Hay b. Yakzan ve Robinson Crusoe Adlı Eserlerin Tarihsel Fenomenolojik Açıdan İncelenmesi

Bir dini geleneği anlamak için o dini geleneğe sahip olan topluluğun folklor, mitoloji, edebiyat, sanat gibi sosyo-kültürel birikiminin bilinmesi büyük önem arz etmektedir. Zira dindar insanın veya bir dini geleneğe sahip olan kişinin eylemlerini, karşılıklı ilişkilerini, inanç sistemlerini, dini cemiyet ve kurumlarını, ritüel ve adetlerini anlama ve yorumlama noktasında etnolojik veriler kullanılmaktadır. Bu veriler ışığında bilhassa topluma ayna tutan edebi eserler insanın bireysel, toplumsal, kültürel ve Yaratıcısı ile ilişkilerinin niteliğini ortaya koyarak bir anlamda kendi medeniyetlerinin insan anlayışı ve dünya görüşünü yansıtmaktadırlar. Bu çalışmada, Hay ve Robinson modelleri çerçevesinde ortaya konan doğu ve batı kültürlerinin insana, topluma ve sosyo-kültürel hayata bakışları değerlendirilerek, bu iki edebi metnin ardına saklı iki farklı dünyanın, alem görüşünün ve kültürünün tarihsel fenomenolojik mukayesesinin yapılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dinler Tarihi, Fenomenoloji, Hay b. Yakzan, Robinson Crusoe, Hıristiyanlık, İslam

A Historical Phenomenological Analysis of the Works Ḥayy ibn Yaqẓān and Robinson Crusoe

To understand a religious tradition, it is very important to know the socio-cultural accumulation of the community, which has that religious tradition, such as folklore, mythology, literature, and art. This is because ethnological data are used to understand and interpret the actions, mutual relations, belief systems, religious societies and institutions, rituals and customs of religious people or people with a religious tradition. In the light of these data, literary works that mirror the society in particular reflect the human understanding and worldview of their civilizations in a sense by revealing the quality of their relations with their individuals, society, culture and Creator. In this study, it is aimed to make a historical phenomenological comparison of two different worlds, namely the worldviews and cultures hidden behind these two literary texts by evaluating the perspectives of eastern and western cultures on human, society and socio-cultural life, which are revealed within the framework of Ḥayy and Robinson models.

Keywords:

History of religions, Phenomenology, Ḥayy ibn Yaqẓān, Robinson Crusoe, Christianity, Islam,

PDF

___

Akalın, Kürşat Haldun. “Avrupa İktisat Düşüncesi Tarihinde Kalvinizmin Önemi”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4/8 (2014), 1-30.
Alıcı, Mustafa. "Dinler Tarihi Perspektifinden İslam'ın Üç Boyutu: İman, İslam ve İhsan". Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi 4 (2014), 29-31.
Attar, Samar. The Vital Roots of European Enlightenment-Ibn Tufayl’s Influence on Modern Western Thought. United Kingdom: Lexington Books, 2007.
Aydoğdu, Hüseyin. “İnşacı ve İhyacı Medeniyetin Mimarı Hay b. Yakzan ile İşgalci ve Sömürücü Medeniyetin Mimarı Robinson Crusoe Üzerine Bir İnceleme”. 3. Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat ve Bilim Tarihi Sempozyumu, 795-807.
Bhattacharya, D. K. - Ghosh, Abhık. “Ecology, Hypocrisy and Human Survival”. Indian Anthropologist 22/1 (1992), 75-80.
Butterworth, Charles E. “Ibn Tufayl”. Medieval Islamic Civilization an Encyclopedia. ed. Josef W. Meri. 372-373. New York: Routledge, 2006.
Chejne, Anwar G. Muslim Spain Its History and Culture. Minneapolis: The University of Minnesota Press, 1974.
Çetin, Halis. “Çatışma ve Diyalog Tartışmaları Arasında İki İnsan, İki Medeniyet (Hay bin Yakzan/Doğu- Robinson Crusoe/Batı)”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 10/41 (2007), 45-65.
Defoe, Daniel. Robinson Crusoe. çev. Fadime Kahya. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
Fisher, Carl. “Innovation and Imitation in the Eighteenth-Century Robinsonade”. The Cambridge Companion to Robinson Crusoe. ed. John Richetti. 99-111. United Kingdom: Cambridge University Press, 2018.
Goodman, E. "Din Felsefesi". Hayy bin Yakzan. çev. Yusuf Özkan Özburun, Serkan Özburun, Şehabettin Yalçın, Orhan Düz, Derya Örs. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
Goichon, A. M. “Hayy b. Yaqzan”. The Encyclopedia of Islam. 3/330-334. Leiden, 1971.
Göktürk, Akşit. Ada: İngiliz Yazınında Ada Kavramı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
Hasan, Nawal Muhammad. “A Study in Eighteenth Century Plagiarism”. The Islamic Quarterly.
Hasanali, P. “Ibn Tufayl (c.504-81/1110-85)”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 1/279-280. London: Routledge, 1998.
Hawi, Sami S. Islamic Naturalism and Mysticism-A Philosophic Study of Ibn Tufayl’s Hayy Ibn Yaqzan. Leiden: E. J. BRILL, 1974.
Ibn Tufail, Abu Bakr. The History of Hayy ibn Yaqzan. çev. Simon Ockley. New York: Frederick A. Stokes Company Publishers, 1979.
İbn Sina - İbn Tufeyl. Hay b. Yakzan. çev. M. Şerefeddin Yaltkaya - Babanzade Reşid. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
Karaman, Hüsetin. İslam Felsefesi Tarihi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları, 2015.
Kaya, Münire Handan - Cağan, Hatice. Doğanın Eğitici ve Öğretici Vasfı Karşısında; Hay bin Yakzan ve Robinson Crusoe. Essen: Universität Duisburg, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
Kidner, David W. “Nature and Human Intelligence”. Society for Human Ecology 6 (1999), 10-22.
Kutluer, İlhan - Katipoğlu, Hasan. “Hay b. Yakzan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16/551-554. İstanbul: TDV Yayınevi, 1997.
Mairs, Kerry-Anne. Approaches to, and Concepts of, Human-Environment Research – Islands and Human Impact. Edinburgh: University of Edinburgh, PhD Thesis, 2007.
Novak, Maximillian E. Defoe and The Nature of Man. London: Oxford University Press, 1963.
Todd, Dennis. "Robinson Crusoe and Colonialism". The Cambridge Companion to Robinson Crusoe. ed. John Richetti. 142-156. UK: Cambridge University Press, 2018.
Tozlu, Necmettin. "İbn Tufeyl'in Hayy ibn Yakzan'da İşlediği Eğitim Felsefesi". İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi Sempozyumu, 111-126.
Ülken, Hilmi Ziya. İslam Düşüncesi. İstanbul: Doğu Batı Yayınları, 2015.
Yaşar, Şebnem - Şen, İlker Kıymetli. “Robinson Muhasebesi ve Homo Economicus”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Özel Sayı (2020), 214-227.
Yıldız, Mustafa. "İbn Tufeyl'de İnsan Doğasının Fizik ve Metafizik Kaynakları". Felsefe Dünyası Dergisi 53 (2011), 65-91.