AS REGARDS THEIR LEGAL STATUS AND ROLES IN THE ADMINISTRATIVE ORGANIZATION

The presidential government system has changed the capital organization of the central administration in Turkish administrative law. One of the most important reforms brought by the new system is the position of vice-presidency. The main task of the vice-president is to deputize for the president. The vice-presidency is regulated by both the constitution and the presidential decrees. The president personally appoints and dismisses his deputy or deputies from among those who are eligible to become a member of parliament. The vice-presidents also have the duties and powers assigned by the law, house regulations of Turkish Grand National Assembly and presidential decrees, as well as their constitutional duties and powers. They are responsible to the president. The criminal, personal and legal responsibilities of the vice-presidents are regulated in the constitution. Unlike the Turkish presidential government system, in the United States, which is the homeland of the presidential system, the vice president, as well as the president himself or herself, is elected by the people. In the United States, the vice-president must also have the same eligibility as the president to be able to elected. He or she is the most competent person on the executive side after the president. These differences between the vice presidency positions in the Turkish presidential government system and the one applied in the USA, which is the homeland for the presidential system, has led to some criticism and suggestions.

Keywords:

Vice Presidents, Presidential Government System, Presidential System, Central Administrative Organization, Presidential Power of Attorney,

PDF

___

AKÇAKAYA, Murat: “Bürokrasi Kuramları Ve Türk Kamu Yönetiminde Bürokratik Sorunlar”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 18/3 (2016) SS: 669-694
AKÇALI, Pınar: “Siyasal İstikrar ve Başkanlık Sistemi: Amerika Birleşik Devletleri Örneği”, (Yarı)Başkanlık Sistemi ve Türkiye (Derleyen: İhsan KAMALAK), Kalkedon Yayınları, Ocak 2014, SS: 79 – 110
AKMAN ASLAN, Canan: “Başkanlık Sistemlerinin Latin Amerika Deneyimi: Çok-Parti Sistemlerindeki Çeşitlilikler, Sorunlar ve Fırsatlar”, (Yarı)Başkanlık Sistemi ve Türkiye (Derleyen: İhsan KAMALAK), Kalkedon Yayınları, Ocak 2014, SS: 223 – 253
AKYILMAZ, Bahtiyar / SEZGİNER, Murat / KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, 10. Baskı, Savaş Yayınevi, Şubat 2019
ALKAN, Haluk: Cumhurbaşkanlığı Sistemi, 1. Baskı, Liberte Yayıncılık, Mayıs 2018
ALTUNOK, Hatice: “Atama Yetkisi Ve Bürokrasi Siyaset İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt.8 Sayı:14 2016-Mart, SS: 166-180
COŞKUN, Vahap: “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:22, Sayı:36, Yıl:2017, SS: 3-30
ÇELİK, Demirhan Burak: “Türk Tipi Başkanlık Sisteminde Yürütmenin Yapılanması”, Güncel Hukuk Dergisi, Eylül – Ekim 2018
DEMİR, Ceren / ÇOHADAR, Özkan / GÖK, Görkem: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Yönetişimin Temel İlkeleri Bağlamında İncelenmesi”, Strategic Public Management Journal, Volume 3, Special Issue, SS: 138 -153
ESEN, Selin: “2016 Anayasa Değişiklik Teklifinin Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2016/4
ERDOĞAN, Mustafa: Anayasal Demokrasi, 13. Baskı, Siyasal Kitapevi, Ağustos 2017
ERDOĞAN, Mustafa: “Başkanlık Sistemi, Latin Amerika Tecrübesi Ve Türkiye”, Liberal Perspektif ANALİZ, Sayı: 3, Aralık 2016, https://serdargunes.files.wordpress.com/2012/11/baskanlik-sistemi-latin-amerika-tecrubesi-ve-turkiye.pdf,
ERDOĞAN, Mustafa: “Başkanlık Sistemi, Demokrasi ve Türkiye”, Yeni Türkiye, Sayı 51, Mart – Nisan 2013, SS: 542-47
GİDERSOY, Bahar: “Başkanlık Hükümeti Sistemi ve Türkiye İçin Geçerliliği”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:9, Sayı:19, Haziran 2017, SS: 500 – 519
GÖNENÇ, Levent: “Partili Cumhurbaşkanı”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Haziran 2017, https://www.tepav.org.tr/upload/files/1496411769-5.Partili_Cumhurbaskani.pdf
GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 22. Bası, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa Eylül 2018
GÖZLER, Kemal / KAPLAN, Gürsel: İdare Hukuku Dersleri, 20. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa Eylül 2018
GÖZLER, Kemal: “Cumhurbaşkanlığı Sistemi mi, Başkanlık Sistemi mi, Yoksa Neverland Sistemi mi? 16 Nisan’da Neyi Oylayacağız?”, http://www.anayasa.gen.tr/neverland.htm (Konuluş Tarihi: 24 Şubat 2017)
GÖZLER, Kemal: “Elveda Kuvvetler Ayrılığı, Elveda Anayasa: 10 Aralık 2016 Tarihli Anayasa Değişikliği Teklifi Hakkında Bir Eleştiri”, www.anayasa.gen.tr/elveda-anayasa-v2.pdf (Konuluş Tarihi: 23 Aralık 2016)
GÖZLER, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Bursa, Ekin, 2010, Cilt I
GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, 17. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara 2017
İÇEL, Kayıhan: “Ceza Yasalarının Uygulanması Açısından Yürütme Erkinde Sorumsuzluğun ve Dokunulmazlığın Yeni Boyutları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 16 Güz Sayı: 32, 2017/2, SS: 69-75
İZCİ, Ferit / SARITÜRK, Mehmet: “Yeni Anayasa Değişikliği İle Getirilen Cumhurbaşkanlığı Sisteminin İdari Yapı Ve İşleyişe Etkisi”, Proceedings Book 2nd İnternational Scientific Researches Congress on Humanities and Socia Sciences (IBAD 2017), April 20 – 23, 2017, İstanbul, Turkey
KABOĞLU, İbrahim: “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (10 Aralık 2016), Ankara Barosu Dergisi, 2016/4
KÜÇÜK, Adnan: “Yeni Anayasa değişikliği ile Getirilmek İstenen Türkiye’ye Özgü Başkanlık Sistemi: Korkular, Algılar, Beklentiler”, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl 22, Sayı 85, Kış 2017, SS. 157-189
MİŞ, Nebi / ASLAN, ALİ / AYVAZ, M. Erkut / DURAN, Hazal: Dünyada Başkanlık Sistemi Uygulamaları ABD, Brezilya, Arjantin, Meksika, Güney Kore, Şili (RAPOR), 1. Baskı, SETA | Siyaset, Ekonomi Ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 2015
ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukuku Umumi Esasları, Marifet Basımevi, İstanbul 1952
ÖZBUDUN, Ergun: “Başkanlık Sistemi ve Türkiye”, Liberal Perspektif Analiz Sayı: 1, Mayıs 2015, https://serdargunes.files.wordpress.com/2012/11/c3b6ad-analiz-bac59fkanlc4b1k-sistemi-ve-tc3bcrkiye-rev-9.pdf,
TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 19. Bası, Beta Basım AŞ, İstanbul – Eylül 2015
ULUŞAHİN, Nur: Başkanlık Sistemi, Yetkin Yayınları, Ankara 1999
YANIK, Murat: Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 1997
YILDIZ, Abdulkadir: “Amerika Birleşik Devletleri’nde Başkan Yardımcısı ile Türkiye’de Cumhurbaşkanı Yardımcısının Karşılaştırılması”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XIII, Sayı 1 (2018)
YÜZBAŞICIOĞLU, Necmi / TANÖR, Bülent: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. Bası, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul Şubat 2018
http://www.hurriyet.com.tr
https://tr.sputniknews.com
https://www.bbc.com