Onurhan Demirkol

Yanlış Bilincin “Aydınlanmış” Hali: Bir Semptom Olarak “Post-Truth”

Türkçe literatüre görece yeni girmiş olan “post-truth” kavramının yorumla- nış biçimindeki farklılıklar, liberal/eleştirel paradigma farklılaşmalarını işaret etme- nin ötesinde, kavramın anlamı üzerinde doğrudan bir yaklaşım farklılığını göster- mektedir. Çoğunlukla liberal çalışmalarda ele alındığı biçimiyle, “yalan üretiminin ulaştığı yeni bir seviye” anlamında kullanılması, kavramın özünde barındırdığı eleştirel bağlamları görünmez kılmaktadır. Bu durum, “hakikat” kavramının ken- disinde gerçekleşen köklü sarsıntıyı görmezden gelen bir anlayış oluşturmakta ve post-truth çalışmalarının “manipülasyonla mücadele” alanına sıkıştırılmasına neden olabilmektedir. Böyle bir yaklaşımsa, kavramın yaratıcısı Tesich’in, “ya- lanın tüketim sürecini” belirleyen toplumsal koşullara yaptığı vurgunun göz ardı edilmesine neden olabilmektedir. Bu çalışmada “post-truth” kavramının ortaya çıkış koşulları ve işaret ettiği sosyal bağlamları takip edilerek kuramsal bir zemin araştırılmıştır. Bu doğrultuda, “hakikat” kavramının Aydınlanma Çağı boyunca uğ- radığı ve neoliberal dönemde belirginleşmiş olan hasar görme süreçleri izlenmiş- tir. Bu zeminde incelendiğinde kavram, Aydınlanma beklentilerinin boşa çıktığı bir dönemin semptomu olarak belirginleşmektedir.

The “Enlightened” State of False Consciousness: “Post- truth” as a Symptom

Differences in the interpretation of the concept of “post- truth”, which has recently been included in the Turkish literature, point out direct differences in the concept’s meaning beyond liberal/ critical paradigm shifts. As is mainly handled in liberal studies, its use in the sense of “a new level reached by lie production” renders the critical contexts inherent in the concept invisible. This situation creates an understanding that ignores the deep-rooted shock in the concept of “truth” itself and may cause post-truth studies to be confined to the field of “contending with manipulation”. Such an approach may cause the emphasis of Tesich, the creator of the concept, on the social conditions that determine the “consump- tion process of the lie”, to be ignored. In this study, a theoretical groundwork was investigated by following the conditions for the emergence of the concept of “post-truth” and the social contexts it refers. In this direction, the processes of damage to the concept of “truth” during the Age of Enlightenment, which became evident in the neoliberal period, were traced. When examined on this ground, the concept becomes evident as a symptom of a period when the expectations of the Enlightenment were in vain.

PDF

___

Adorno, T. ve Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. (N. Ülger ve E. Karadoğan, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Adorno, T. (2011). Otoritaryen Kişilik Üzerine. (D. Şahiner, Çev.). Ankara: Say Ya- yınları.
Aktulum, K. (2008). Parçalılık / Süreksizlik / Kopukluk. Art-e Sanat dergisi, 1(1), 1-14.
Alpay, Y. (2017). Yalanın Siyaseti. İstanbul: Destek Yayınları.
Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon. (O. Adanır, Çev.). Ankara: Do- ğu-Batı Yayınları.
Baudrillard, J. (2016). Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm. (O. Adanır, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Bauman, Z. (1997). Modernite ve Holokaust. (S. Sertabiboğlu, Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınları.
Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Castells, M. (2016). İletişim Gücü. ( E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Cerrahoğlu, N. (19 Kasım 2016). ‘Gerçek ertesi’ Trump dünyası. Cumhuriyet. Eri- şim 11 Şubat 2020, https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/nilgun-cerrahoglu/ gercek-ertesi-trump-dunyasi-632769
Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
Clero, J. (2011). Lacan Sözlüğü. (Ö. Soysal, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Colleoni E, Rozza, A ve Arvidsson A. (2014). Echo chamber or public sphere? Predicting political orientation and measuring political homophily in Twitter using big data. Journal of Communication, 64, 317–332.
DeStefano, F., ve Thompson, W. (2004). MMR vaccine and autism: An update of the scientific evidence. Expert Review of Vaccines, 3, 19–22.
Godlee, F., Smith, J. ve Marcovitch, H. (2011). Wakefield’s article linking MMR vaccine and autism was fraudulent: Clear evidence of falsification of data should now close the door on this damagin gvaccine scare. BMJ: British Medical Jour- nal, 342, 64–66.
Güney, M. (2007). ‘Sinik aklın eleştirisi’nden ‘siborg manifestosu’na: 21. yüzyıl için siyaset arayışları. Davetsiz Misafir. Şubat 2007. Erişim 9 Aralık 2019, https:// davetsizmisafir.org/
Freud, S. (1998). Rüyaların Yorumu-I. (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki Yayınevi.
Harsin, J. (2018). Post-truth and critical communication. Cloud, D. (Ed.), Oxford Research Encyclopedia of Communication içinde (1-36). London: Oxford Univer- sity Press.
Horkheimer, M. (1998). Akıl Tutulması. ( O. Koçak, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Kahan, D., Peters, E., Wittlin, M., Slovic, P., Ouellette, L., Braman, D ve Mandel, G. (2012).
The polarizing impact of science literacy and numeracy on perceived climate change risks. Nature Climate Change 2, 732–735.
Kızılçelik, S. (1994). Postmodernizm: Modernlik projesine bir başkaldırı. Türkiye Günlüğü, 30, 86-89.
Lacan, J. (1997). Écrits, a Selection. London: Routledge.
Lacan, J. (2013). Psikanalizin Dört Temel Öğesi. (N. Erdem, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Lewandowsky, S., Ecker, U. ve Cook, J. (2017). Beyond misinformation:Unders- tanding and coping with the “post-truth” era. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 6, 353-369.
Lyotard, J. F. (1997). Postmodern Durum. (A. Çiğdem, Çev.). Ankara: Vadi Yayın- ları.
Marx, K. (2015). Kapital. (M. Selik, Çev.). Ankara: Yordam Yayınevi.
McCright, A., Charters, M., Dentzman, K. ve Dietz, T. (2016). Examining the ef- fectiveness of climate change frames in the face of climate change denial coun- ter-frame. Topics in Cognitive Science, 8, 76–97.
McRaney, D. (10 Haziran 2011). The backfire effect. Youarenotsosmart. Erişim 20 Aralık 2020, https://youarenotsosmart.com/2011/06/10/the-backfire-effect/
Nyhan, B. ve Reifler, J. (2010). When corrections fail: The persistence of political misperceptions. Political Behavior, 32 (2), 303-330.
Oxford Languages, (2016). Word of the Year. Erişim 15 Mayıs 2019, https://lan- guages.oup.com/word-of-the-year/2016/
Poland, G. A., ve Spier, R. (2010). Fear, misinformation, and innumerates: How the Wakefield paper, the press, and advocacy group sdamaged the public health. Vaccine, 28, 2361–2362.
Silverman, C. (16 Kasım 2016). This Analysis Shows How Viral Fake Election News
Stories Outperformed Real News On Facebook. Buzzfeednews. Erişim 20 Mayıs 2020, https://www.buzzfeednews.com/
Sloterdijk, P. (2001). Critique of Cynical Reason. Minnesota: University of Min- nesota Press.
Tesich, S. (2021). Yalanlar rejimi. Cogito, 104: 23-28.
Žižek, S. (2005). Yamuk Bakmak. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Žižek, S. (2011). İdeolojinin Yüce Nesnesi. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Ya-