Küresel Gelişmelerin Kente Mekânsal Etkileri: Trabzon’da Arapların İkinci Konut Edinimi

Küresel düzeydeki konut talebinin yerelde olumlu ve olumsuz mekânsal etkileri vardır, bunları kontrol etmede ve yönlendirmede devletin en önemli araçlarından biri mekânsal planlardır. Türkiye’de 2012 yılında karşılıklılık ilkesinin kaldırılmasıyla başlayan süreçte, konut edinen yabancıların uyruklarında ve tercih ettikleri kentlerde değişiklikler meydana gelmiştir. Çalışmanın amacı, bu sürecin kentlere mekânsal etkilerini tespit etmek ve kent planları ile ilişkisini ortaya koymaktır. Çalışma alanı olarak, belirtilen tarihten sonra ülkemizden konut edinme hakkı kazanan Arap Ülkeleri vatandaşlarının en çok konut edindiği kentlerden olan Trabzon seçilmiştir. Mekânsal etkileri tespit etmek amacıyla Trabzon’da yabancıların en çok konut edindiği Kaşüstü’ nün 2012 yılı öncesi ve sonrası arazi kullanım haritaları oluşturulmuş ve kullanım türü değişen alanlar belirlenmiştir. Kent planları ile ilişki kurmak amacıyla da kullanım türü değişen alanların uygulama imar planlarına uygunluğu işlevsel ve yapılaşma koşulu bakımından analiz edilmiştir. Tarım alanlarının yoğun yapılaşması olumsuz mekânsal etki olarak öne çıkmaktadır. İmar planlarından farklılaşan en önemli noktalar ticaret ve park işlevlerinden konuta dönüşüm ve planlanandan daha yoğun yapılaşmadır; yapılaşma koşulu bakımından ise kapalı site tipi konut alanları oluşmasıdır. Tüm bu değişiklikler, bütüncül bir yaklaşımla ele alınmamış, parçacıl müdahaleler şeklinde gerçekleşmiştir. Planın meşruluğunu koruması adına dışsal gelişmelere göre planlar değişmemeli, bu gelişmeleri göz önüne alarak bütüncül yaklaşımla planlama çalışmaları gerçekleşmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Küreselleşme, yabancıların ikinci konut edinimi, mekânsal etki, kent planlama

Spatial Effects of Global Developments on the City: Arabs' Second Housing Acquisition in Trabzon

Second housing acquisition of foreigners has many spatial effects to the local. One of the most important tools of the government in controlling and guiding these effects is spatial plans. In the process that started with the abolition of the reciprocity principle in Turkey in 2012, changes occurred in the nationalities and preferred cities of the foreigners who bought houses. The aim of the study is to examine the spatial effects of after 2012 period on the cities and to reveal its relationship with spatial plans. Trabzon was chosen as the study area, which is one of the cities where the citizens of the Arab Countries, who gained the right to acquire housing in Turkey (after the 2012), have the most acquired housing. Dense urban development of agricultural areas stands out as a negative spatial effect. The most important differ from the development plans are the transformation from other functions to housing and more dense development than planned. These changes were not handled with a holistic approach. In order to preserve the legitimacy of the plan, plans should not change according to external developments, and planning studies should be carried out with a holistic approach, taking these developments into account.

Keywords:

Globalization, second housing acquisition by foreigners, spatial effects, urban planning,

PDF

___

Alkan Gökler, L. (2021). Foreign demand and high-rise luxury housing projects in two Turkish cities: Ankara and Trabzon. Land Use Policy, 103, 105-318. doi: 10.1016/j.landusepol.2021.105318
Avcı, M., Avcı, U. ve Şahin, F. (2008). Sosyal ve ekonomik yönüyle Fethiye’ye yabancı göçü. Muğla: Fethiye Sanayi ve Ticaret Odası.
Aydemir, Ş. (2004). Planlama ve planlama türleri. Ş. Aydemir ve S. Erkonak Aydemir (Der.). Kentsel alanların planlanması ve tasarımı içinde (s. 33-40). Trabzon: Akademi Kitabevi.
Bakırcı, S. (2007). Yabancıların ikinci konut talebinin fiziksel çevreye etkisi: Dalyan örneği (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara).
Bell, M. ve Ward, G. (2000). Comparing temporary mobility with permanent Migration. Tourism Geographies, 2(1), 87-107. doi: 10.1080/146166800363466
Bruton, M. J. (1974). The spirit and purpose of planning. London: Hutchinson.
Casado-Diaz, M.A. (2009). Social capital in the sun: Bonding and bridging social capital among British retirees. M. Benson ve K. O’Reilly (Der.). Life style migration: expectations, aspirations and experience içinde (s. 87-102). London: Ashgate.
Castles, S. ve Miller, M.J. (1993). The age of migration: International population movements in the modern world. London: Macmillan.
Ceylan, S. & Somuncu, M. (2020). Socio-spatial decomposition seen between second home owners and local people: Case of Pelitköy (Burhaniye). International Journal of Geography and Geography Education, 42, 182-198. doi: 10.32003/igge.733286
Clout, H.D. (1971). Second homes in the Auvergne. Geographical Review, 61, 530-533.
Ekşi, N. (2012). Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz İktisabı. (1. Bs.). İstanbul: Beta Basım.
Emekli, G. (2014). İkinci Konut Kavramı Açısından Turizm Coğrafyasının Önemi ve Türkiye’deki İkinci Konutların Gelişimi. Ege Coğrafya Dergisi, 23(1), 25-42.
Gallent, N. ve Tewdwr-Jones, M. (2000). Rural second homes in Europe: examining housing supply and planning control. Aldershot: Ashgate.
Gallent, N., Mace, A. ve Tewdwr-Jones, M. (2005). Second homes European perspective and UK policies. England: Ashgate.
Gauder, M., Houssard, C. & Orsmond, D. (2014). Foreign investment in residential real estate. Bulletin, 11–18.
Hall, C.M. ve Johnson, G. (1998). Wine and tourism: A new relationship in sustainable rural tourism management. (D. Hall, Çev.). Auchencruivre: Scottish Agricultural Collage.
Hall, C.M. ve Müller, D.K. (Der.). (2004). Tourism, mobility and second homes between elite landscape and common ground. Clevedon: Channel View Publications.
Harvey, D. (2008).Umut mekânları. (Z. Gambetti, Çev.). (1.bs.). İstanbul: Metis Yayınları.
Hoggart, K. ve Buller, H., (1995). Retired British home owners in rural France. Ageing & Society, 15(3), 325-353. doi: 10.1017/S0144686X00002580
Karakaya, E. ve Turan, A.H. (2006). Türkiye’de yabancı emekli göçü: Didim’in yeni sakinleri ve bölgeye ekonomik etkileri. İktisat-İşletme-Finans, 21(246), 122-132. doi: 10.3848/iif.2006.246.6732
Keleş, R. (1998). Kent bilim terimleri sözlüğü (2.bs.). Ankara: İmge Yayınevi.
Keskinok, Ç., Şahin Güçhan, N. ve Özgönül, N. (2005). Kalkan’ın gelişme ve koruma sorunları: tehditler, olanaklar ve çözüm önerileri. Planlama, 1, 87-104.
Keskinok, H.Ç. (2006). Kentleşme Siyasaları (1.bs.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
Kim, H.M., Han, S.S., O’Connor, K.B. (2015). Foreign housing investment in Seoul: origin of investors and location of investment. Cities, 42, 212–223.doi: 10.1016/j.cities.2014.07.006
Langladen, E. (1980). Second homes in Norway: a controversial planning problem. Norsk Geografisk Tidsskrift, 34, 139-144. doi: 10.1080/00291958008552059
Levent, T. ve Levent, Y. S. (2011). Küreselleşme, mekânsal planlama yaklaşımlarındaki değişme ve kamu yararı. Toplum ve Demokrasi, 5(11), 53-74.
Lipkina, O. (2013). Motives for russian second home ownership in Finland. Scand. J. Hosp. Tour., 13(4), 299–316. doi: 10.1080/15022250.2013.863039
Manisa, K. (2007). İkinci konutların turizm sektöründe yeniden kullanılabilmesine ilişkin bir model önerisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul).
Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği. (2014, 14 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 29030). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm
Nudralı, F.Ö.(2007). The experiences of citizens in Didim, a coastal town in Turkey: a case study of lifestyle migration (Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara).
Ohmae, K. (1995). The end of the nation state: the rise of the regional economies. New York: The Free Press.
Öktem, B. (2005). Küresel kent söyleminin kentsel mekânı değiştirmedeki rolü: Büyükdere-Maslak aksı. H. Kurtuluş (Der.). İstanbul’ da kentsel ayrışma içinde (s.25-77). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Parker, D. ve Song, M. (2006). New ethnicities online: reflexive racialisation and the internet. The Social Review, 54(3), 575-594. doi: 10.1111/j.1467-954X.2006.00630.x
Südaş, G. ve Mutluer. M. (2008). Ekonomik etkileri açısından Türkiye’nin turizm merkezlerine yönelik Avrupalı göçleri. Ege Coğrafya Dergisi, 15(1-2), 51-59.
Şahin, Y. (2010). Kentleşme politikası (1.bs.). Trabzon: Murathan Yayınevi.
Tamer Görer, N., Erdoğanaras, F., Güzey, Ö. ve Yüksel, Ü. (2006). Effects of second home development by foreign retirement migration in Turkey. 42. ISoCaRP Kongresinde sunulan bildiri, İstanbul. Erişim adresi: http://www.isocarp.net/Data/case_studies/790.pdf
Tomlinson, J. (2013). Küreselleşme ve kültür (A. Eker, Çev.). (2.bs.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Türkiye İstatistik Kurumu (2016). İllere göre ortalama hanehalkı büyüklüğü. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2020-37251
Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Yabancılara yapılan konut satış sayıları. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=insaat-ve-konut-116&dil=1
Urry, J. (2000). Sociology beyond societies mobilities for the twentyfirst century. London: Routledge.
Ünlü, C. (2018). Yabancıların ikinci konut arz-talebinin kentlere etkileri: Trabzon örneği (Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon).
Zoğal, V. ve Emekli, G. (2018). Urla’da (İzmir) ikinci konutların değerlendirilmesine yönelik nitel bir araştırma, Turizm Akademik Dergisi, 5(1), 189-204.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.