Talat AYTAN, Mehmet Ali ÇALICI, Ahmet ERDEM

TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ ÖYKÜLEYİCİ METİN KAHRAMANLARININ ROL MODEL OLMA DURUMLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Ders kitapları, eğitim ortamının önemli öğrenme materyalleridir. Bilhassa Türkçe derslerinde öğretim sürecine en büyük katkılardan birini ders kitapları sağlamaktadır. Türkçe öğretiminde öyküleyici, bilgilendirici metinler ile şiir metinleri kullanılmaktadır. Ders kitaplarında ağırlıklı olarak öyküleyici metinlere yer verilmektedir. Öyküleyici metinlerin en önemli bileşenlerinden birisi kahramanlarıdır. Türkçe ders kitaplarındaki kahramanlar, öğrencilere rol model olacak özelliklere sahip olmalıdır. Kahramanların sahip olduğu özellikler öğrencilerin üzerinde öykünme veya özdeşim kurma açısından etkili olmaktadır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre tasarlanmıştır. Araştırmanın nesnesini 2017-2018 eğitim-öğretim yılında kullanılan ve Ez-De Yayınları tarafından hazırlanan 7. sınıf Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metin kahramanlarının öğrencilere rol model olabilme yeterliliğini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırmada veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Genelde Türkçe eğitimi özelde ise çocuk edebiyatı alan yazını taranarak “Kahraman Değerlendirme Ölçeği” oluşturulmuş ve üç alan uzmanının görüşüne sunularak ölçeğe son hâli verilmiştir. Ez-De Yayınları tarafından hazırlanan 7. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan 14 öyküleyici metin incelenmiş ve yukarıda mezkûr ölçeğe göre değerlendirilmiştir. Kitapta yer alan metinlerin 7'sinde (%50) yer alan kahramanların öğrencilere rol model olma yeterliliğine sahip olduğu, 7'sinde (%50) yer alan kahramanların ise rol model olma yeterliliğine sahip olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Türkçe Ders Kitapları, Öyküleyici Metinler, Rol Modeller

PDF

___

Akyol, H. (2014). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri, Ankara: PegamA Yayınları.
Arıcı, A. F. (2016). Çocuk Edebiyatı ve Kültürü, Ankara: PegemA Yayınları.
Baş, B. (2003). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin türleri üzerine bir inceleme. TÜBAR, XIII.
Bozlak, Ü. G. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 eğitim ve öğretim yıllarında 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Uzun-Çetinkaya formülü ile okunabilirlik düzeyleri/düzeylerinin incelenmesi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6 (14), 209-234.
Canlı, S. (2014). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin niteliği üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.Canlı, S. (2015). Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Belirlenmesinde Çocuğa Görelik İlkesi, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 98-123.
Coşkun, E. ve Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (10).
Çakır, P. (2009). 6. , 7. , 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin “çocuğa görelikler” açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Samsun.Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2005). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Kök Yayıncılık.Çer, E. (2014). Edebiyatta çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik ilkelerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Demirel, Ş. (2011). Edebi Metinlerle Çocuk Edebiyatı, (Editör: Şener Demirel) Ankara: PegemA YayınlarıDilidüzgün, S. (2004). Okuma öğretimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 43-55.
Epçaçan, C. ve Okçu, V. (2010). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi, Millî Eğitim Dergisi, 187.
Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1).
Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. ve Uçuş, S. (2011). İlköğretim Birinci Kademe Öğrencilerine Yönelik Çocuk Kitaplarının, İçerik, Resimleme ve Fiziksel Özellikleri Açısından İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (160).
Güfta, H. ve Kan, M. O. (2011). İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Dil İle İlgili Kültür Ögeleri Açısından İncelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 239-256.Güneş, F. (2013). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11).Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında "karakter" kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 60-79.
Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(3), 463-477.
Karatay, H. (2011a). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, ( Editör: Tacettin Şimşek) Ankara: Grafiker Yayınları.
Karatay, H. (2011b). Karakter eğitiminde edebî eserlerin kullanımı. Turkish Studies, 6 (1), 1439-1454.
Kaygana, M., Yapıcı, Ş. ve Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. The Journal Of Academic Social Science Studies, 6 (7), 657-669.
Kıbrıs, İ. (2006). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Tekağaç Eylül Yayınları
Kolaç, E., Demir, T. ve Karadağ, R. (2012). Öğretmen adaylarının dil eğitiminde çocuk edebiyatı metinlerinin kullanımına yönelik görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161(161), 195
Lüle Mert, E. (2012). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerin çocuk yazınının temel ilkeleri bağlamında incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 73-93.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Nas, R. (2014). Örneklerle Çocuk Edebiyatı, Bursa: Ezgi Kitabevi
Oğuzkan, A. F. (2013). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Anı Yayıncılık
Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 13(13), 59.Sever, S. (2007). İlköğretimde Çocuk Edebiyatı, (Editör: Zeliha Güneş) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi YayınıSeven, S. (2011). Edebî Metinlerle Çocuk Edebiyatı, (Editör: Şener Demirel) Ankara: PegemA YayınlarıSever, S. (2015). Çocuk ve Edebiyat, İzmir: Tudem YayınlarıŞahin, D. ve Bayramoğlu, C. D. (2016). 2015 Türkçe Öğretim Programının Metin Tür ve Tema Seçimi Bakımından Değerlendirilmesi. Turkish Studies, (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı), 11 (3), 2095-2130.Şimşek, T. (2002). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Rengârenk Yayınları.Şimşek, T., Yalçın, F. ve Yakar, Y. M. (2011). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, ( Editör: Tacettin Şimşek) Ankara: Grafiker Yayınları.Temizyürek, F. ve Delican, B. (2016). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (3), 842-856.Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. ve Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı, Ankara: PegemA YayınlarıUz Erşahin, I. (2009). Türkçe ders kitaplarında yer alan çocuk edebiyatı metinlerinin çağdaş çocuk edebiyatı ilkeleri açısından değerlendirilmesi ve eğitsel öneriler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Uzuner, S. ve Aydın, Y. (2010). Yeni Türkçe ders kitabındaki öykülerin öğrenme alanlarını gerçekleştirmedeki yeterliliğinin belirlenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 186.Uzuner Yurt, S. (2011). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, ( Editör: Tacettin Şimşek) Ankara: Grafiker Yayınları.Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2008). Çocuk Edebiyatı, Ankara: Akçağ YayınlarıYılar, Ö. ve Celepoğlu, A. (2007). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı, (Editörler: Ömer Yılar, Lokman Turan) Ankara: PegemA YayınlarıYıldırım, A. ve Şimşek H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.Yıldırım, D. (2011). 6. Sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerin çocukların duyuşsal gelişimlerine uygunluğu. Türkçe Öğretimi Üzerine Çalışmalar (Hazırlayanlar: V. Doğan Günay, Özden Fidan, Betül Çetin, Funda Yıldız) Dokuz Eylül Üniversitesi DEDAM, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 165-175.Yurt, G. ve Arslan, M. (2014). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının şekil-içerik-metin yönünden incelenmesi: Zambak ve Pasifik Yayınları örneği. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 317-327.Zengin, A. Y. ve Zengin, N. (2009). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı, İstanbul: Truva YayınlarıZivtci, F. (2006). Çocuk kitaplarında kahramanın yeri ve önemi. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri), Yayıma hazırlayan: Sedat Sever.