CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİNİN NORMLAR HİYERARŞİSİNDEKİ YERİ
Makalede 2018 yılında yürürlüğe giren Anayasa değişiklikleri ile Anayasada yerini almış bulunan cumhurbaşkanlığı kararnamesinin normlar hiyerarşisindeki yeri inceleme konusu yapılmaktadır. Anayasal hükümler ile yürütme organına asli düzenleme yetkisi ve Anayasada açıkça düzenlenen bazı konu alanlarında da yürütmeye münhasır yetki tanınmıştır. Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin normlar hiyerarşisindeki yerini belirleyecek olan, kanun ile ilişkisidir. Kelsen’in kavramlaştırması esas alındığında, normlar arasındaki üstünlük sıralamasında bir normun üst norm olarak kabulü için alt normun konulma usulünü ve/veya içeriğini belirlemesi gerekir. İlgili hükümler esas alındığında, kanun bir üst norm olarak cumhurbaşkanlığı kararnamesinin ortaya konulma usulünü ve/veya içeriğini belirlememektedir. Asli düzenleme yetkisinin aracı olarak cumhurbaşkanlığı kararnamesi dayanağını doğrudan Anayasadan alarak, düzenlediği konuya ilişkin ilk elden kural koymakta ve bu nedenle kanundan bağımsız olarak maddi bakımından bir kural işlem şeklinde ortaya çıkmaktadır. Buna karşılık, Anayasanın 104/17. maddesinde yer alan kurallar, kanun ve cumhurbaşkanlığı kararnamesi arasında bir astlık üstlük ilişkisi kuran kurallar olarak değil, çatışma kuralları olarak nitelendirilebilir. Bu saptamalar sonucunda, cumhurbaşkanlığı kararnamesinin normlar hiyerarşisinde kanuna eşit bir norm olarak yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Normlar Hiyerarşisi, Asli Düzenleme Yetkisi, Münhasır Yetki, Çatışma Kuralları
THE PLACE OF PRESIDENTIAL DECREE IN THE HIERARCHY OF NORMS
This article investigates the place of presidential decree in the hierarchy of norms, which has inserted into the Constitution by amendments that came into force in 2018. With the constitutional amendments, the executive body has been granted primary regulatory power and exclusive power on the matters that are explicitly regulated by the Constitution. What will determine the place of presidential decree in the hierarchy of norms is its relation with law. According to Kelsen's conceptualization of a hierarchical structure of norms, the recognition of a norm as superior requires the determination of the enforcement procedure and/or the content of sub-norm. Considering the relevant provisions, law does not specify the enforcement procedure and/or the content of presidential decree as superior norm. By deriving directly from the Constitution, presidential decree, as an instrument of primary regulatory power, first handedly enforces a norm regarding the matter it regulates and thus, it comes out substantively in the form of a norm act independent of law. On the other hand, the rules contained in Article 104/17 of the Constitution can be defined as conflicts rules, not as rules establishing a superior-subordinate relationship between law and presidential decree. Therefore, it can be concluded that presidential decree ranks as a norm equivalent to law in the hierarchy of norms.
Keywords:
Presidential Decree, Hierarchy of Norms, Primary Regulatory Power, Exclusive Power, Conflicts Rules,
___
- KAYNAKÇA
- AKYILMAZ, Bahtiyar: İdari Usul İlkeleri Işığında İdari İşlemin Yapılış Usulü, Yetkin Yayınları, Ankara 2000.
- ARDIÇOĞLU, M. Artuk: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2017/3, 2017, s.21-51.
- AYBAY, Rona: “Uluslararası Antlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.70, 2017, s.187-213.
- BALTA, Tahsin Bekir: İdare Hukukuna Giriş, TODAİE, Ankara 1968/1970.
- DURAN, Lütfi: “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?” (Düzenleme Yetkisi), İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Y.4, S.1-3, 1983, s.33-42.
- DURAN, Lütfi: İdare Hukuku Ders Notları (İdare Hukuku), İÜHF Yayınları, İstanbul 1982.
- GÖZLER, Kemal: Hukukun Genel Teorisine Giriş: Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu (Hukukun Genel Teorisine Giriş), US-A Yayıncılık, Ankara 1998.
- GÖZLER, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin, Bursa 2019.
- GÜLGEÇ, Yahya Berkol: Normlar Hiyerarşisi: Türk, Alman ve İngiliz Hukuk Sistemlerinde Kural İşlemlerin ve Mahkeme Kararlarının Hiyerarşik Gücü, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2016.
- GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, İmaj, Ankara 2017.
- KARAHANOĞULLARI, Onur: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği: Yasamsı” (Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin), http://80.251.40.59/politics.ankara.edu.tr/karahan/makaleler/cbk.pdf.
- KARAHANOĞULLARI, Onur: “Kanun Hükmünde Kararnamenin Niteliği, (Bir Öneri: Birlikte Yasama)”, (Kanun Hükmünde Kararnamenin), Amme İdaresi Dergisi, C.31, S.2., 1998, s.41-62.
- KARAHANOĞULLARI, Onur: İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme), Güncelleştirilmiş 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
- KELSEN, Hans: Saf Hukuk Kuramı: Hukuk Kuramının Sorunlarına Giriş, (Çev. Ertuğrul Uzun), Nora Kitap, İstanbul 2016.
- KEYMAN, Selahattin: Hukuka Giriş ve Metodoloji, Doruk Kitap ve Yayınevi, Ankara 1981.
- ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, Hak Kitabevi, İstanbul 1967.
- ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 2017 Anayasa Değişikliklerine Göre Gözden Geçirilmiş 17. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
- ÖZTÜRK, Burak: Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
- SÖYLER, Yasin: Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Seçkin, Ankara 2018.
- TANÖR, Bülent-YÜZBAŞIOĞLU Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta, İstanbul 2018.
- TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 9. Bası, Beta, İstanbul 2004.
- ÜLGEN, Özen: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1, s.3-39.
- YILDIRIM, Turan: “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.23, S.2., 2017, s.13-28.
- Kararlar
- Anayasa Mahkemesi, E.1984/14, K.1985/7, k.t.13.06.1985, RG: 24.08.1985-18852.
- Anayasa Mahkemesi, E.1984/6, K.1985/1, k.t.11.1.1985, RG: 17.06.1985-18787.
- Anayasa Mahkemesi, E.1988/62, K.1990/3, k.t.6.2.1990, RG: 12.10.1990-20663.
- ISSN: 2146-1082
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2010
- Yayıncı: İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi