Pandemi Sonrasında Kent Mekânının İki Yüzü: Düşler ve Gerçekler

Epidemiler ve pandemiler, toplumsal yapıları ve mekânları yeniden biçimlendiren koşullara ortam hazırlamıştır. Mart 2020’de pandemi olarak ilan edilen COVİD-19 hastalığı sürecinde, gündelik yaşam ve kentsel mekânların kullanımı yeni bir sürece evrilmiştir. Vaka sayılarının, aşıların, pandeminin bireyler ve yaşam tarzları üzerindeki etkilerinin yanı sıra pandemi sonrasının ekonomik, toplumsal yapılanması ve kent mekânları, dünya gündeminin baş aktörleri olmuştur. Makalenin amacı, pandemi sonrasının kentsel ve kamusal mekânlarını "düşler" aracılığıyla kurgulamak, kurulan düşlerin gerçekleşip gerçekleşemeyeceği sorusuna yanıt aramaktır. Makalede, tarihsel süreçte yaşanan pandemilerden ve epidemilerden söz edilmekte, pandemi öncesinin kent mekânlarına değinilmekte, pandemi sonrasının kentsel biçimlenmesine ilişkin iki farklı “düş” kurulmaktadır. Mekân üretimi sürecinin “gerçek”leri; ekonomik yapı, planlama ve mekân biçimlenme ilişkilerinin kuramsal çerçevesi aktarılmakta; makalede kurulan düşlerin gerçekleşip gerçekleşemeyeceği bu kuramsal çerçevede irdelenmektedir. Pandemi sonrasının ekonomik yapılanması, üretim biçimi ve ideolojisi kent mekânlarının biçimlenmesini belirleyecektir. Dolayısıyla, geleceğin kent mekânları için kurulan düşlerin, gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini kestirmek zordur. Makalede, geleceğin mekânları için üç farklı seçenek üretilmiştir. Yeni dönemin olası sonuçlarını tahmin etmek çok kolay olmasa da, kentler, değişen ekonomik ve toplumsal yapıya koşut olarak biçimlenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Covid-19, pandemi, kentsel kamusal mekân, sermaye

Two Faces of Urban Spaces after Pandemic: Dreams and Realities

In the process of COVID-19 disease, declared as a pandemic in March 2020, everyday life and the use of the urban space has evolved into a completely new process. The aim of this article is to construct the post-pandemic urban and public spaces through “dreams” and to seek an answer to the question of whether the dreams can come true or not. In the article, pandemics and epidemics in the historical process are mentioned, the urban spaces of the pre-Covid-19 pandemic are briefly reviewed, and for the post-pandemic era, two different "dreams" are established regarding the future urban and public spaces. The “realities” of the space production process, the theoretical framework of the relations of economic structure, planning and space formation are conveyed, and whether the dreams set up in the article can come true or not is examined in this theoretical framework. It is difficult to predict whether the dreams for the urban spaces of the future will come true. In the article, three different options are produced for the spaces of the future. Although it is not easy to predict the possible outcomes of the new era, cities will be shaped in line with the changing economic and social structure.

Keywords:

Covid-19, pandemic, urban public space, capital,

PDF

___

Akın, E. (2007). Kentsel gelişme ve kentsel rantlar: Ankara Örneği, Yerel Yönetimlerde "Dönüşüm" Sempozyumu, 17-19 Ekim 2007 Bildiriler Kitabı, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, 79-90.
Akın, E. (2008). Space as a source of social power: Construction production process and architecture, Power and Architecture, 20. International Building and Life Congress Papers, 20-22 March 2008, TMMOB Mimarlar Odası Bursa Şubesi, 47-53.
Akın, E. (2013). Büyürken küçülen (baş)kent: Ankara, Başkent Oluşunun 90. Yılında Ankara:1923-2013, 7-8 Ekim 2013 Bildiriler Kitabı, Ankara Üniversitesi DTCF, 157-166.
Benevolo, L.(1981). Modern mimarlığın tarihi birinci cilt sanayi devrimi. (A. Tokatlı, Çev.). İstanbul: Çevre Yayınları.
Beyaz, Z. (2021). Kapitalizmin pandemik sömürüsü bağlamında salgın hastalıklara bir bakış, Çalışma ve Toplum, 2021/1, 181-204.
Choonara, J. (2020). Socialism in a time of pandemics, International Socialism, 2/166, 3-35.
Castells, M. (1997). Kent, sınıf, iktidar. (A. Erendil, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi.
Engels, F. (1977). Konut sorunu. (G. Özdural, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
Engels, F. (2019). İngiltere’de emekçi sınıfların durumu. (O. Emre, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Feagin, J., ve Gottdiener, M., The paradigm shift in urban sociology, Urban Affairs Quarterly, Vol. 24, N. 2, December, 1988, 163-187.
Harvey, D. (2015). Sermayenin mekânları. (B. Kıcır, D. Koç, K. Tanrıyar, S. Yüksel, Çev.). İstanbul: Sel Yay.
Harvey, D. (2020). Koronavirüs neoliberal yağmacılığa karşı doğanın bir intikamı. (K. Cenk, Çev.). 2 Mart 2021 tarihinde https://Uni-Versus.Org/2020/03/21/David-Harvey-Kapitalizm-Koronavirus/ adresinden erişildi.
Kıygı, G. (2020). 19. Yüzyılda salgın hastalıklar kentleri nasıl şekillendirdi. 20. Şubat 2021 tarihinde https://www.arkitera.com/gorus/19-yuzyilda-salgin-hastaliklar-kentleri-nasil-sekillendirdi-i/ adresinden erişildi.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın üretimi. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
Lockett, E. (Goodwin, M., reviewed). (2020) What Is a Pandemic? 10. 07. 2021 tarihinde https://www.healthline.com/health/what-is-a-pandemic#pandem ic-defined adresinden erişildi.
Özcü, A. ve Sayan Atanur G. (2020). Kovıd-19 pandemisinin kent yaşamına etkisi: kamusal alan üzerine değerlendirmeler, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Cilt/Vol: 16 (2), 237-250. 12. Şubat 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1318317 adresinden erişildi.
Pamuk, Ş. (2020). Tarihte küresel salgınlar ve iktisadi sonuçları, 05. Şubat 2020 tarihinde https://t24.com.tr /haber/sevket-pamuk-yazdi-tarihte-kuresel-salginlar-ve-iktisadi-sonuclari adresinden erişildi.
Peters, A. (2020). Paris's mayor has a dream of the "15-Minute City". 15 Eylül 2020 tarihinde https://www.fastcompany.com/90456312/pariss-mayor-has-a-dream-for-a-15-minute-city adresinden erişildi.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlık Genel Müdürlüğü. (2019). Pandemik influenza ulusal hazırlık planı. 12 Şubat 2021 tarihinde https://grip.gov.tr/depo /saglik-calisanlari/ulusal_pandemi_plani.pdf adresinden erişildi.
Şengül, T. (2016). Planlama paradigmalarının dönüşümü üzerine eleştirel bir değerlendirme. Kentsel Planlama Kuramları içinde (ss. 59-114). M. Ersoy (Der.), Ankara: İmge Kitabevi,
Tuğaç, Ç. (2020). Kentsel sürdürülebilirlik ve kentsel dirençlilik perspektifinden tarihteki pandemiler ve Covid-19 pandemisi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 259-292. 12 Şubat 2021 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyusbed/issue/56115/772080 adresinden erişildi.
Tunç, A. ve Atıcı, F. Z. (2020). Dünyada ve Türkiye’de pandemilerle mücadele: Risk ve kriz yönetimi bağlamında bir değerlendirme. International Journal of Social Sciences, 5 (2), 329-362. https://doi.org/10.31454/usb.808685
Türkiye Bilimler Akademisi-TÜBA (2020a). Şeker M., Özer, A., Korkut, C. (Ed.). Küresel salgının anatomisi insan ve toplumun geleceği. M. Şeker, A. Özer, C. Korkut (Der.) , Ankara: TDV Yayın Matbaacılık Tesisleri.
Türkiye Bilimler Akademisi-TÜBA (2020b). Şeker, M., Özer, A., Tosun, Z., Korkut, C., Doğrul, M. (Ed.). Covid-19 pandemi değerlendirme raporu. 10. 07. 2021 tarihinde https://grip.gov.tr/depo/saglik-calisanlari /ulusal_pandemi_plani.pdf adresinden erişildi.
Ural, S. (1974). Türkiye’nin sosyal ekonomisi ve mimarlık 1923–1960,” Mimarlık, 12 (1-2), 5-53.
Yiğit, İ. ve Gümüşçü, O. (2016). Manisa ve çevresinde salgın hastalıkların iskâna etkisi (XVI-XX. yy.). International Geography Symposium, 13-14 Ekim 2016, 15. Şubat 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication /330347289_ Manisa_ve_Cevresinde_Salgin_Hastaliklarin_Iskana_Etkisi_XVI-XX_yy adresinden erişildi.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.