ASGARİ ADALET KAVRAMLAŞTIRMASI ÜZERİNE: ADALETİN ASGARİ İLKELERİ

Bu makale çalışmasında, Hans Kelsen gibi hukuki pozitivistler tarafından sübjektif ahlaki bir değer yargısı olması ve belirsizlikler taşıması gerekçesiyle hukuk kavramının dışında tutulmak istenilen adalet değerinin, kolayca reddedilemeyen oldukça yüksek bir belirlilik alanına sahip olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır. Asgari adalet ilkelerinin oluşturduğu bu belirlilik alanı “asgari adalet kavramı” olarak tanımlanmıştır. Asgari adalet kavramlaştırmasının olanaklığı, yöntem olarak ılımlı hukuki pozitivizmi savunan H.L.A Hart’ın hukuk kuralının belirlilik ve belirsizliğine ilişkin yaptığı analiz, yine Hart’ın “doğal hukukun asgari içeriği” tanımlaması, doğal hukukçu Lon L. Fuller’ın ahlakla ilgili yaptığı analiz ve David Schmidtz’in periyodik cetvel benzetmesiyle desteklenmiştir. Bir asgari adalet kavramının inşa edilmesi ve bu yönde bir hassasiyet meydana getirilmesinin, pozitif hukuka bir değer ölçüsü oluşturması bakımından önemli olduğunun altı çizilmiştir. Çalışmada “asgari adalet kavramı”nı oluşturduğu düşünülen bazı ilkeler genel hatlarıyla açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca asgari adalet kavramı içinde yer verilen adalet ilkelerinin sayı bakımından mutlak olmadığı, yenilerinin eklenebileceği ve dolayısıyla ucu açık bir öneri niteliğinde olduğu vurgulanmıştır. Sonuç bölümünde asgari adalet kavramını oluşturan adalet ilkelerinin nitelikleri ve pozitif hukuk bakımından taşıdığı önem ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Adalet Kavramı, Adaletin İlkeleri, Asgari Adalet Kavramı, Adaletin Asgari İlkeleri

ON THE MINIMUM CONCEPTION OF JUSTICE: THE MINIMUM PRINCIPLES OF JUSTICE

In this article it is tried to reveal that the value of justice, which is wanted to be excluded from the concept of law by some legal positivist like Hans Kelsen because of that it is a subjective moral judgement and has uncertainties, has area of high certainty which can not be easily rejected. This certain area which is formed of minimum principles of justice was defined as “the minimum concept of justice”. The possibility of minimum conception of justice was supported, as methods, by soft positivist H. L. A Hart’s analysis about determinacy and indeterminacy of a legal rule and his conception of “minimum contend of natural law”, by Lon L. Fuller’s analysis about morality and by the analogy of periodic table that David Schmidtz used for the elements of justice. In order to form a value measure for positive law it is underlined that it is important to build a minimum concept of justice and to create sensitivity about it. In the article, some principles that are thought to constitute “the minimum concept of justice” are tried to be explained only in their general lines. Additionally, it was emphasized that the principles of justice constituted for the minimum concept of justice are not absolute in terms of number; new principles can be included and therefore they are a matter of choice about an open-ended suggestion. In the part of conclusion the nature of the principles of justice that constitute “the minimum concept of justice” and their importance for positive law are tried to set forth.

Keywords:

The Concept of Justice, The Principles of Justice, The Minimum Concept of Justice, The Minimum Principles of Justice,

PDF

___

AKTAŞ, Sururi: Hayek’in Hukuk ve Adalet Teorisi, 2.Baskı, Liberte Yayını, Ankara 2018.
AKTAŞ, Sururi: Prosedürel Doğal Hukuk: Fuller’in Hukuk Kavramı, 1.Baskı, XII Levha Yayını, İstanbul 2011.
ARİSTOTELES: Nikomakhos’a Etik, (Çev. Saffet Babür), Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 1988.
ARTUK, M. Emin/GÖKCEN, Ahmet /ALŞAHİN, M. Emin/ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12.Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2018.
BALMER, Thomas A.: “Some Thoughts on Proportionality”, Oregon Law Review, 87(3), 2008, s.783-817.
BAYLES, Michael D.: Hart’s Legal Philosophy, , Kluwer Academic Publishers, Netherlands 1992.
BECCARIA, Cesare: Suçlar ve Cezalar Hakkında (İtalyanca Aslından Çeviren: Sami Selçuk), 8.Baskı, İmge Yayınevi, Ankara 2019.
BENTHAM, Jeremy: The Theory of Legislation, (Ed. C. K. Ogden), Routledge Kegan Paul, London 1931.
BERKİ, Ali Himmet: Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkami Adliyye), 3.Baskı, Hikmet Yayınları, İstanbul 1982.
Court of Appeals of New York 115 NY 506, 1889, http://www.courts.state.ny.us/reporter/archives/riggs_palmer.htm (Erişim Tarihi:18.02.2020).
CULLISON, Allan D.: “Morality And The Foundations of Legal Positivism”, Valparaiso University Law Review, 20(1),1985, s.61-70.
CURZON, L. B: Jurisprudence, 2nd Edition, Cavendish Publishing, London-Sydney 1995.
ÇAĞLAYAN, Ramazan: İdari Yargılama Hukuku, Güncellenmiş 9. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
ÇEÇEN, Anıl: Adalet Kavramı, 2.Basım, Gündoğan Yayınları, Ankara 1993.
DENIER, Yevonne: Efficiency, Justice and Care, Springer, Dordrecht, The Netherlands 2007.
DRURY, S. B.: “H.L.A. Hart's Minimum Content Theory of Natural Law”, Political Theory , Sage Publications, 9(4), 1981, s.533-546.
DWORKIN, Ronald: Law’s Empire (Law’s Empire), Harvard University Press, 1986.
FLETCHER, George P.: “Punishment and Responsibility”, in Patterson, Dennis, (Ed.), A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, Second Edition, Wiley-Blacwell, 2010, s.504-512.
FULLER, Lon L.: The Morality of Law, Revised Edition, Yale University Press, New Haven and London 1969.
GORDON, David: “Justice and Redistributive Taxation: James Buchanan versus Ludwig von Mises”, The Review of Austrian Economics, 8(1),1994, s.117-131.
GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, 15.Baskı, Ekin Yayını, Bursa 2018.
GÜRLER, Sercan: Ahlak ve Adalet: Çağdaş Ahlak Felsefesi ve Adalet Sorunu, 1.Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2007.
HALL, Stephen: “The Persistent Spectre: Natural Law, International Order and the Limits of Legal Positivism”, Europen Journal of International Law, (EJIL), 2(2), 2001, s.269-307.
HART, H.L.A.: The Concept of Law, Second Edition, (With a Postcript Ed. by Penelope A. Bulloch and Joseph Raz) Clarendon Press-Oxford, 1994.
HAYEK, F. A.: The Constitution of Liberty, Routledge, London 1990.
HAYEK, Friedrich August von: Kanun, Yasama Faaliyeti ve Özgürlük Cilt.II (Sosyal Adalet Serabı) Çev. Mustafa Erdoğan, 1. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1995.
HENBERG, M.C.: “Nozick and Rawls on Historical Versus End-State Distribution”, The Southwestern Journal of Philosophy, 8(2), 1977, s.77-84.
HIRSCH, Andrew von: “Proportionality in the Philosophy of Punishment”, Crime and Justice, The University of Chicago Press, 16, 1992, s.55-98.
IŞIKTAÇ, Yasemin: Hukuk Felsefesi, 1.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2004.
KALBERG, Stefan: “Max Weber's Types of Rationality: Cornerstones for the Analysis of Rationalization Processes in History” The American Journal of Sociology, 85(5), 1980, pp.1145-1179.
KELSEN, Hans: General Theory of Law and State, (General Theory), (Translated by Andres Wedberg), Third Printing, Harvard University Press, Cambridge, Massachussets 1949.
KELSEN, Hans: “The Pure Theory of Law and Analytical Jurisprudence”, Harvard Law Review, 55(1), 1941, s.44-70.
KELSEN, Hans: What is Justice: Justice Law and Politics in the Mirros of Science, Collected Essays by Hans Kelsen, University of California Press, New Jersey, 2000.
KNOLL, Manuel: “The Meaning of Distributive Justice for Aristotle’s Theory of Constitutions”, Π Η Γ Η / F O N S, I, 2016, s.57-97.
KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku (Genel Hükümler), 12. Baskı, Seçkin Yayını, Ankara 2019.
KÖKÜSARI, İsmail: Anayasa Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi, Birinci Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2015.
KUR’AN-I KERİM: Bakara Suresi, 2/177, Diyanet İşleri Başkanlığı Meali, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-tefsir-1/bakara-suresi-2/ayet-177/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1 (Erişim Tarihi:08.03.2020); Bakara Suresi, 2/286, Diyanet İşleri Başkanlığı Meali, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/bakara-suresi-2/ayet-286/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1 (Erişim Tarihi:19.03.2020); Maide Suresi, 5/1 Diyanet İşleri Başkanlığı Meali, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-tefsir-1/maide-suresi-5/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1 (Erişim Tarihi:08.03.2020); Mutaffifin Suresi, 83/1-3, Diyanet İşleri Başkanlığı Meali, https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/mutaffifin-suresi-83/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1 (Erişim Tarihi:08.03.2020).
LOCKE, John: Second Treatise of Government, Enhanced Media, Los Angeles 2016.
MCKENNA, Michael: “Compatibilism”, https://plato.stanford.edu/entries/compatibilism/ (Erişim Tarihi:05.02.2020).
METİN, Sevtap: “Ronald Dworkin’in Hukuk Teorisinde Yorum Yaklaşımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, LXI(1-2), 2003, s.35-83.
MILLER, David: Social Justice, Clarendon Press, Oxford 1976.
NARVESON, Jan: “Property Rights: Original Acquisition and Lockean Provisos”, Public Affairs Quarterly, 13(3), 1999, s.205-227.
NOZICK, Robert: Anarchy, State and Utopia, Oxford 1974.
PLATO: The Republic, (Ed. by G. R. F. Ferrari; Translated: Tom Griffith), Sixth Printing, Cambridge University Press, Cambridge 2003.
RAWLS, John: A Theory of Justice, Revised Edition, Sixth Printing, Harvard University Press, Cambridge, Massachussets 2003.
REES, J.C.: “Hayek on Liberty”, Philosophy, 38(146), 1963, s.346-360.
SCHIAVELLO, Aldo: “On ‘Coherence’ and ‘Law’: An Analysis of Different Models”, Ratio Juris, 14(2), 2001, s.233-243.
SCHMIDTZ, David: Adaletin Unsurları (Çev. Hayrettin Özler) 1.Baskı, Liberte Yayınları, Ankara 2010.
SEN, Amartya: The Idea of Justice, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachussets 2011.
SUMMERS, Robert S.: “Professor Fuller on Morality of Law”, Journal of Legal Education, 18(1), 1965, s.1-27.
ŞAHİN CEYLAN, Şule: H.L.A Hart’ın Hukuk Kavramı, 1.Baskı, XII Levha Yayını, İstanbul 2014.
TEKİNAY, S. Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1988.
TURHAN, Mehmet: “Anayasanın Yorumlanmasında Felsefi Yaklaşım: Ronald Dworkin’e Göre Anayasanın Ahlaksal Okunuşu”, in Ökçesiz, Hayrettin/Uygur, Gülriz/Üye, Saim (ed), Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi (HFSA) 26.Kitap, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul 2014, s.443-480.
TÜRKBAĞ, Ahmet Ulvi: “Hart-Dworkin Tartışmasının Ana Hatları”, in Ökçesiz, Hayrettin (ed), Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi (HFSA), 16.Kitap, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul 2007, s.322-329.
USLU, Cennet: Doğal Hukuk ve Doğal Haklar, Liberte Yayını, Ankara 2009.
UYGUR, Gülriz: “Adalet ve Hukuk Devleti”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 53(3), 2004, s.29-38.
WEBER, Max: Hukuk Sosyolojisi, (Çev. Latif Boyacı), 1.Baskı, Yarın Yayınları, İstanbul 2019.
WELLMAN, Carl: The Moral Dimension of Human Rights, Oxford University Press 2011.
WOLTERSTORFF, Nicholas: Justice: Rights and Wrongs, Princeton University Press 2008.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E.2015/423, K.2017/1256, https://www.kararara.com/forum/viewtopic.php?t=404939 (Erişim Tarihi:01.06.2020).
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, Esas Numarası: 2009/11623, Karar Numarası: 2011/9839 Karar Tarihi: 30.06.2011, Legal Bank, https://legalbank.net/belge/y-10-hd-e-2009-11623-k-2011-9839-t-30-06-2011-nimet-kulfet-dengesi-ilkesi/909549 (Erişim Tarihi:01.06.2020).
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, E.2016/115, K.2017/2948, Tarih:10.04.2017. http://www.kazanci.com.tr/gunluk/21hd-2016-115.htm (Erişim Tarihi:01.06.2020).