Fethullah TEKİN, Murat TUNÇTÜRK, Tamer ERYİĞİT

Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Kişniş (Coriandrum sativum var. microcarpum DC.) Bitkisinin Verim ve Bazı Verim Unsurları Üzerine Etkisi

Bu çalışmada, Diyarbakır ekolojik koşullarında kişniş bitkisinde verim ve bazı verim unsurları üzerine azot ve fosfor dozlarının etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Coriandrum sativum var. microcarpum DC. eko tipinin materyal olarak kullanıldığı çalışma, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada, dört azot dozu (0, 3, 6 ve 9 kg da-1) ve dört fosfor dozu (0, 2, 4 ve 6 kg da-1) deneme faktörü olarak kullanılmıştır. Araştırmada, bitki boyu, toplam dal sayısı, bin dane ağırlığı, tane verimi, biyolojik verim ve hasat indeksi gibi özellikler incelenmiştir. Araştırmada sonucunda, uygulanan farklı azot ve fosfor gübre dozlarından elde edilen veriler birlikte değerlendirildiğinde; bitki boyunun (62.5 - 75.0 cm), toplam dal sayısının (36.8 - 56.2 adet/bitki), bin dane ağırlığının (4.9 - 5.4 g), tohum veriminin (149.5 - 184.5 kg da-1), biyolojik verimin (391.3 - 591.1 kg da-1) ve hasat indeksinin (% 32.0 - 41.0) aralıklarında değiştiği tespit edilmiş ve en yüksek tohum veriminin (184.5 kg da-1) dekara 9 kg azot ve 4 kg fosfor gübre kombinasyonundan alındığı saptanmıştır. Sonuç olarak Diyarbakır ekolojik koşullarında kişniş için en uygun azot ve fosfor gübre kombinasyonun dekara 6 kg azot ve 4 kg olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kişniş (Coriandrum sativum L.), azot dozu, fosfor dozu, verim

Effect of Different Nitrogen and Phosphorus Doses on Yield and Some Yield Components of Coriander Plant (Coriandrum sativum var. microcarpum DC.) in Diyarbakir Ecological Conditions

In this study, it was aimed to determine the effect of nitrogen and phosphorus doses on yield and some yield elements in coriander plant in Diyarbakir ecological conditions. The study, in which the echo type Coriandrum sativum var. microcarpum DC. was used as a material, was conducted in four repetitions according to the trial pattern of split plots in random blocks. Four nitrogen doses (0, 3, 6 and 9 kg da-1) and four phosphorus doses (0, 2, 4 and 6 kg da-1) were used as trial factors in the trial. In the study, some yield characteristics such as plant height, total number of branches, thousand seed weight, biological yield, seed yield and harvest index were examined. As a result of the research, when the data obtained from the different nitrogen and phosphorus fertilizer doses applied are evaluated together; plant height (62.5 - 75.0 cm), the total number of branches (36.8 - 56.2 pieces/plant), thousand-seed weight (4.9 - 5.4 g), seed yield (149.5 - 184.5 kg da-1), biological yield (391.3 - 591.1 kg) da-1) and harvest index (32.0% - 41.0%) were found to be varied in the intervals. It was determined that the highest seed yield (184.5 kg da-1) was obtained from the combination of 9 kg nitrogen and 4 kg phosphorus fertilizer per decare. As a result, it was determined that the most suitable nitrogen and phosphorus fertilizer combination for coriander in Diyarbakır ecological conditions is 6 kg nitrogen and 4 kg per decare.

Keywords:

Coriander (Coriandrum sativum L.), nitrogen dose, phosphorus dose, yield,

PDF

___

Ali H, Ayub G, Elahi E, Shahab M, Ahmed S, Ahmed N, 2015. Response of coriander (Coriandrum sativum L.) to different nitrogen levels and sowing dates. Asian Journal of Agriculture and Biology, 3 (4): 155-158.
Baydar H, 2005. Tıbbi ve aromatik ve keyf bitkileri bilimi ve teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi SDÜ Yayınları. Yayın No: 51. s: 154, Isparta.
Beyzi E, Gürbüz B, 2010. Ülkemizde kişniş Coriandrum sativum L. üretimi ve bitkinin genel özellikleri. Ziraat Mühendisliği, 354: 24-27.
Davis PH, 1984. Flora of Turkey and East Aegean İsland. Vol: 4, Edinburg University Pres. Died erichsen, A., 1966. result of characterization of germplasm collection of coriander (Coriandrum sativum L.) in the Gatersleben Genebank. Inter. Symp. Breeding Res. On Med. And Aromatik Plants, June 30-July 4. Quedlinburg Germany. 45-48.
Diederichsen A, 1996. Coriander (Coriandrum sativum L.). ISBN 92-9043-284-5. P:1-83.
Erdoğdu Y, Esendal E, 2018. The effects of nitrogen doses on the seed yield and some agronomic characteristics of coriander cultivars. Journal of Tekirdag Agricultural Faculty, 15 (1).
Izgi M, 2020. The Effect of Different phosphorus doses on agronomic and quality characteristics of coriander (Coriandrum Sativum L.). Applied Ecology and Environmental Research, 18 (6): 8205-8216.
Javiya P, Solanki J, Kaneria S, Rupareliya V, 2017. Response of Coriander (Coriandrum sativum L.) to Nitrogen and Phosphorus in South Saurashtra Condition. International Journal of Pure & Applied Bioscience, 5 (4): 860-866.
Kan Y, 2007. Konya ekolojik koşullarında yetiştirilen kişniş (Coriandrum sativum L.)’de uygulanan organik ve inorganik gübrelerin verim ve uçucu yağ oranı üzerine etkileri. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21 (42): 36-42.
Kaya N, Yılmaz G, Telci İ, 2000. Farklı zamanlarda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) populasyonlarının agronomik ve teknolojik özellikleri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24: 355-364.
Kazemeini SA, Hamzehzarghani H, Edalat M, 2010. The impact of nitrogen and organic matter on winter canola seed yield and yield components. Australian Journal of Crop Science, 4 (5): 335.
Kırıcı S, Mert A, Ayanoğlu F, 1997. Hatay ekolojisinde azot ve fosfor’un kişniş (Coriandrum sativum)’de verim değerleri ile uçucu yağ oranlarına etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun. Bildiriler Kitabı. S: 347-351.
Moosavi G, Seghatoleslami M, Ebrahimi A, Fazeli M, Jouyban Z, 2015. The effect of nitrogen rate and plant density on morphological traits and essential oil yield of coriander. Journal of Ornamental Plants, 3 (2): 95-103.
Özel A, Güler İ, Erden K, 2009. Harran Ovası koşullarında farklı ekim zamanlarının kişniş (Coriandrum sativum L.)'in verim ve bazı bitkisel özelliklerine etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13 (4): 41-48.
Özyazici G, (2020). Farklı fosfor dozlarının kişniş (Coriandrum sativum L.) bitkisinde verim ve bazı tarımsal özelliklere etkisi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 7 (2): 192-200.
Sannappanavar S, 2019. Performance of coriander (Coriandrum Sativum L.) to different sources of organic phosphorus and psb on growth, seed yield. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 8 (8): 2584-89.
Saya Ö, Ertekin S, Çetin H, Hoigören H, Toker Z, Aksal M, 2001. GAP yöresindeki endemik ve tıbbi bitkiler. Sayfa No: 66-67. Türkiye Çevre vakfı, Tunalı Hilmi cad. 50/2 06660 Kavaklıdere Ankara.
Tunçtürk M, Sciences F, 2006. Kişniş (Coriandrum sativum L.) bitkisinde farklı tohumluk miktarlarının verim, verim özellikleri ve uçucu yağ oranı üzerine etkisi. Selcuk Journal of Agriculture, 20 (39): 58-62.
Tunçtürk R, 2011. Kişniş (Coriandrum sativum L.) çeşitlerinde değişik ekim mesafelerinin verim ve kalite üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21 (2): 89-97.
Tunçtürk R, Tunçtürk M, 2008. Farklı azot dozu uygulamalarının bazı kişniş popülasyonlarında verim ve verim özellikleri üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13 (1): 39-44.