Kent ve Salgın: Yeni Yaklaşımlar ve Kamu Sağlığı Üzerine Bir Değerlendirme

İnsanların diğer canlılar ile ortak yaşam alanlarını kullanma biçimleri, kentlerde ve konut mekanlarındaki sağlıksız koşullar, yaşanan iklim değişiklikleri gibi pek çok nedenden ötürü çağlar boyunca insanlık tarihinde pek çok salgın hastalıkla mücadele edilmiştir. Kentler üzerinde sarsıcı etkiler bırakan salgınlar sonrası mevcut yapı stoklarının iyileştirilmeye ve sağlıklı kentler yaratabilmek adına yeni yapıların üretilmeye başlandığı görülmektedir. Bu çalışmanın oluşturulmasının temel amacı; salgının kentler üzerindeki etkileri ve yarattığı değişimleri vurgulayarak, özellikle günümüzde yaşanılan Covid-19 pandemi süreci ile planlama ve tasarım yaklaşımlarının yeniden gözden geçirilmesine ışık tutulmasının sağlanmasıdır. Salgınların önemli bir etki alanlarının kentler olduğu göz önüne alındığında daha esnek ve sürdürülebilir mekanların yaratılması gerekliliği söz konusu olmaktadır. Çoğunlukla ‘Yeni normal’ diye isimlendirilen bu süreç ile dünyada süregelen yaşamsal devamlılığın boyut değiştireceği iddia edilmektedir. Bu sürece en etkin biçimde adapte olmak ve güncel kentsel yaklaşımların bu ‘normal’e ne kadar cevap verebildiği tartışma konusu olmaktadır. Çalışma, konuya ilişkin yapılan çeşitli uygulamaların literatürle ilişkili olarak bir değerlendirmesini sunmaktadır. Yaşanan salgınların özellikle kentlerde oluşturduğu mekânsal kullanım değişikliklerinin incelenmesi ve akıllı kent gibi söylemlerin uygulama alanlarının salgınlar özelinde incelenmesi çalışmanın sonuçlarını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Salgın Hastalıklar, Kamu Sağlığı, Akıllı Kentler, Covid-19

The City and the Pandemic: An Evaluation on New Approaches and Public Health

Many pandemic diseases have been fought over the ages due to many reasons such as the way people use their common living spaces with other living things, unhealthy conditions in cities and dwellings and climate changes. After the pandemics, the existing building stocks started to be improved and new buildings started to be produced. The main purpose of this study is; emphasizing the effects of the pandemic on cities and the changes it has created, it is to shed light on the revision of planning and design approaches, especially with the covid-19 pandemic process experienced today. Therefore, with the pandemics, the planning of cities should be more flexible and sustainable. It is thought that most habits will change with this process, which is called the 'new normal'. How much current urban approaches can respond to this ‘normal' is a matter of debate. The study presents an evaluation of various practices on the subject in relation to the literature. The results of the study are to examine the spatial use changes caused by the pandemics, especially in cities, and to examine the application areas of discourses such as smart cities.

Keywords:

City, pandemics, covid-19, public health, smart cities,

PDF

___

Abusaada, H. ve Elshater, A. (2020). Covid-19 challenge, information technologies and smart cities: Considerations for well-Being. International Journal of Community Well-Being, 3(3), 417-424.
Ahsan, M. M. (2020). Strategic decisions on urban built environment to pandemics in Turkey: Lessons from covid-19. Journal of Urban Management, 9(3), 281-285.
Aslan, R. (2020). Tarihten günümüze epidemiler, pandemiler ve covid- 19,. Ayrıntı Dergisi, 8(85), 34-41.
Atanur, G. S. (2020). Covid-19 ve neden evinizin yanındaki bahçeye ihtiyacınız var?, ”, 29 Mayıs 2021 tarihinde http://www.skb.gov.tr/ adresinden erişildi.
Banai, R. (2020). Pandemic and the planning of resilient cities and regions. Cities, 106, 1-6. Barton, H., Mitcham, C., Tsourou, C. (2010). Uygulamalı sağlıklı kent planlaması Avrupa şehirleri deneyimleri. Who Sağlıklı Kent Planlaması Şehir Faaliyet Grubu Raporu, Who Avrupa Bölge Ofisi.
Başaran, İ. (2007). Sağlıklı kentler kavramının gelişiminde sağlıklı kentler projesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 208.
Bayhan, V. (2020). Covid-19 küresel salgın bağlamında gündelik hayatın denetimi. Şehir Araştırmaları Dergisi, 6(12), 37-50.
Carmona, M., Heath, T., Tiesdell, S. ve Oc, T. (2010). Public Places, Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design, 2nd Edition, New York: Routledge.
Corburn, J. (2019). Sağlıklı şehir planlaması-mahalleden ülkeye sağlıkta eşitlik, İstanbul: İnsev Yayınları.
Costa, D. G. ve Peixoto, J. P. J. (2020). Covid-19 pandemic: A review of smart cities initiatives to face new outbreaks. IET Smart Cities, 2, (2), 64-73.
Çetintahra, G. E. ve Çubukçu, E. (2015). Ebeveynlerin fiziksel çevreye yönelik algısının çocukların fiziksel aktivite düzeylerine etkisi. Planlama Dergisi, 25(3), 205-211.
Das, D. ve Zhang, J. J. (2020). Pandemic in a smart city: Singapore’s covid- 19 management through technology and society. Urban Geography, 42 (3),1-9.
De Leeuw, E. (2001). Global and local (glocal) health: The Who healthy cities programme. Global Change and Human Health, 2(1), 34-45.
Du, J., King, R. ve Chanchani R. (2020). Tackling inequality in cities is essential for fighting covid-19. 28.10.2020 tarihinde https://www.wri.org/blog/2020/04/coronavirus-inequality-cities adresinden erişildi.
Erdönmez, M. E. ve Akı, A. (2005). Açık kamusal kent mekanlarının toplum ilişkilerindeki etkileri. Megaron, 1(1), 67-87.
Giffinger, R. ve Pichler-Milanović, N. (2007). Smart cities: Ranking of European medium-sized cities. Viyana: Centre of Regional Science.
Gülersoy, N.Z. (2011). Bölüm 3: Şehirleşme: Akıllı şehir. Vizyon 2050 Türkiye Raporu (ss 39-46). İstanbul: TÜSİAD
Karabaş, B. (2008). Sosyal sınıfların şekillendirdiği kent: Londra. 31.05.2021 tarihinde https://v3.arkitera.com/h25937-sosyal-siniflarin-%C5%9Eekillendirdigi-kent-londra.html adresinden erişildi.
Karaer, F. (2020). Covid-19 sonrası çevre sorunları ve ortaya çıkan çevre anlayışı, 29 Mayıs 2021 tarihinde http://www.skb.gov.tr/ adresinden erişildi.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı. (2020). Covid-19 salgını karşısında kentlerde kültürel hayat. Çözüm Üreten Kentler 002 (ss 28-33). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği
Inn, T. L. (2020). Smart city technologies take on covid-19. Penang Institute Issues, 1-10. Jaiswal, R., Agarwal, A. ve Negi, R. (2020). Smart solution for reducing the covid-19 risk using smart city technology. IET Smart Cities, 2(2), 82-88.
Oxford İngilizce Sözlüğü. (2020). 03 Ekim 2020 tarihinde https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/pandemic adresinden erişildi.
Özden, K., ve Özmat, M., (2014). Salgın ve kent: 1347 veba salgınının Avrupa’da sosyal, politik ve ekonomik sonuçları. İdealkent, 5(12), 60-87.
Öztaş, Ç. Ç. (2020). Kentlerin “akıllanması”na pandemi etkisi. 29 Ekim 2020 tarihinde https://wrisehirler.org/haberler/kentlerin %E2%80%9Cak%C4%B1llanmas%C4%B1%E2%80%9Dna-pandemi-etkisi adresinden erişildi.
Özüduru, H. (2020). Covid-19 ve şehirler. İdealkent Yayınları: Ankara
Sharifi, A. ve Khavarian-Garmsir, A. R. (2020). The covid-19 pandemic: Impacts on cities and major lessons for urban planning, design and management. Science of The Total Environment, 749, 1-14.
Tekeli, İ. (2020). Salgınlar ve kentler sarmalında dünyanın geldiği nokta: Covid-19. Ö,F. Ç. (Der.), Salgın ekonomisi (ss. 53-88). Ankara: Efil Yayınevi Yayınları.
Temel, M.K ve Ertin, H. (2020). 1918 Grip pandemisi kıssasından covid-19 pandemisine hisseler. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25 (1), 63-78.
Türkiye Bilimler Akademisi. (2020). Covid-19 pandemi değerlendirme raporu. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 5 Ekim 2020 tarihinde http://www.tuba.gov.tr/files/yayinlar/raporlar/Covid-19%20Raporu-revize.pdf adresinden erişildi.
Türkoğlu, H. (2020). Covid-19 sonrası kent ve kent planlama, 10 Kasım 2020 tarihinde http://www.skb.gov.tr/ adresinden erişildi.
TMMOB Şehir Plancıları Odası. (2020). Halk Sağlığı Aynı Zamanda Toplumsal Mekân ve Kamusal Planlama Sorunsalıdır, 25 Ekim 2020 tarihinde http://www.tmmob.org.tr/icerik/spo-halk-sagligi-aynizamanda toplumsal-mekan-ve-kamucu-planlama-sorunsalidir adresinden erişildi.
Parıldar, H. (2020). Tarihte bulaşıcı hastalık salgınları. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30, (Ek Sayı), 19-26.
Polat, İ. H. (2020). Covid-19, blokzincir ve akıllı şehirler. Çözüm Üreten Kentler 002, (ss 79-81). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği
Rocha, P. N., Dias, A., Santinha, G., Rodrigues, M., Queirós, A., ve Rodrigues, C. (2019). Smart cities and healthcare: A systematic review. Technologies, 7(3), 58.
Sınmaz, S. (2013). Yeni gelişen planlama yaklaşımları çerçevesinde akıllı yerleşme kavramı ve temel ilkeleri. Megaron, 8(2), 76.
UN-Habitat (2016). World cities report: Urbanization and development. 20 Kasım 2020 tarihinde https://unhabitat.org/sites/default/files/download-manager-files/WCR- 2016-WEB.pdf adresinden erişildi.
Velibeyoğlu, K. (2016). Akıllı kentler: vaatler ve ötesi. Yenilikçi Sürdürülebilir Gelişme Stratejileri Bağlamında Türkiye Ekonomisinin Geleceğine Yönelik Çözüm Arayışları, (ss 1-13). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi
Yılmaz, B. (2021). Pandemi odaklı “proaktif akıllı şehirler”. 27 Mayıs 2021 tarihinde http://www.skb.gov.tr/ adresinden erişildi.
Yılmazsoy, B. K., Aydemir, K. KP ve Akdemir, Ç.(2021). Tarihi süreçte salgın hastalıklar ve değişim: Covid-19 sonrası mimari ve kent. Journal of Social and Humanities Sciences Research. 8,(66), 425-440.
Word Health Organization (WHO). (1946). 20 Ekim 2020 tarihinde https://www.who.int/about/governance/constitution adresinden erişildi.
Word Health Organization (WHO). (1997). The World healt report, 25 Ekim 2020 tarihinde https://www.who.int/whr/1997/en/whr97_en.pdf adresinden erişildi.

ISSN: 1307-9905
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2010
Yayıncı: ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Organizasyon Yayıncılık Ltd. Şti.