Kırâat Farklılıkları Bağlamında Tek Kelime İdğâmı

Kırâat farklılıkları iki kategoride ele alındığında birisi ferşî farklılıklar, diğeri ise usûl farklılıkları olmaktadır. Ferşü’l-hurûf diye de ifade edilen farklılıklar, sûrelerin tamamına yakınında dağınık bir şekilde bulunan ve bir kurala da tabi olmayan, sadece rivâyete dayalı olarak ortaya çıkan ihtilaflardır. Kavâid-i külliye olarak da ifade edilen usûl farklılıkları ise aynı şekilde ‘Kur’ân’ın tamamını kapsayan ve hükmü bir tarz üzere kesintisiz devam eden şeydir’ diye tarif edilir. İmâle, beyne, işmâm, nakil, sekte ve teshil gibi birçok konu bu başlık altında toplanabilmektedir. Onlardan birisi de idğâm’dır. İdğâm başlığı altında idğâma konu olan harflerin durumuna göre vacip, câiz ve mümtenî; ilk harfin sâkin olup olmama durumuna göre sağîr ve kebîr; birinci harfin ikinciye tam dönüşüp dönüşmemesiyle ilgili kâmil/tâm ve nâkıs idğâm gibi konular işlenmektedir. İdğâmın iki kelime arasında gerçekleşmesi esastır. Zira idğâmın çoğu da bu türdendir. Bununla birlikte bazı fiil kalıpları tek kelime içinde de idğâma imkân tanımaktadır. Kur’ân’da birçok örneği bulunan bu uygulama, kırâat farklılıkları bağlamında ele alınacak ve Arap dil bilimindeki karşılığına kısmen de olsa değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kırâat, idğâm, usûl, kelime, kırâat farklılıkları

One Word Idghām in The Context of Recitation Differences

When the recitation differences are considered in two categories, they are divided into two parts, one of which is usūl differences and the other is fershī differences. The fershī differences, also called such as Fersh al hurūf, are conflicts based only on narration, which are scattered over almost all of the sūras and are not subject to any rule. The differences in usūl, which are also expressed as Qawāid al kulliyya, are described as "the thing that covers the whole of the Qur'an and its ruling continues uninterruptedly in a style". Many topics such as imāla, beyne, ishmām, naql, sekte, teshī l can be listed under this title. One of them is idghām and under this heading, topics such as wajip, permissible, munteniʿ according to the status of the letters subjected to idgham; sagīr and kebīr according to whether the first letter is consonant or not; kāmil/tām and nāqis idghām related to whether the first letter is fully transformed into the second are covered. Idghām usually takes place between two words. With this, some verb patterns allow idgham in a single word. In this study, this practice, which has many examples in the Qur'an, will be discussed in the context of recitation differences and its equivalent in Arabic linguistics will be partially touched.

Keywords:

Recitation, Idgham, Method, Word, Recitation difference.,

PDF

___

Câmî, Nuraddin Abdurrahman. el-Fevâidü’z-Zıyâiyye Molla câmî. thk. İlyas Kaplan. İstanbul: Şifa Yayınevi, 2015.
Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcü’l-Lugati ve Sıhâhu’l-Arabiyye. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 2. Basım, 1979.
Cireysî, Muhammed Mekkî Nasr. Nihâyetü’l-Kavli’l-Müfîd fî İlm-i Tecvîdi’l-Kur’âni’l-Mecîd. Kahire: Mektebetü’l-Âdâb, 4. Basım, 2011.
Dabbâ’, Ali Muhammed. el-İdâetu fî BEyâni Usûli’l-Kırâeti. Mısır: y.y., 1. Basım, ts.
Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd. Kitâbü’t-Teysîr fi’l-Kırââti’s-Seb’i. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1996.
Dûserî, İbrahim b. Saîd. Muhtasaru’l-İbârât li Mu’cemi Mustalehâti’l-Kırâât. Riyâd: Dâru’l-Haddâra, 1. Basım, 1429.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf el-Endelusî. el-Bahru’l-Muhît. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 2. Basım, 2010.
el-Bennâ, Ahmed b. Muhammed. İthâfu Fudalâi Beşer Bi’l-Kırââti’l-Erbeate Aşer. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2006.
el-Mes’ûl Abdu’l-Âlî b. Abdurrahman. Mu’cemu Mustalehâti’l-Kırââti’l-Kur’âniyye ve Mâ Yetealleku Bih. Kahire: Dâru’s-Selâm, 1. Basım, 2007.
Encub, Gulâm Nebî b. Gulâm Muhammed. el-İ’lâl ve’İbdâl ve’l-İdğâm fî davi’l-Kırââti’l-Kur’âniyyeti ve’l-Lehecâti’l-Arabiyye. Mekke: Mekke Kız Eğitim Fakültesi, 1989.
Haccâcî, Muhammed Halife Muhammed Miftâh. “el-İdğâm Beyn’l-Lehceti ve’l-Kırâe-Dirâsetün Tatbîkıyyetün Alâ Sûreti Yâsîn”. Eğitim Fakülteleri Dergisi 1/5 (2016), 216-230.
İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman. el-Hasâis. thk. Muhammed Ali en-Neccâr. Mısır: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 1. Basım, ts.
İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osmân. Sirru Sınâati’l-İ’râb. Medine: y.y., 1. Basım, 2009.
İbn Ebî Meryem, Nasr b. Ali b. Muhammed Ebî Abdillâh eş-Şîrâzî. el-Mûdah Fî Vucûhi’l-Kırââti ve İlelihâ. Cidde: y.y., 1. Basım, 1993.
İbn Hâleveyh, Hüseyin b. Ahmed. el-Hücce fi’l-Kırââti’s-Seb’a. thk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2007.
İbn Hişâm, Ebû Recâ Muhyiddin b. Abdulhamîd - Ensârî, Cemâluddîn Ebû Muhammed Abdullah. Yûsuf. Sebîlü’l-Hüdâ Alâ Şerh-i Katri’n-Nedâ ve Belli’s-Sadâ. thk. Abdulcelîl el-Atâ el-Bekrî. Dımeşk: Mektebetü Dâri’l-Fecr, 3. Basım, 2001.
İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahmed. Lisânu’l-Arab. 12 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr, 1. Basım, ts.
İbn Mücâhid, Ebû Bekir Ahmed b. Mûsa b. el-Abbâs. Kitâbü’s-seb’a fi’l-kırâât. thk. Şevki Dayf. Mısır: Dâru’l-Maârif, 1. Basım, ts.
İbn Yaîş, Yaîş b. Ali. Şerhu’l-Mufassal. thk. Muhammed Münîr ed-Dimeşkî. Mısır: İdâretü’t-Tabâati’l-Müneyyera, 1. Basım ts.
İbn Zencele, Ebû Zür’a Abdurrahmân b. Muhammed. Hüccetü’l-Kırâât. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 5. Basım, 1997.
İbnü’l-Cezerî, Ahmed b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. “el-İ’lâm fî Ahkâmi’l-İdğâm (Nazmen ve Şerhan)”. Mecelletü Me’hadi’l-İmâm eş-Şâtıbî ed. Muhammed b. Ahmed b. Hüseyin Berhecî. 1/23 Medîne: Câmiatu’l-İslâmiyye, 1438. 300-326.
İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. en-Neşr Fi’l-Kırââti’l-Aşr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, ts.
Înâs, Kemâl Sâlih Yâkûb. Zâhiratü’l-İdğâm Beyne’l-Lügaviyyîn ve Ulemâi’l-Kırââti ve’t-Tecvîd. Ürdün: Mektebetü’l-Câmiati’l-Ürdüniyye, Yermük Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
İşbîlî, İbn Usfûr. el-Mumti’ fi’t-Tasrîf. thk. Fahruddîn Kabâve. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1. Basım, 1987.
Kastellânî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. Letâifu’l-İşârât li Fünûni’l-Kırâât. thk. Merkezü’d-Dirâsati’l-Kur’âniyye. Suudi Arabistan: Mecmeu’l-Melik Fahd, 1. Basım, 1434.
Mekkî, Ebû muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib el-Kaysî. el-Keşf An Vücûhi’l-Kırââti’s-Seb’i ve İlelihâ ve Hicecihâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1984.
Mersafî, Abdulfettah es-Seyyid Acmî. Hidâyetü’l-Kârî ilâ Tecvîdi Kelâmi’l-Bârî. Medine: Mektebetü Tayyibe, 2. Basım, ts.
Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. İsmâil. İ’râbu’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ali es-Sâbûnî. Beyrut: Âlemu’l-Kutub, 3. Basım, 1985.
Sîbeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî. el-Kitâb. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, 2. Basım, 1982.
Zeccâcî, Abdurrahman b. İshâk. el-Cümel fi’n-Nahv. Ürdün: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1984.