Somut ve Somut Olmayan Değerler ve Bir Yerin Miras Niteliğine Katkısı: UNESCO Dünya Miras Alan Örnekleri

Kültür, kültürel miras ve kültürel mirasın korunması, üzerine çokça fikir yürütülen, tanımlama yapılan ve sayısız tartışmaya konu olmuş ve olmaya devam eden başlıklardır. Tarih boyunca kültürel miras kavramına içinde bulunulan dönemin anlayışıyla çeşitli tanımlamalar getirilmiş ve kapsamı genişletilmiştir. Bugün koruma anlayışının geldiği noktada korunması gerekli unsurların kapsamı yapılardan öteye geçerek değer ve anlamlar bütününü de içine alacak şekilde genişlemiştir. Somut olmayan kültürel miras terimi ile karşılığını bulan bu miras unsuru günümüzde birçok uluslararası metin ile koruma altına alınmaya ve somut unsurlarla arasındaki ilişki çözümlenmeye çalışılmaktadır. 20. yüzyılda artan koruma bilinciyle birlikte kültürel miras kavramı ve kültürel mirası koruma yöntemleri üzerine yoğunlaşan tartışmalar uluslararası platforma taşınarak bazı örgütlerin desteklerini almıştır. UNESCO’nun da içinde bulunduğu bu örgütler finansal ve eğitimci katkılarıyla günümüz koruma yaklaşımlarını etkilemişlerdir. Bu bağlamda, UNESCO'nun 1972 Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi ve 2003 Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi adlı kültür sözleşmeleri kültürel mirasın korunması konusunda önemli kırılma noktaları olarak gözlemlenmiştir. Özellikle 1972 sözleşmesi ile hazırlanması kararı verilen Dünya Miras Listesi’ne kayıtlı miras alanlarının üstün evrensel değerinin ölçülmesine yardımcı olan kriterler korunması gerekli görülen kültürel miraslara bakış açısının anlaşılmasında önemli kaynaklardır. Bu miras alanlarında somut olmayan kültürel değerler kimi zaman bir işaretleme veya peyzajla, kimi zaman ise bir jeolojik oluşum veya yapı kompleksi gibi somut unsurlarla temsil edilmektedir. Bu bağlamda somut kültürel miras olarak mekan, özgün niteliğini zaman içinde kazanır ve anlamını atfeden miras taşıyıcıları tarafından yaşatılır, korunur ve aktarılır.

Anahtar Kelimeler:

Kültürel Miras, Somut Olmayan Kültürel Miras, UNESCO, Kültür Sözleşmeleri, Dünya Miras Listesi

Contribution of Tangible and Intangible Values to the Heritage of a Place: UNESCO World Heritage Site Examples

Culture and cultural heritage are concepts which are widely discussed, defined and subject to numerous discussions. Some of the elements that the societies possess and gathered under the title of culture have come to our day by finding concrete expressions and defined as cultural heritage. Throughout history, various definitions have been introduced to the concept of cultural heritage and its scope has been expanded. Today, at the point where conservation understanding comes, the scope of the elements that need to be protected has expanded beyond the structures to include the whole of values and meanings. As a result of this enlargement, the intangible values and the tangible elements in which these values come to life began to be discussed in the discipline of conservation. The aim of the study is to examine the contribution of the tangible and intangible dimensions of the cultural assets that need to be protected to the quality of “heritage”. In this study, the association of intangible values with concrete values was analyzed through selected cultural heritage sites included in the UNESCO Heritage List and containing criteria VI. The areas selected for the sample were included in the World Heritage List by including only criteria VI and were considered as the main data source within the scope of the study in question. The method used in this analysis process is to associate and interpret key sites and key concepts with selected heritage sites. As a result of the analysis, it was found that intangible cultural values in these heritage areas were sometimes represented by a marking or landscape, and sometimes by concrete elements such as a geological formation or building complex. Consequently, as a tangible cultural heritage, space creates its original heritage quality over time through its intangible values and is maintained, protected and transmitted by heritage carriers who attribute the heritage value.

Keywords:

Cultural Heritage, Intangible Cultural Heritage,

PDF

___

Referans1 Akipek, S. (2001). Dünya Kültürel Ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmenin Değerlendirilmesi, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, 50(4), 13-39.
Referans2 Başlar, K. (2011). Kırkıncı Yılında Dünya Mirası Sözleşmesi, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 7(27), 25-52.
Referans3 Değirmenci, T. ve Köşklük Kaya, N. (2019). Dünya Miras Alanları ve VI. Kriter, Uluslararası Fen, Matematik ve Mühendislik Kongresi Bildiri Kitabı içinde (823-836). Elazığ: Asos Yayınevi.
Referans4 Eryazıcıoğlu, E. ve Cengiz, H. (2018). İnsan Hakları Odaklı Bir Kültürel Miras Sistemi İçin Değerlendirme Modeli, Megaron Dergisi, 13(4), 636-650.
Referans5 Gürçayır, S. (2011). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Üzerine Eleştirel Bir Okuma, Milli Folklor Dergisi, 23(92), 5-12.
Referans6 Metin Basat, E. (2013). Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Birlikte Koruyabilmek, Milli Folklor Dergisi, 25(100), 61-71.
Referans7 Selçuk, T. (2018). Mudurnu’da “Yerin Ruhu” Üzerine Değerlendirme, 2018 Uluslararası Mudurnu Araştırmaları Ahilik ve Halk Kültürü Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (366-386), Bolu: Halk Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Referans8 Oğuz, M. Ö. (2013). Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras, Milli Folklor Dergisi, 25(100), 5-13.
Referans9 Oğuz, M. Ö. (2018). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Mekanı, Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? içinde (87-90), Ankara: Geleneksel Yayınları.
Referans10 Tekeli, İ. (t.y.). Değişen Toplum ve Kültürel Mirasın Toplum İçin Değişen Anlamı, 19.05.2019 tarihinde https://www.academia.edu/27784674/DE%C4%9E%C4%B0%C5%9EEN_TOPLUM_VE_K%C3%9CLT%C3%9CREL_M%C4%B0RASIN_TOPLUM_%C4%B0%C3%87%C4%B0N_DE%C4%9E%C4%B0%C5%9EEN_ANLAMI adresinden erişildi.
Referans11 UNESCO (1972). Convention Concerning The Protection Of The World Cultural And Natural Heritage
Referans12 UNESCO (2003). Convention For The Safeguarding Of The Intangible Cultural Heritage.
Referans13 UNESCO Türkiye, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme. 11.07.2018 tarihinde erişilmiştir. http://www.unesco.org.tr/Pages/161/177.
Referans14 UNESCO Türkiye, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, 11.07.2018 tarihinde erişilmiştir. http://www.unesco.org.tr/Pages/181/177/.
Referans15 UNESCO World Heritage Center, 11.07.2018 tarihinde erişilmiştir. http://whc.unesco.org/en/list.
Referans16 URL 1: http://whc.unesco.org/en/documents/159299 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans17 URL 2: http://whc.unesco.org/en/documents/107850 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans18 URL 3: http://whc.unesco.org/en/documents/119357 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans19 URL 4: http://whc.unesco.org/en/documents/109626 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans20 URL 5: http://whc.unesco.org/en/documents/130771 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans21 URL 6: http://whc.unesco.org/en/documents/120229 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans22 URL 7: http://whc.unesco.org/en/documents/113976 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans23 URL 8: http://whc.unesco.org/en/documents/158889 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans24 URL 9: http://whc.unesco.org/en/documents/119572 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans25 URL 10: http://whc.unesco.org/en/documents/126684 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans26 URL 11: http://whc.unesco.org/en/documents/123871 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)
Referans27 URL 12: http://whc.unesco.org/en/documents/133717 (Erişim Tarihi: 06.01.2019)