Waleed Salam Jameel ALEYASHI, Serap KALFAOĞLU

Etik Davranışlar, Çalışma Performansı ve İş Etiği Sarmalı

Bu araştırmanın amacı, çalışanların etik davranışlarının çalışma performansları üzerine etkisinde iş etiğinin aracı rol üstlenip üstlenmediğini belirlemektir. Söz konusu amaç doğrultusunda, Konya ili Organize Sanayi Bölgesi’nde ağırlıklı olarak otomotiv sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde çalışan satış elemanları üzerine araştırma yapılmıştır. Anket yönteminden yararlanılarak yüz elli bir çalışandan veriler elde edilmiş, bu verilerin toplandığı ölçeklerin ayrı ayrı doğrulayıcı geçerlilik analizi yapılmıştır. Araştırma hipotezlerinin testi için Çoklu Regresyon Analizi ve Hayes Process Makrosu yardımıyla Önyükleme (Bootsrap) Yöntemi uygulanmıştır. İlgili analizler sonucunda beklenti karşılanmış ve iş etiğinin etik davranışlar ile çalışma performansı arası ilişkiye aracı etkisi kanıtlanmıştır. İlgili araştırmanın, yazarlar tarafından Türkçe’ye uyarlanan bazı ölçeklere ilk kez doğrulayıcı faktör analizi yaparak orijinal ölçekle kıyaslamasını yapması, ilgili değişkenler arası ilişkilere ilk kez aynı anda yer veriyor olması ve konunun özellikle satış mesleğini icra edenlere yönelik bir birleşimle sunuluyor olması açılarından ulusal literatürde önemli boşlukları dolduracağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Etik Davranış(lar), Çalışma Performansı, İş Etiği, Satış Elemanları.

The Spiral of Ethical Behaviours, Performance and Business Ethics

This research aims to determine whether business ethics plays a mediating role in the effect of employees' ethical behaviour(s) on their work performance(s). In line with this purpose, research has been conducted on sales personnel working in enterprises operating mainly in the automotive sector in Konya Organized Industrial Zone. Data were obtained from one hundred and fifty-one employees using the survey method and questioning technique, and confirmatory factor analysis of the scales in which these data were collected has been performed separately. To test the research hypotheses, the Bootsrap Method was applied with the help of Multiple Regression Analysis and Hayes Process Macro. As a result of the relevant analysis, the expectation was met and the mediating effect of business ethics on the relationship between ethical behaviours and work performance was proven. The relevant research has been expected to fill important gaps in the national literature in terms of making a confirmatory factor analysis for some of the scales adapted to Turkish by the authors for the first time and comparing them with the original scale, giving place to the relations between the related variables simultaneously for the first time, and presenting the subject with a combination, especially for those who perform the sales profession.

Keywords:

Ethical Behavior(s), Work Performance, Business Ethics, Sales Personnel.,

PDF

___

Abratt, R. ve Penman, N. (2002). Understanding factors affecting salespeople’s perceptions of ethical behavior in South Africa. Journal of Business Ethics, 35, 269-280. https://www.jstor.org/stable/25074679
Agnihotri, R. ve Krush, M. T. (2015). Salesperson empathy, ethical behaviors, and sales performance: the moderating role of trust in one's manager. Journal of Personal Selling & Sales Management, 35(2), 164-174. https://doi.org/10.1080/08853134.2015.1010541
Aktuğ, S. (2016). Hizmet içi eğitimin örgütsel bağlılık düzeyi ve algılanan çalışan performansı üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aleyashi, W. (2022). Pozitif psikolojik sermayenin çalışan performansı üzerine etkisinin incelenmesi: Konya sanayi bölgesinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Alrubaiee, L. (2012). Exploring the relationship between ethical sales behavior, relationship quality, and customer loyalty. International Journal of Marketing Studies, 4(1), 7-25. https://doi.org/ 10.5539/ijms.v4n1p7
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, SPSS uygulamalı (7. baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Anwar, M. A., Kashem, S. B. ve Faruque, M. (2020). Effects of ethical behavior on employee job performance mediated by job commitment: a study on service sector of Malaysia. Journal of SUB, 10(1&2), 44-58.
Arslan, M. (2006). İş ve meslek ahlakı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Arslan, M. ve Berkman, Ü. (2009). Dünyada ve Türkiye’de iş etiği ve etik yönetimi. İstanbul: Tüsiad (Türk Sanayici ve İşadamları Derneği). https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/3675-dunyada-ve-turkiyede-is-etigi-ve-etik-yonetimi.
Bayraktaroğlu, S. ve Yılmaz, S. E. (2012). İş etiği ve insan kaynakları yönetimi ilişkisi: insan kaynakları yönetimi fonksiyonları bazında bir tartışma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-23.
Bektaş, Ç. ve Köseoğlu, M. A. (2008). İş etiği ve iş etiğinin yayılım süreci. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 145-158.
Belak, J. ve Hauptman, L. (2011). Integral management approach: business ethics and tax accounting as important enterprise success factors. African journal of business management, 5(35), 13449-13509. https://doi.org/10.5897/AJBMX11.027
Bin Salahudin, S. N., bin Alwi, M. N. R., binti Baharuddin, S. S. ve binti Halimat, S. S. (2016). The Relationship between Work Ethics and Job Performance. 3rd International Conference on Business and Economics, 21-23 Eylül 2016, Universty Technology Mara, Selangor, Malaysia.
Brenkert, G. G. (2010). The limits and prospects of business ethics. Business Ethics Quarterly, 20(4), 703-709. https://doi.org/10.5840/beq201020444
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
Cadogan, J. W., Lee, N., Tarkiainen, A.ve Sundqvist, S. (2009). Sales manager and sales team determinants of salesperson ethical behaviour. European Journal of Marketing, 43 (7/8), 907-937. https://doi.org/10.1108/03090560910961452
Cragg, W. (2002). Business ethics and stakeholder theory. Business Ethics Quarterly, 12(2), 113-142. Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
De Cremer, D., van Dick, R., Tenbrunsel, A., Pillutla, M. ve Murnighan, J. K. (2011). Understanding ethical behavior and decision making in management: A behavioural business ethics approach. British Journal of Management, 22(1), 1-4. https://doi.org/10.1111/j.1467-8551.2010.00733.x
Dehon, C., Weems, C. F., Stickle, T. R., Costa, N. M. ve Berman, S. L. (2005). A cross-sectional evaluation of the factorial invariance of anxiety sensitivity in adolescents and young adults. Behaviour Research and Theraphy, 43(6), 799-810. https://doi.org/10.1016/j.brat.2004.06.008.
Epstein, E. M. (1989). Business ethics, corporate good citizenship and the corporate social policy process: A view from the United States. Journal of Business Ethics, 8(8), 583-595.
Ferrell, O. C., Harrison, D. E., Ferrell, L. ve Hair, J. F. (2019). Business ethics, corporate social responsibility, and brand attitudes: An exploratory study. Journal of Business Research, 95, 491-501. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2018.07.039
Frederiksen, C. S. ve Nielsen, M. E. J. (2013). Ethical theories. İçinde: Idowu, S.O., Capaldi, N., Zu, L., Gupta, A.D. (eds) Encyclopedia of corporate social responsibility. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-28036-8_613
Gogtay, N. J. ve Thatte, U. M. (2017). Principles of correlation analysis. Journal of the Association of Physicians of India, 65(3), 78-81.
Gök, S. (2008). İş etiği ile iş ahlakı arasındaki ilişki ve çalışma yaşamında iş etiğini etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-19.
Gürbüz, S. (2019). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri (1. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Hansen, J. D. ve Riggle, R. J. (2009). Ethical salesperson behavior in sales relationships. Journal of Personal Selling & Sales Management, 29(2), 151-166. https://doi.org/10.2753/PSS0885-3134290204
Hawes, J. M., Mast, K. E. ve Swan, J. E. (1989). Trust-earning perceptions of sellers and buyers. Journal of Personal Selling and Sales Management, 9(1), 1-8.
Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (2. Baskı). New York: The Guilford Press.
Heath, J., Moriarty, J. ve Norman, W. (2010). Business ethics and (or as) political philosophy. Business Ethics Quarterly, 20(3), 427-452.
Hitt, M. A. ve Collins, J. D. (2007). Business ethics, strategic decision making, and firm performance. Business Horizons, 50, 353-357. https://do,.org/10.1016/j.bushor.2007.04.004
Hooper, D., Coughlan, J. ve Mullen, M. (2008). Structural equation modeling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal on Business Research Methods, 6(1), 53-59.
Horton, M. (2023). The importance of business ethics. https://www.investopedia.com/ask/answers/040815/why-are-business-ethics-important.asp.
Hürriyet (17 Mayıs 2022). Etik davranış nedir, ilkeleri nelerdir? Etik davranış nasıl olur?. Erişim Adresi: https://www.hurriyet.com.tr/egitim/etik-davranis-nedir-ilkeleri-nelerdir-etik-davranis-nasil-olur-42063960.
Indeed Editorial Team (2022). What is ethical behaviour? (importance and examples). https://ca.indeed.com/career-advice/career-development/ethical-behaviour.
Independent Directors Association (IDA) ve The Russıan Instıtute of Dırectors (RID). (2004). Busıness ethıcs: Guidelines for Russian companıes. Moscow. https://legacy.trade.gov/goodgovernance/adobe/IDARIDBusEthicsGuidelinesEng.pdf
İraz, R. ve Akgün, Ö. (2011). Örgütsel bağlılığın çalışan performansı üzerine etkilerini ölçmeye yönelik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, 14(1-2), 225-250.
Jalil, A., Azam, F. ve Rahman, M. K. (2010). Implementation mechanism of ethics in business organizations. International Business Research, 3(4), 145-155. https://doi.org/ 10.5539/ibr.v3n4p145
Jex, S. M. (2002) Organizational psychology: A scientist-practitioner approach. John Wiley & Sons: New York
Kant, I. (1994). Pratik aklın eleştirisi. (Çev. İ. Kuçuradi, Ü. Gökberk, F. Akatlı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Kim, N. Y. ve Miller, G. (2008). Perceptions of the ethical climate in the Korean tourism industry. Journal of Business Ethics, 82(4), 941–954.
Kokemuller, N. (2022). Work ethic and job performance. https://work.chron.com/work-ethic-job-performance-3267.html
MacKinnon, D. P., Lockwood, C. M. ve Williams, J. (2004). Confidence limits for the indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivariate behavioral research, 39(1), 99-128. https:/doi.org/10.1207/s15327906mbr3901_4
Maden, F. (2019). Toxic workplaces, toxic leaders and effect on organizational commitment and employee performance. (Yüksek Lisans Tezi) Bahcesehir University Social Sciences Institute, Istanbul.
Mahan, T. (2019). How to define ethical behavior & why it’s important in the workplace. https://workinstitute.com/how-to-define-ethical-behavior-why-its-important-in-the-workplace-2/.
Mathis, R. ve Jackson, J. H. (2006). Human resource management. (11the Edition). Jakarta: Salemba Empat.
Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları (2. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Moriarty, J. (2021). Business ethics. The Stanford encyclopedia of philosophy (Fall 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.). https://plato.stanford.edu/archives/fall2021/entries/ethics-business/>.
My Accounting Course (t.y.). What is ethical behavior? https://www.myaccountingcourse.com/accounting-dictionary/ethical-behavior.
Newman, D.A., Kinney, T. ve Farr, J.L. (2004). Job performance ratings. In J.C. Thomas (Ed., Comprehensive handbook of psychological assessment, ındustrial and organizational assessment. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
Ogbari, M. E., Oke, A. O., Ibukunoluwa, A. A., Ajagbe, M. A. ve Ologbo, A. C. (2016). Entrepreneurship and business ethics: Implications on corporate performance. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(3), 50-58.
Özdemir, H. Ö. (2019). Sağlık çalışanlarının örgütsel davranışları üzerine projeksiyon çalışması: Kırşehir örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 13-23.
Özgener, Ş. (2020). İş ahlakının temelleri-yönetsel bir yaklaşım. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
Özkan, İ. (2020). Türkiye ve ABD iş etiği yazınlarının ele aldıkları konular açısından karşılaştırılması: Bir içerik analizi (1992 – 2018). (Yüksek Lisans Tezi) Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankaya Üniversitesi.
Painter-Morland, M. (2008). Business ethics as practice: Ethics as the everyday business of business. Cambridge: USA: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511488641.008
Pettijohn, C., Pettijohn, L. ve Taylor, A. J. (2008). Salesperson perceptions of ethical behaviors: Their influence on job satisfaction and turnover intentions. Journal of Business Ethics, 78(4), 547–557. https://doi.org/10.1007/s10551-007-9367-7
Pipedrive, (2022). Sales ethics: Is there a code of ethics for marketing and sales? https://www.pipedrive.com/en/blog/sales-ethics.
Preacher, K. J. ve Kelley, K. (2011). Effect size measures for mediation models: quantitative strategies for communicating indirect effects. Psychological methods, 16(2), 93-115. https://doi.org/10.1037/a0022658
Román, S. (2003). The impact of ethical sales behaviour on customer satisfaction, trust and loyalty to the company: An empirical study in the financial services industry. Journal of marketing management, 19(9-10), 915-939. https://doi.org/10.1362/026725703770558268
Román, S. ve Munuera, J. L. (2005). Determinants and consequences of ethical behaviour: An empirical study of salespeople. European Journal of Marketing, 39(5/6), 473-495.
Román, S. ve Ruiz, S. (2005). Relationship outcomes of perceived ethical sales behavior: the customer’s perspective. Journal of Business Research, 58(4), 439-445. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2003.07.002
Sarstedt, M. ve Erik, M. (2014). A concise guide to market research: The process, data, and methods using IBM SPSS statistics (2 the Edition). New York Dordrecht London: Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23-74.
Schwepker, C. H. ve Ingram, T. N. (1996). Improving Sales Performance through ethics: The relationship between salesperson moral judgment and job performance. Journal of Business Ethics, 15(11), 1151- 1160.
Selvarajan, R. ve Cloninger, P. A. (2009). The influence of job performance outcomes on ethical assessments. Personnel Review, 38(4), 398-412. https://doi.org/10.1108/00483480910956346
Sheather, S. (2009). A modern approach to regression with R. Berlin: Springer Science & Business Media.
Shevlin, M., Miles, J., Davies, M. N. O. ve Walker, S. (2000). Coefficient alpha: A useful indicator of reliability? Personality and Individual Differences, 28(2), 229-237. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00093-8
Shin, Y., Sung, S. Y., Choi, J. N. ve Kim, M. S. (2015). Top management ethical leadership and firm performance: Mediating role of ethical and procedural justice climate. Journal of Business Ethics, 129(1), 43-57. https://doi.org/10.1007/s10551-014-2144-5
Simon, D., Kriston, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., Wills, C. ve Harter, M. (2010). Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the Autonomy-Preference-Index. Health Expectations, 13, 234-243. https:/doi.org/10.1111/j.1369-7625.2009.00584.x
Taştan, S. B. ve Güçel, C. (2017). The impact of employees’ perceived business ethics and ethical climate on organizational social capital. Turkish Journal of Business Ethics, 10(1), 47-76. https://doi.org/10.12711/tjbe.2017.10.1.0013
Toor S. ve Ofori G. (2009). Ethical leadership: Examining The Relationships With Full Range Leadership Model, Employee Outcomes, And Organizational Culture. Journal of Business Ethics, 90(4), 533–547.
Trevino, L. K. ve Nelson, K. A. (2021). Managing business ethics: Straight talk about how to do it right. John Wiley & Sons.
Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlükleri (2023). Performans. https://sozluk.gov.tr/
Uğurlu, F. ve Aylar, F. (2017). Destekleme ve yetiştirme kurslarına yönelik öğretmen öz algı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 28-43.
Valentine, S. (2009). Ethics training, ethical context, and sales and marketing professionals’ satisfaction with supervisors and coworkers. Journal of Personal Selling & Sales Management, 29(3), 227-242.
Valentine, S. ve Barnett, T. (2013). Perceived organizational ethics and the ethical decisions of sales and marketing personnel. Journal of Personal Selling & Sales Management, 27(4), 373-388.
White, D. (2019). Why Is Job Performance Critical for Organizations? https://www.techfunnel.com/hr-tech/why-is-job-performance-critical-for-organizations/#:~:text=The%20cornerstone%20of%20organizational%20productivity,sales%2C%20and%20leverages%20the%20brand.
Yılmaz, M. (2021). Etik liderlik, örgütsel adalet ve çalışan performansı arasındaki ilişki: gençlik ve spor bakanlığı örneği. (Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.