TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE YENİ DÖNEM HALK BİLİMİ ÇALIŞMALARI

Türkiye’deki üniversitelerde halk bilimi çalışmaları, Avrupa ve Amerika’daki üniversitelere bakıldığında oldukça geç bir dönemde başlamıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’nde 1938-1948 yılları arasında Pertev Naili Boratav’ın öncülüğünde çalışmalar yapılmış ve halk edebiyatının yanında halk bilimi konularına da yer verilmiştir. Boratav ve İlhan Başgöz gibi akademisyenler yurtdışındaki üniversitelerde Türk halk bilimine ilişkin araştırma ve incelemeler yapmışlar ve ülkeye döndüklerinde alana büyük katkı sağlamışlardır. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde 1993 yılında bağımsız bir Halk Bilimi bölümü kurulmuştur. 1980’li yılların başından günümüze uzanan dönem, halk biliminin inceleme alanlarından birini oluşturan halk edebiyatının üniversite içinde kurumlaşması bakımından önemlidir. Üniversitelerde çeşitli kadrolara atanan genç araştırmacıların ve bu alanda lisansüstü çalışma yapanların sayısının artmasıyla birlikte, halk bilimi alanındaki eser sayısında da gözle görülür bir artış sağlanmıştır. Bu artıştaki en önemli etkenlerden biri; uluslararası üne sahip halkbilimci, etnolog ve antropologların eserlerinden yapılan çeviri çalışmalarıdır. Bu temel alan çevirilerinde 1989 yılından bu yana yayımlanan  Millî Folklor dergisinin Umay  Günay danışmanlığında yürüttüğü “çeviri projesi”nin önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu sayede  Boratav’ın 1939 yılında Arnold Van Gennep’in “ Le Folklore” unu çevirmesiyle başlayan ve zaman zaman ara verilen çeviri çalışmaları aktif hale getirilmiştir. Sonraki süreçte Hacettepe, Gazi ve Cumhuriyet Üniversitelerinde bağımsız Türk Halk Bilimi bölümleri kurulmuş ve eğitim-öğretimin yanı sıra yerel, ulusal ve uluslararası projeler ve etkinlikler düzenlenmeye başlanmış böylece yayımlanan eser sayısı çeşitlilik kazanmıştır. Bu çalışmada yeni dönem eğitim ve kültür politikalarında halk bilimi öğretiminin ve uygulanmalarının üniversitelerdeki yansımaları ele alınacaktır. Üniversite merkezli folklor çalışmalarının kültür aktarımındaki rolünün önemi ve gerekliliği vurgulanmaya çalışılacaktır.

NEW ERA IN FOLKLORE STUDIES OF UNIVERSITIES IN TURKEY

Türkiye’deki üniversitelerde halk bilimi çalışmaları, Avrupa ve Amerika’daki üniversitelere bakıldığında oldukça geç bir dönemde başlamıştır. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi’nde 1938-1948 yılları arasında Pertev Naili Boratav’ın öncülüğünde çalışmalar yapılmış ve halk edebiyatının yanında halk bilimi konularına da yer verilmiştir. Boratav ve İlhan Başgöz gibi akademisyenler yurtdışındaki üniversitelerde Türk halk bilimine ilişkin araştırma ve incelemeler yapmışlar ve ülkeye döndüklerinde alana büyük katkı sağlamışlardır. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde 1993 yılında bağımsız bir Halk Bilimi bölümü kurulmuştur. 1980’li yılların başından günümüze uzanan dönem, halk biliminin inceleme alanlarından birini oluşturan halk edebiyatının üniversite içinde kurumlaşması bakımından önemlidir. Üniversitelerde çeşitli kadrolara atanan genç araştırmacıların ve bu alanda lisansüstü çalışma yapanların sayısının artmasıyla birlikte, halk bilimi alanındaki eser sayısında da gözle görülür bir artış sağlanmıştır. Bu artıştaki en önemli etkenlerden biri; uluslararası üne sahip halkbilimci, etnolog ve antropologların eserlerinden yapılan çeviri çalışmalarıdır. Bu temel alan çevirilerinde 1989 yılından bu yana yayımlanan  Millî Folklor dergisinin Umay  Günay danışmanlığında yürüttüğü “çeviri projesi”nin önemli bir rolü bulunmaktadır. Bu sayede  Boratav’ın 1939 yılında Arnold Van Gennep’in “ Le Folklore” unu çevirmesiyle başlayan ve zaman zaman ara verilen çeviri çalışmaları aktif hale getirilmiştir. Sonraki süreçte Hacettepe, Gazi ve Cumhuriyet Üniversitelerinde bağımsız Türk Halk Bilimi bölümleri kurulmuş ve eğitim-öğretimin yanı sıra yerel, ulusal ve uluslararası projeler ve etkinlikler düzenlenmeye başlanmış böylece yayımlanan eser sayısı çeşitlilik kazanmıştır. Bu çalışmada yeni dönem eğitim ve kültür politikalarında halk bilimi öğretiminin ve uygulanmalarının üniversitelerdeki yansımaları ele alınacaktır. Üniversite merkezli folklor çalışmalarının kültür aktarımındaki rolünün önemi ve gerekliliği vurgulanmaya çalışılacaktır.

___

  • BORATAV, Pertev Naili (2011), Halk Edebiyatı Dersleri, Tarih VakfıYayınları, İstanbul.