Kentsel Ayrışma ve Mekânsal Kümelenme Biçimleri

Bu makale kentsel ayrışmayı ve bu ayrışma temelinde ortaya çıkan mekânsal kümelenme biçimlerini incelemektedir. Başta ekonomik sebepler olmak üzere, etnik, dini ve mezhepsel gibi siyasal ve kültürel nedenler neticesinde parçalanan şehirlerde kentsel ayrışma kaçınılmaz bir sonuç olabilmekte, bu ise sınıf, etnik kimlik, dini kimlik, bölgesel köken gibi değişik kategorilere mensup bireylerin oluşturdukları mekânsal kümelenmeler ortaya çıkarabilmektedir. Makalede ayrıntılı şekilde izah edilmeye çalışan bu kümelenme biçimleri şunlardır: Slum, getto, enklav ve banliyö. Bu kavramlar aynı zamanda Türkiye’nin kendine özgü bir kentsel kümelenme biçimi olan gecekondu kavramıyla karşılaştırılmakta, aralarındaki benzerlik ve farklılıklar tartışılmaktadır. Dolayısıyla, bu makale dünya literatüründe kentsel ayrışma ve kümelenme üzerine yazılıp çizilenler üzerine genel bir değerlendirme yapmasının yanı sıra, kentsel ayrışmayı mesele edinen Türkiye’deki kent çalışmalarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

kentsel ayrışma, mekânsal kümelenme, slum, getto, enklav, banliyö, gecekondu, neo-liberalizm

Urban Segregation And Spatial Clustering Forms

This article examines urban segregation and forms of spatial clustering caused by urban segregation. Urban segregation seems to be an inevitable outcome due an urban landscape fragmented by economic relations and inequalities as well as ethnic, religious, political and cultural differences. This trend results in creation of urban zones by individuals who identify themselves with various class, religious, and regional identities. This article discusses the following forms of urban segregation in detail: slum, ghetto, enclave and suburb. These concepts are also compared with gecekondu, the peculiar form of urban clustering in Turkey, and the differences and similarities between them are discussed. Hence, this article, in addition to evaluating the world literature on urban segregation and concentration, also seeks to contribute urban studies in Turkey that tackle with these questions.

Keywords:

urban segregation, spatial clustering, slum, ghetto, suburb, enclave, gecekondu, neo-liberalism,

PDF

___

Abrahamson, M. (1996). Urban Enclaves, Identity and Place in America. New York: St. Martin’s Press.
Anderson, N. (1928). The Slum: A Project for Study. Social Forces, 7 (1), 1-11.
Benjamin, W. (1995). Pasajlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Bumin, K. (1998). Demokrasi Arayışında Kent. İstanbul: İz Yayıncılık.
Clark, K. B. (1965). Dark Ghetto, Dilemmas of Social Power. New York, Evanston and Lon-don: Harper and Row Publishers.
Davis, M. (2007). Gecekondu Gezegeni. İstanbul: Metis Yayınları.
Dhadave, M. (1989). Sociology of Slum. New Delhi: Archives Books.
Erder, S. (2002). Kentsel Gerilim. Ankara: um:ag Yayınları.
Erder, S. (2006). Refah Toplumunda Getto. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Freund, P. ve Martin, G. (1996). Otomobilin Ekolojisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Hope, Y. (2010, 9 Mayıs). White Flight? Suburps Lose Young Weight to Cities. The Associties Press. http://www.wvwnews.net/story.php?id=8875
Işık, O. (1994). Değişen Toplum/Mekân Kavrayışları: Mekânın Politikleşmesi, Poli-tikanın Mekânsallaşması. Toplum ve Bilim, (64-65), 7-38.
Karpat, H. K. (2003). Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm. Ankara: İmge Kitabevi.
Keleş, R. (2006). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
Kurtuluş, H. (2010). Kent Sosyolojisinde Değişen Kavrayışlar ve Türkiye’nin Kentleşme Deneyimi. Ö. Uğurlu, N. Ş. Pınarcıoğlu, A. Kanbak ve M. Şiriner (der.), Türkiye Pers-pektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları içinde (ss. 177-225). İstanbul: Örgün Yayınevi.
Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell Publishers.
Marcuse, P. (2005). Enclaves Yes, Ghettos No, Segregation and The State. D. P. Varady (Der.) Desegregating The City, Ghettos, Enclaves & Inequality içinde (ss. 15-30). Albany: State University of New York Press.
Meyer, D. R. (1973). Blacks in Slum Housing: A Distorted Theme. Journal of Black Studies, 4, 139-152.
Peach, C. (2005). The Ghetto and The Ethnic Enclave. P. Varady (Der.) Desegregating The City, Ghettos, Enclaves & Inequality içinde (ss. 31-48). Albany: State University of New York Press
Pendall, R. (2005). Does Density Exaccerbate Income Segregation. D. P. Varady (Der.) Desegregating The City, Ghettos, Enclaves & Inequality içinde (ss. 175-199). Albany: State University of New York Press.
Rasmussen, K. R. (1960). The Multi-Ordered Urban Area: A Ghetto. Phylon, 29 (3), 282-290.
Reckless, W. C. (1971). The Distribution of Commercialized Vice In The City: A Socio-logical Analysis, Short, James F. (Der.) The Social Fabric of The Metropolis, içinde, Chi-cago and London: The University of Chicago Press.
Şenyapılı, T. (1978). Bütünleşmemiş Kentli Nüfus Sorunu. Ankara: ODTÜ Yayınları.
Squires, D. G., Friedman, S. ve Saidat, C. (2005). Experiencing Residential Segregation. . D. P. Varady (Der.) Desegregating The City, Ghettos, Enclaves & Inequality içinde (ss. 127-144). Albany: State University of New York Press.
Suttles, G. D. (1970). The Social Order of The Slum. Chicago: The University of Chicago Press.
Tatlıdil, E. (1989). Kentleşme ve Gecekondu. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Urry, J. (2001). The Sociology of Space and Place. J. R. Blau (Der.). The Blackwell Companion to Sociology içinde (ss. 3-15). Oxford: Blackwell Publishing.
Ward, D. (1976). The Victorian Slum: An Enduring Myth? Annals of The Association of American Geographer, 66 (2), 323-364.
Yörükan, T. (2006). Gecekondular ve Gecekondu Semtlerinin Sosyo-Kültürel Özellikleri. Anka-ra: Nobel Yayınevi.
Zorbaugh, H. W. (1971). The Shadow of The Skyscraper. J. F. Short (Der.) The Social Fabric of The Metropolis içinde (ss. 17-32). Chicago: The University of Chicago Press.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.