Serkan ALTUNTAŞ, Hulisi GENÇ, Yahya ŞAHİN

Öğretmenlerde Mutluluk ve İyimserlik Üzerine Bir Araştırma

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin mutluluk ve iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve cinsiyet, branş, mesleki saygınlık düşüncesi, mesleği sevme ve kitap okuma durumu değişkenlerine göre mutluluğun anlamlı şekilde farklılaşıp farklılaşmadığını araştırmaktır. Araştırmanın örneklemini, 540 (315’i kadın, 225’i erkek) branş öğretmeni oluşturmaktadır. Bu çalışmada, veri toplama araçları olarak araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu” “Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formu” ve “İyimserlik Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan analizlerde ikili değişkenler için t-testi ve çoklu değişkenler için tek yönlü varyans analizi istatistik tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; öğretmenlerin mutluluk puanlarında cinsiyet değişkeni açısından anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Diğer değişkenler olan branş, mesleki saygınlık algısı, mesleği sevme ve kitap okuma açısından mutluluk puanlarında anlamlı bir farklılık görülmüştür. Rehberlik öğretmenlerinin branş öğretmenlerinden, mesleğini sevenlerin sevmeyenlerden, öğretmenlik mesleğini saygın bulanların bulmayanlardan daha yüksek mutluluk puanına sahip olduğu bulunmuştur. Ayrıca okunan kitap sayısının artmasının mutluluk üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. İyimserlik ve mutluluk arasındaki ilişki incelendiğinde .64 düzeyinde bir ilişkinin olduğu, ayrıca iyimserliğin mutluluğun %41 kadarını yordadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonuçları ilgili literatür doğrultusunda tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Mutluluk, iyimserlik, öğretmen, mesleki saygınlık algısı

A Research About Happiness and Optimism in Teachers

The purpose of this research is to investigate the relation between teachers’ levels of happiness and optimism and whether happiness changes significantly according to variables of sex, branch, the thought of professional respectability, enjoying the occupation and the situation of reading book or not. The sample of the research is composed of 540 (315 female, 225 male) branch teachers. In this study, “Personal Information Form”, “Oxford Happiness Questionnaire (Short Form)” and “ Optimism Scale” were used as data collection tools. T - test for binary variables and ANOVA statistical technique for multiple variables were used in the analyses conducted. According to results of the research; it has not been seen a significant difference in happiness scores of teachers in terms of sex. It has been seen a significant difference in happiness scores in terms of other variables of branch, the thought of professional respectability, enjoying the occupation and the situation of reading book. It has been found that school counsellors have a higher happiness score than branch teachers have, teachers who like their occupations have a higher happiness score than they who do not like their occupations have, teachers who find teaching as a respectable occupation have a higher happiness score than they who do not find teaching as a respectable occupation have. On the other hand, it has been determined that the increase in the number of reading book is effective on happiness. When the relation between optimism and happiness has been investigated, it has been found that there are at a level of .64 relation besides, optimism predicts happiness about 41 percent. The results of the research have been discussed in accordance with the relevant literature and the suggestions have been offered.

Keywords:

Happiness, Optimism, Teacher, Perception of Vocational Respectability,

PDF

___

Akın, A. ve Akın Ü. (2015). Psikolojide güncel kavramlar: Pozitif psikoloji. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Akın, A.ve Taş, İ. (2015). Yaşam anlamı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 10(3), 27-36.
Altınkurt, Y., ve Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71.
Argyle, M., Martin, M., & Crossland, J. (1989). Happiness as a function of personality and social encounters. In J. P. Forgas, & J. M. Innes (Eds.), Recent advances in social psychology: An international perspective (pp. 189–203). North-Holland: Elsevier.
Asıcı, E. ve İkiz, F. E. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
Aydın, G. ve Tezer, E. (1991). İyimserlik, sağlık sorunları ve akademik başarı ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 26, 7, 2-9.
Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2002). İyimserlik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 54-60.
Başak, B.E. (2012). Düşük gelirli ailelerden gelen üniversite öğrencilerinin öz duyarlık, sosyal bağlılık, iyimserlik ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Cenkseven, F. ve Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 43-62.
Chang, E.C. (2001). Cultural influences on optimism and pessimism: Differences in western end eastern construal of the self. In Chang, E.C. (Eds). Optimism and pessimism implications for theory, research, and, practice (p. 257-258). Washington D.C.: American Psychology Association.
Cihangir Çankaya, Z. (2009). Öğretmen adaylarında temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve iyi olma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(3), 691-711.
Cohen, L. ve Manion, L. (1998). Research methods in education. Fourth edition. London: Routledge.
Cummins, R. A. ve Nistico, H. (2002). Maintaining life satisfaction: The role of positive cognitive bias. Journal of Happiness Studies, 3(1), 37-69.
Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
Daco, P. (1989). Çağdaş psikolojinin olağanüstü başarıları(A.Gürün, Çev.). İstanbul: İnkılap Kitabevi. Diener, E. (1984). Subjective well- being. Psychological Bulletin 95, 542-575.
Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55(1), 34.
Diener, E., Lucas, R. E. ve Oishi, S. (2002). Subjective well-being: The science of happiness and life satisfaction. In C. R. Snyder and Shane. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 63-73). New York: Oxford University Press.
Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E. ve Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, 276-302.
Dilmaç, B. ve Bozgeyikli, H. (2009). A research on subjective well-being and decision making of teacher candidates. Journal of Education Faculty, 11(1), 171-187.
Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
Doğan, T., ve Çötok, N. A. (2011). Oxford mutluluk ölçeği kısa formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-170.
Duckworth, A. L. ve Seligman, M. E. (2005). Self-discipline outdoes IQ in predicting academic performance of adolescents. Psychological Science,16(12), 939-944.
Dursun, P. (2012). Yaşamın anlamı, iyimserlik, umut ve başa çıkma stillerinin öznel iyi oluş üzerindeki rolü (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. Eryılmaz, A. (2010). Ergenlerde öznel iyi oluşu artırma stratejilerini kullanma ile akademik motivasyon arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri, 13, 77-84.
Eryılmaz, A., ve Atak, H. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun, öz saygı ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (37), 170-181.Fogaça, N. ve Junior, F. A. C. (2016). Is “happy worker” more productive. Management Studies 4(4), 149-160.
Fujita, F., Diener, E. ve Sandvik, E. (1991). Gender differences in negative affect and well-being: the case for emotional intensity. Journal of Personality and Social Psychology, 61(3), 427.
Furnham, A. ve Cheng, H. (1999). Personality as predictors of mental healt and happiness in the East and West. Personality and Individual Differences, 27, 395-403.
Gençoğlu, C. (2006). Üniversite öğrencilerinin iyimserlik düzeyleri ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
Goleman, D. (1998). Duygusal Zeka. 3.Baskı (Çev.) Banu Seçkin Yüksel. İstanbul: Varlık Yayınları.
Goleman, D. (2000). İşbaşında Duygusal Zeka. İstanbul: Varlık Yayınları. Gülcan, A. (2014). Genç yetişkinlerde iyimserliğin mutluluk ve yaşam doyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Gündoğdu, R. ve Yavuzer, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 115-131.
Hackman, J. R. ve Oldman, G. R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60 (2), 159-170.
Hills, P. ve Argyle, M. (2002). The Oxford happiness questionnaire: A compact scale for the measurement of psychological well-being. Personality and Individual Differences 33, 1073–1082.
Ho, M. Y., Cheung, F. M. ve Cheung, S. F. (2010). The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and Individual Differences,48(5), 658-663.
Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
İşeri, K. (1998). Okuma ediminin eğitimsel işlevi. TÖMER Dil Dergisi. 70, 5-18.
Joshanloo, M. ve Afshari, S. (2011). Big five personality traits and self-esteem as predictors of life satisfaction in iranian muslim university students. Journal of Happiness Studies, 12, 105-113.
Joshanloo, M. ve Afshari, S. (2011). Big five personality traits and self-esteem as predictors of life satisfaction in ıranian muslim university students. Journal of Happiness Studies, 12, 105-113.
Karagöz, Y. (2011). Olumlu düşünme eğitim programının ergenlerin geleceğine yönelik iyimserlik, depresyon ve bilişsel çarpıtma düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Karaşahin, M. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okuma kültürlerinin değerlendirilmesi. Ankara: EARGED.
Katja, R., Paivi, A. K., Marja‐Terttu, T. ve Pekka, L. (2002). Relationships Among adolescent subjective well‐being, health behavior, and school satisfaction. Journal of School Health, 72(6), 243-249.
Kutlu, M., Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2004). İletişim beceri eğitiminin öğrencilerin kendini ayarlama ve iyimserlik düzeylerine etkisi. XIII. Ulu-sal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
Lucas, R. E. ve Gohm, C. L. (2000). Age and sex differences in subjective well-being across cultures. Culture and Subjective Well-Being, 3(2), 91-317.
Lyubomirsky, S. (2007). How of happiness. New York: Penguin Press Inc.
Lyubomirsky, S., King, L. ve Diener, E. (2005). The benefit of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychological Bulletin, 131, 803-855.
Makin, E.P. ve Lindley, P.A. (1995). Pozitif stres yönetimi. (A.Aysun, Çev.). İstanbul: Rota Yayınları. Mosing, M. A., Zietsch, B. P., Shekar, S. N., Wright, M. J. ve Martin, N. G. (2009). Genetic and environmental influences on optimism and its relationship to mental and self-rated health: A study of aging twins. Behavior Genetics, 39, 597-604.
Muchinsky, P. M. (2006). Psychology applied to work. CA: Thomson Higher Education. Özen, Ö. (2005). Ergenlerin öznel iyi oluş düzeyleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Peterson, C. (1991). The meaning and measurement of explanatory style. Psychological Inguiry, 2(1), 1-10.
Peterson, C. (2000). The future of optimism. American Psychologist, 55, 44–55.
Polat, M. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile yaratıcılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
Ravid, R. (1994). Practical statistics for educators. New York: University Pres in America.
Recepoğlu, E. (2013). Öğretmen adaylarının yaşam doyumları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel, (1), 311-326.
Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American psychologist, 55(1), 68.
Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141-166.
Sapmaz, F., ve Doğan, T. (2012). İyimserliğin mutluluk ve yaşam doyumuna etkisinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3). 63-69.
Sarı, T. (2003). Wellness and ıts correlates among university students: relationship status, gender, place of residence and GPA (Unpublished master dissertation). The Middle East Technical University The Graduate School of Social Sciences, Ankara.
Saygın, Y. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek, benlik saygısı ve öznel İyi oluş düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (1985). Optimism, coping and health: Assessment and implications of generalized outcome expectancies. Health Psychology, 4 (3),219-247.
Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (2003). Self-regulatory processes and responses to health threats: effects of optimism on well-being. In J. Suls & K. Wallston (Eds.), Social Psychological Foundations Of Health, (pp. 395-428). Malden, MA: Blackwell.
Seligman, M. E. P. (1998). Learned optimism. New York: Pocket Books (Simon and Schuster).
Seligman, M. E. P. (2000). Optimism, pessimism, and mortality. In Mayo Clinic Proceedings, 75(2), 133-134). Seligman, M. E. P. (2002). Authentic happiness: using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment . New York: Free Press.
Seligman, M. E. P. (2006). Learned optimism. How to change your mind and your life. New York: Vintage Books.
Seligman, M. E. P. ve Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology an introduction. American Psychologist, 55, 1, 5-14.
Seligman, M.E.P. ve Pawelski, J.O. (2003). Positive psychology: FAQs. Psychological Inquiry, 14(2), 159-163. Sheldon, K. M. ve King, L. (2001). Why positive psychology is necessary. American psychologist, 56(3), 216.
Şahin, Y. (2015). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, iyimserlik ve özgecilik düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat. Şimşek, U, E. (2003). Bilişsel davranışçı yaklaşımla bütünleştirilmiş film terapisi ve rol değiştirme uygulamasının üniversite öğrencilerinin işlevsel olmayan düşüncelerinin azalmasında ve iyimserliklerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Tarhan, N. (2005). Mutluluk psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Tekirgöl, D. Y. (2011). Çalışanlarda mesleki benlik saygısının iş tatmini ve yaşam mutluluğu ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Terzi, S. (2017). Öğretmenlerin iş doyumları ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(17), 475-488.
Tingaz, E., O. (2013). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği ile bazı öğretmen adaylarının duygusal zeka ve mutluluklarının karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tuzgöl Dost, M. (2006). Subjective well-being among university students. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 31, 188-197.
Tuzgöl Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(158).
Tümkaya, S. (2011). Humor styles and socio-demographic variables as predictors of subjective well-being of Turkish university students. Education and Science, 36(160), 158-170.
Türküm, S. A. (1999). İyimserlik ve stresle başa çıkma. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Ünal, İ. (1999). Kitap tiryakiliği. Ankara: Sim Yayıncılık.
Yavuz Güler, Ç. ve İşmen Gazioğlu, A. S. (2008). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinde öznel iyi olma hali, psikiyatrik belirtiler ve bazı kişilik özellikleri: Karşılaştırmalı bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 107-114.