Türkçe ve Japoncada Öfke Duygusunu İfade Eden Deyimler Üzerine Kavramsal Bir Sınıflandırma

Yabancı dili tam öğrenmek, söz varlığını çok iyi bilmekle ilgilidir. Sözvarlığının dil yapılarından biri de deyimlerdir. İletişimde önemli değeri olan öfke duygusunu ifade eden deyimler söz varlığında oldukça fazladır. Bu araştırmada, öfke duygusunu anlatan Türkçe ve Japoncadaki deyimler incelenmiştir. Öfke, Japoncada “ikari” ile ifade edilmektedir. Bu ruh halinin dile yansıması ise her iki dilde de somut kavramlardan oluşan deyimlerle anlatılır. Örneğin çok kızıp öfkelenme durumunda, Türkçede kan beynime çıktı denirken, Japoncada atama ni kita kullanılmaktadır. Ancak, öfke duygusunu anlatan Türkçe ve Japoncada başka deyimler de bulunmaktadır. Bu deyimler hangi kavramlardan oluşmaktadır? Bu araştırmada Türkçe ve Japoncadaki öfkenin kavram alanını belirlemek amacıyla karşılaştırma yapılmıştır. Yapılan incelemede, kavram alanındaki ortak kavramların yanı sıra, farklı kavramlar tespit edilmiştir. Buradan, Japoncada karın, bağırsak, sırt, göbek, kalp, dudak, taç ve ters; Türkçede ise ağız, burun, topuk, din, bilinç dışılık, kabadayılık, sigorta ve patlayıcı madde şeklinde farklı kavramlar oluşu, iki toplum arasındaki kültürel farkın göstergesidir.

Anahtar Kelimeler:

öfke, Türkçe Japonca deyimler, ikari, kavram alanı, anlam

A Conceptual Classification on Idioms Expressing the Emotion of Anger (Ikari) in Turkish and Japanese

Learning a foreign language is about knowing the vocabulary very well. One of these is idioms. Idioms expressing the feeling of anger, which has an important value in communication, are abundant in the vocabulary. In this study, Turkish and Japanese idioms describing the emotion of anger were examined. Anger is "ikari" in Japanese. Reflection of this mood on the language is expressed by idioms consisting of concrete concepts in both languages. For example, in case of getting angry, it is said that kan beynime çıktı in Turkish, while in Japanese it is called atama ni kita. There are other idioms in Turkish and Japanese that describe the feeling of anger. What concepts do these idioms consist of? In this study, a comparison was made by determining the conceptual area of anger in Turkish and Japanese. As a result, besides the common concepts in the conceptual area, different concepts were detected.

Keywords:

anger, idioms in Turkish Japanese, ikari, conceptual field, meaning,

PDF

___

Akbay, O. H. (2011). Japonca deyimler sözlüğü. Konya: Kömen Yayınları.
Aksan, D. (1978). Anlambilimi ve Türk anlambilimi. Ankara: Erol Ofset Matbaacılık.
Aksan, D. (1993). Türkçenin gücü. Ankara: Bilgi Kitabevi.
Aksan, D. (2006). Anlambilim, anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
Aksan, D. (2021). Anlambilim - anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aksan, M. (2006). Metaphors of anger: an outline of a cultural model. Dil ve Edebiyat Dergisi, 3(1), 31-67.
Aksan, M. (2007). Lexicon of negative emotions from a cross-cultural perspective. (L. Miyares, Ed.) Centro de Linguistica Aplicada, Actas –I, 322-326.
Aksoy, Ö. A. (1995). Atasözleri ve deyimler sözlüğü 2 - deyimler sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Başkan , Ö. (2003). Bildirişim - insan dili ve ötesi. İstanbul: Multilingual.
Boz, E. (2015). Bir gösterge modeli olarak dil. Türk Dili, 30-33.
Demir Kuzay, G. (2016). Atasözleri ve deyimlerde "kan" kavramı. Türk Dünyası(41), 13-35.
Denizman, S. (2019). Türkçede "burun" Japoncada "hana" ile oluşmuş deyimler . (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Gençer, Z. (2007). Türk ve Japon atasözlerinde hayvan metaforları. C. Kahraman ve L. Toksöz (Eds.), Japon Dili ve Kültürü İncelemeleri içinde. (Vol. 3, pp. 201-218). London: Transnational Press.
Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig, (44), 89-110.
Hacızade, N. (2012). Bilişsel dilbilim açısından duyguların dili. Konya: Çizgi Kitabevi.
Ishida, A. P. (2000). dōshi kan'yō-ku ni taisuru tōgo-teki sōsa no kaisō kankei (Sözdizimsel işlemlerin fiil deyimleriyle hiyerarşik ilişkisi). Nihongokagaku, 24-43.
Ito, M. (1982). Nichidoku kanyouku no gushosei to imi kinou (Japonca Almanca deyimlerde somutlaşma ve anlamsal işlev). Gakushuin Daigaku Daigakuin Doitsu Bungaku Gakkai, (s. 29-46),Tokyo.
Köksal, A. (2003). Dil ile ekin. İstanbul: Toroslu kitaplığı.
Kövecses, Z. (2008). Introduction: cultural variation in metaphor. European Journal of English Studies, 8(3), 263-274.
Matsuki, K. (1995). Metaphors of anger in Japanese. In J. R. MacLaury (Ed.), Language and the Cognitive Construal of the World. De Gruyter Mouton.
Nakamura, A. (1993). Kanjou hyougen jiten. Tokyo: Tokyotou Shuppan.
Öfke. (t.b.). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlük içinde: https://sozluk.gov.tr/
Özbek, A. (2015). Japonca isim-eylem deyimlerinin sözdizimsel ve anlambilimsel özellikleri -Türkiye Türkçesi ile karşılaştırmalı incelenmesi. S. Esenbelve E. Küçükyalçın (Eds.), Türkiyede Japonya Çalışmaları II içinde. (pp. 116-127). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
Özbent, S. (2013). Sözlüksel alan teorisi ve çeviri. Diyalog, 2, 55-66.
Subaşı, L. (1988). Dilbilimi açısından deyim kavramı ve Türkiye Türkçesindeki örneklerin incelenmesi.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Uzun, L. S. (1991). Deyimleşme ve Türkçede deyimleşme dereceleri. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, (2), 29-39.
Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: abc.
Varoğlu, G. (2013). Japoncada hara Türkçede karın sözcüğü ile oluşan deyimlerin kavramsal anlamsal karşılaştırılması. Dil Dergisi, (161), 34-49.
Varoğlu, G. (2016). "hara", "kokoro", "mune" sözcükleri ile oluşturulan Japonca deyimlerde metaforik ve metonimik yapılanma / Metaphorical and metonymycal structuring of Japanese idioms formed with the words "Hara", "Kokoro", "Mune". (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniveristesi, Ankara.
Wierzbicka, A. (1999). Emotions across languages and cultures: diversity and universals. Paris, Fransa: Cambridge Press.
Yurtbaş, M. (2013). Sınıflandırılmış Deyimler Sözlüğü. İstanbul: Doğan Ofset Yayıncılık ve Matbaacılık.