Osmanlı Modernleşmesinde Kadın Tartışmaları: Fatma Aliye Hanım Örneği

Türk romanlarında kadının toplumsal cinsiyet eşitliğinin değerlendirilmesi ve bu süreçteki araştırma ve tartışma kavramı, 19. yüzyılda Osmanlı ve Avrupa (Doğu ve Batı) kültür hareketleri bağlamında tartışılmaya başlanmıştır. Kadın sorununu genellikle toplumsal alanda çözmeye çalışan tüm aydınlar, bu sorunu farklı açılardan ele almışlardır. Özellikle Osmanlı’dan günümüze yazarlar, romanlarında ve ilmî eserlerinde bu sorunu kültüre, deneye ve gözleme dayalı bir düşünce yöntemiyle çözmeye çalışmışlardır. Bu çalışmamızda Türk edebiyatının ve İslam coğrafyasının ilk kadın romancısı Fatma Aliye Topuz'un romanlarında cinsiyet eşitliğini vurgulayan çelişkili unsurları tespit etmeye çalışacağız. Öncelikle bu gelişmeler açısından Fatma Aliye Hanım’ın gelenekçilik ve İslam kültürü anlayışına dayalı tüm eserlerinin (romanlarının) bilimsel çözümü değerlendirilecektir. Bunun ötesinde Türk toplumunda var olma mücadelesinde topluma fayda sağlayacak olan kadının ahlaki, dini ve tarihi dönemi farklı ve özgür bir şekilde değerlendirilecektir. Genel olarak Fatma Aliye'nin yazdığı tüm kitap ve eserlerin ana teması sadece kadın sorunları değildir. Fatma Aliye de tüm roman ve makalelerinde kadının entelektüel kimliğini, toplumdaki modernist düşünce ve görüşlerini tarihsel bir bakış açısıyla incelemeye ve değerlendirmeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı İmparatorluğu, Fatma Aliye, Cinsiyet Eşitliği, Modernizasyon, Kadın Tartışmaları

The Women Discussions In The Ottoman Modernization: Example Of Fatma Aliye Hanim

The assessment of gender equality of women in Turkish novels, as well as the concept of research and discussion in this process, has already began to be discussed in the context of Ottoman and European (Eastern and Western) cultural movements in the 19th century. All intellectuals who usually try to solve the female problem in the social sphere have discussed this problem from different points of view. Especially from the Otoman Empire to the present day, writers have tried to solve this problem in their novels and in their scholarly works using a method of thinking based on culture, experimentation and observation. In our this study, we will try to identify the conflicting elements of promoting gender equality in the novels of Fatma Aliye Topuz, who is the first female novelist in Turkish literature and Islamic geography. First of all, in the aspect of these developments, the scientific solution of all the works (novels) of Fatma Aliye Khanim, based on an understanding of traditionalism and Islamic culture, will be assessed.

Keywords:

Ottoman Empire, Fatma Aliye, Gender Equality, Modernization, Women Discussions,

PDF

___

Fatma Aliye -Mahmud Esad. Taaddüd-i Zevcat-Zeyl. Konstantiniyye: Tahir Bey Matbaası,1316.
Kablan, Nurhanım. “Fatma Aliye’nin Çerçevesinden “Kadın”, Sosyal Bilimler Genç Akademisyenler Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 2015. www.kadimakademi.org.tr; akademigencligi@gmail.com, Date of Access: 15. 12. 2021.
Kızıltan, Mübeccel. “Öncü Bir Kadın Yazar: Fatma Aliye Hanım”, Fahir İz Armağanı, Journal of Turkish Studies- Türklük Araştırmaları Dergisi. Harvard Üniversitesi,1990. 283–322.
Kurt, Eyüp Murat. Enlightened Fathers and Their Reformist Sibling. Ankara: Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, Master’s Thesis 2013.
Paker, Saliha. Unmuffled Voices in the Shade and Beyond: Women’s Writing in Tutkish, Textual Liberation Europan Feminist Writing in the Twentieth Century. ed. Helena Forsas- Scott. London: Routledge, 1991. 270-300.
Polat, Ferihan – Derer, Gündüz. “Muhafazakârlık Ve Feminizm Kıskacında Bir İsim: Fatma Aliye Hanım” The Pursuit of History International Periodical for History and Social Researchy.15 ( 2016) . 185- 206.
Topçu, Mine. II. Meşrutiyet Döneminde Tesettür Tartışmaları (1908-1918). Sakarya: Graduate School of Social Sciences of Sakarya University, Master’s Thesis 2019.
Uturgauri, Svetlana Nikolaevna. Turetskaya Proza, “Osnavnıe tendensii razvitiya”. 2004.
Ünsal, Hayrunnisa. Fatma Aliye Hanım’ın Esrlerinde Kadın Olgusu. Sakarya: Graduate School of Social Sciences of Sakarya University. Master’s Thesis 2019.
Yıldız, Hülya. Literature as Public Sphere: “Gender and Sexuality in Ottoman Turkish Novels and Journals”. Dissertation for the Degree of Doctor of Philosophy The University of Texas at Austin, 2008.
Джевдет,Кырпык “ Историография Фатма Алие Ханым”, Bilig, Journal of Social Sciences of the Turkish World, Ahmet Yesevi University Board of Trustees. 2010.
Репенкова, М.М. ЖЕНЩИНЫ ТУРЦИИ В ЛИТЕРАТУРЕ И ОБЩЕСТВЕ. ВЕСТН. МОСК. УН-ТА. СЕР. 13. ВОСТОКОВЕДЕНИЕ. 2008. № 2.