Schellenberg'in 'Mükemmel Sevgi' Tanımı Tanrı İçin Uygun Bir Nitelik midir?

Ateizm, “Tanrı vardır.” önermesinin yanlışlığına inanan düşünsel bir tutumdur. Bu düşünsel tutumun varlığı, teizme tepki mahiyetinde olduğundan, haklılığı ancak teizmin yanlış olduğunun kanıtlamasıyla mümkün olacaktır. Bu minvalde geçmişten bugüne birçok ateist düşünür, teizmin yanlışlığını göstermek amacıyla Tanrı’nın varlığına dair delilleri ve O’nun mahiyetine dair tasavvurları merkeze alarak çeşitli argümanlar geliştirmeye çalışmıştır. Bu türden düşünsel girişimler arasında “İlahi Gizlilik Problemi” başlığı altında çeşitli argümanlar da geliştirilmiştir. İlahi gizlilik problemine dair en popüler argüman ise 1993 yılında J. L. Schellenberg tarafından tümdengelimsel çıkarımla sistemleştirilen “İlahi Gizlilik Argümanı”dır. Günümüz din felsefesinde sıkça tartışılan bu argüman kısaca şu iddiaya sahiptir: Eğer teizmin Tanrı’sı var ise ona atfedilen niteliklerden biri de onun sevgi dolu zati bir varlık olduğudur. Şayet öyleyse bu eliklere sahip olan bir Tanrı, yarattığı bilinçli varlıklar ile ilişkiye açık, hatta bunu arzuluyor olması gerekir. Bu ilişkinin hakiki anlamda olabilmesinin zemini, tarafların diğerinin varlığı hakkında doğru bilgiye sahip olmasıyla mümkündür. Dolaysıyla bu ancak Tanrı’nın buna imkân sağlamasıyla söz konusu olacaktır. Eğer teizmin sevgi dolu Tanrı’sı var ise böyle bir ilişkinin gerek şartlarını bilmiyor ve yaratmıyor olması düşünülemez. Bu durumda Tanrı’nın varlığı hakkında dirençsiz inançsızların mevcudiyeti, teizmin sevgi dolu Tanrı’sının yokluğuna delildir. İlahi Gizlilik Argümanı’na karşı olarak yapılan savunmaların veya itirazların çeşitliliği söz konusu olmakla birlikte genel olarak bu türden savunmaların temel problemi, Schellenberg’in varsaydığı “Tanrı” kavramını doğrudan veya zımnen onaylıyor gözükmeleridir. Argümanın öncüllerinin temel aldığı “Tanrı” kavramının, teizmin Tanrı’sına delalet ettiği varsayıldığı sürece yapılan bu türden savunmalar kısmen başarılı olsa da tam anlamıyla başarıya ulaşmaları zor görünmektedir. Bir kavramın referansta bulunduğu şeyin mevcudiyetine karar vermek için öncelikle ilgili kavramın içleminin ne olduğunun tespiti önem arz eder. Taraflar arasında kavramın içlemi konusunda bir mutabakat söz konusu değilse kavramın referansta bulunduğu şeyin mevcudiyeti hususunda hüküm vermenin objektif bir anlamı yoktur. Tanrı’nın yokluğuna dair bir argüman söz konusuysa bu durumda “Tanrı” kavramıyla neyin kast edildiğinin açık olması gerekir. Eğer kavram üzerinde bir mutabakat söz konusu ise ancak bu durumda argümanın ortaya koyduğu sonucun doğruluk değeri hususunda bir hüküm verilebilir; aksi takdirde yapılan, “karanlığa taş atmaktır”. Biz bu çalışmamızda Schellenberg tarafından tanımlanan “Tanrı” kavramının içlemini tartışmaya açmayı amaçlıyoruz. Schellenberg Tanrı’yı tanımlarken sevgi niteliğini özsel bir nitelik olarak kabul etmektedir. Özsel nitelikler, tanımlanan şeyin mahiyetine ve hakikatine dâhil olan ve mananın anlaşılması için zorunlu olan şeydir. Bu çerçevede Schellenberg’in tanımladığı “mükemmel sevgi” modelinin, mükemmel varlık olmanın gerek şartı olmadığını göstermek öncelikli amacımız olacaktır. Ayrıca Schellenberg’in kabul ettiği “mükemmel sevgi” modelinin antroposentrik yaklaşımın bir sonucu olduğunu iddia edeceğiz. Böylelikle argümanın temel aldığı “Tanrı” kavramının, klasik teizmin kabul ettiği Tanrı kavramına karşılık gelmediği gibi doğru tanımsal içeriğe de sahip olmadığını izah etmiş olacağız. Nihayetinde şayet bunu doğru bir şekilde ifade edebilirsek; Schellenberg’in İslam’ın Tanrı tasavvuru hakkında, mükemmel bir varlık olmaktan uzak iddiasının haklı gerekçelere sahip olmadığını göstermiş olacağız.

Anahtar Kelimeler:

Din Felsefesi, İlahi Gizlilik, Mükemmel Sevgi, Mükemmel Varlık., Schellenberg

Is Schellenberg's Definition of 'Omni-Love' an Appropriate Attribute for the God?

Atheism is an intellectual attitude that believes that the proposition "God exists" is false. Since the existence of this intellectual attitude is a reaction to theism; Its justification will only be possible by proving that theism is false. In this respect, from past to present, many atheist thinkers have tried to develop various arguments by taking into account the evidence for the existence of God and the conceptions of His nature in order to show the falsity of theism. Among such intellectual attempts, various arguments have been developed under the title of "Divine Hiddenness Problem". The most popular argument about the divine hiddenness problem is the "Divine Hiddenness Argument" systematized by deductive inference in 1993 by J. L. Schellenberg. This argument, which is frequently discussed in today's philosophy of religion, has the following claim: If there is a God of theism; one of the attributes attributed to him is that He is a perfectly loving God. If it is; God, who is a loving self, must be open to a personal relationship with the conscious beings he has created, and even desire it. The basis for this relationship to be genuine possible if the parties have correct information about the existence of the other. Therefore, this will only happen if God allows it. If there is a loving God of theism; it is unthinkable that He does not know and does not create the necessary conditions such a relationship. The Argument ultimately claims that there some human beings are non-resistantly in a state of nonbelief in relation that God exists; therefore, concludes that a loving God does not exist. While there are a variety of defenses or objections to The Argument, the main problem with such defenses is that they seem to directly or implicitly endorse Schellenberg's postulated concept of "God". If it is accepted that the concept of "God", on which the premises of the argument is based, refers to the God of theism, such defenses are partially successful, but it seems difficult to achieve complete success. In order to decide on the existence of the thing that a concept refers to, it is important to first determine what the content of the related concept is. If there is no agreement between the parties on the meaning of the concept; There is no objective meaning to judge about the existence of what the concept refers to. If there is an argument for the non-existence of God, then it should be clear what is meant by the concept of 'God'. If there is a consensus on the concept, only then can a judgment be made about the truth value of the result put forward by the argument; otherwise, what is done is “throwing stones into the dark”. In this study, we discuss the content of the concept of “God” defined by Schellenberg. While defining God, Schellenberg accepts the attribute of love as an essential attribute. Essential attributes are what included in the nature and truth of the thing being defined and are necessary for understanding the meaning. In this context, it will be our primary goal to show that the “omni-love” attribute defined by Schellenberg is not a necessary condition for being a perfect being. We will also argue that the "omni-love" model accepted by Schellenberg is a result of the anthropocentric approach, and therefore has a descriptive content far from being attributed to the perfect being. Thus, we will explain that the concept of "God", on which the argument is based, does not correspond to the concept of God accepted by classical theism, nor does it have the correct descriptive content. If we can express this correctly; We will show that Schellenberg's claim about Islam's conception of God, which is far from being a perfect being, is not justified.

Keywords:

Philosophy of Religion, Schellenberg, Divine Hiddenness, Omni-love, Perfect Being.,

PDF

___

Aijaz, Imran - Weidler, Markus. “Some critical refections on the hiddenness argument”. International Journal for Philosophy of Religion 61/1 (2007), 1-23. https://doi.org/10.1007/s11153-006-9103-8
Broad, Charlie D. “Arguments For The Exıstence Of God”. The Journal of Theological Studies 40/157 (1939), 16-30. http://www.jstor.org/stable/23953333
Er-Razi, Fahruddin. Tefsîr-i Kebir, Mefâtihu’l-Gayb. çev. Suat Yıldırım vd. Ankara: Akçağ Yayınları, 1993.
Eyibil, İrfan. Abdülkâhir el-Bağdâdî’nin Esmâ ve Sıfat Anlayışı. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
Farabi. El-Medinetü’l Fâzıla. çev. Nazif Danışman. İstanbul: Maarif Basımevi, 1956.
Frankfurt, Harry G. Reasons of Love. New Jersey: Princeton University Press, 2004.
Helm, Paul. Eternal God. New York: Oxford University Press, 1997.
İmam-ı Gazali. Esmâü-l Hüsnâ Şerhi. çev. M. Ferşat. Ferşat Yayınları, 2005.
Jordan, Jeff. “Divine Hiddenness and Perfect Love”. The European Journal for the Philosophy of Religion 9/1 (2017), 187-202. DOI:10.24204/ejpr.v9i1.1808
Jordan, Jeff. “The Limits of Divine Love”. Love, Divine and Human: Contemporary Essays in Systematic and Philosophical Theology. ed. Oliver D. Crisp vd. 81-95. London: T&T Clark, 2020. DOI:10.5040/9780567687753.0010
Jordan, Jeff. “The Topography of Divine Love”. Faith and Philosophy 29/1 (2012), 53-69. DOI:10.5840/faithphil20122913
Mâturîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlât’ül-Kur’ân. ed. Y. Şevki Yavuz. 18 Cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
McCabe, Herbert. God Matters. London: Continuum, 1987.
McGinnis, Jon. “The Hiddenness of ‘Divine Hiddenness’, Divine Love in Medieval Islamic Lands”. Hidden Divinity and Religious Belief. ed. Green Adam - Eleonore Stump. Cambridge: Cambridge University Press, 157-174. Basım, 2015. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139939621.010
McKeever, Natasha. “What Can We Learn about Romantic Love from Harry Frankfurt’s Account of Love”. Journal of Ethics and Social Philosophy 14/3 (2019), 204-226. https://doi.org/10.26556/jesp.v14i3.553
Murphy, Mark C. God’s Own Ethics: Norms of Divine Agency and the Argument from Evil. Oxford: Oxford University Press, 2017.
Rea, Michael C. “Divine Love and Personality”. In Love, Divine and Human: Contemporary Essays in Systematic and Philosophical Theology. ed. Oliver D. Crisp James M. Arcadi - Jordan Wessling. 43-62. London: T&T CLARK, 2020. https://doi.org/10.1093/oso/9780198826019.003.0005
Rea, Michael C. “Hiddenness and Transcendence”. Hidden Divinity and Religious Belief. ed. Green Adam - Eleonore Stump. 210-226. Cambridge: Cambridge University Press, 2015. https://doi.org/10.1093/oso/9780198866817.003.0009
Rea, Michael C. “Narrative, Liturgy, and the Hiddenness of God”. Metaphysics and God: Essays in honor of Eleonore Stump. ed. Kevin Timpe. 76-96. New York: Routledge, 2009. https://doi.org/10.1093/oso/9780198866817.003.0008
Reçber, Mehmet Sait. “‘Tanrı’ Terimi Üzerine”. Felsefe Dünyası 1/31 (2001), 65-79.
Reçber, Mehmet Sait. “Tanrı Teriminin Anlam ve Referansı”. Felsefe Dünyası 2/32 (2000), 49-66.
Rogers, Katherin A. Perfect Being Theology. Edinburg: Edinburgh University Press, 2000.
Schellenberg. “The Hiddenness Argument Revisited (II)”. Religious Studies 41/3 (2005), 287-303. https://doi.org/10.1017/S0034412505007791
Schellenberg, J. L. Divine Hiddenness and Human Reason. New York: Cornell University Press, 1993.
Schellenberg, J. L. The Hiddenness Argument. New York: Oxford University Press, 2015.
Schellenberg, J. L. “The Hiddenness Argument Revisited (I)”. Religious Studies 41/2 (2005), 201-215. https://doi.org/10.1017/S0034412505007614
Schellenberg, J. L. “What the hiddenness of God reveals: A collaborative discussion”. Divine Hiddenness: New Essays. ed. Daniel Howard-Snyder - Paul K. Moser. 33-61. Cambridge: Cambridge University Press, 2002. https://doi.org/10.1017/CBO9780511606090.003
Topaloğlu, Bekir. “Müntakim”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 25 Ağustos 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/muntakim
Topaloğlu, Bekir. “Vedud”. TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 15 Ağustos 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/vedud
Weidner, Veronika. Examining Schellenberg’s Hiddenness Argument. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan, 2018.