1866 Girit İsyanı ve Giritli Aileler Meselesi

1866 yılında ortaya çıkan Girit İsyanı yaklaşık üç yıl boyunca Osmanlı siyaset gündeminin en sıcak başlıkları arasında yer almıştır. 1866 İsyanı sırasında 19. yüzyılda yaşanan diğer sorunlarda olduğu gibi Osmanlı yöneticileri Avrupa müdahalesi konusunda titiz davranmıştır. Avrupa’nın, Hristiyan unsur üzerinden geliştirdiği müdahale alışkanlığının tekrar etmemesine dikkat edilmiştir. Özellikle isyanın yol açtığı asayiş problemi sebebiyle adadan göç etmek zorunda kalan Rumlar, Avrupa devletlerinin her zamanki gibi ilgisine mazhar olmuştur. Gerek Bâbıâli gerek Hariciye Nezareti, Avrupa müdahalesine yol açma ihtimali bulunan bu konuya hayli hassas yaklaşmıştır. İsyan sırasında evlerini terk etmek zorunda kalan ve özellikle Yunanistan’a göç eden ailelerin adaya dönmeleri için titiz bir çaba sergilenmiştir. Böylece Osmanlı devlet adamları bir yandan devletin müşfik elini tebaasına göstermeye çalışırken aynı zamanda insanî müdahale bahanesi altında sunulacak bir Avrupa müdahalesini de engellemeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Girit, İsyan, Aile

The Cretan Uprising of 1866 and the Question of Cretan Families

The Uprising of Crete in 1866 was one of the most important topics of the imperial political agenda for three years. During the Uprising of 1866 the Ottoman statesmen acted carefully to prevent the European intervention like in all problems of the 19th century. Especially the European intervention was enacted upon the Christian population through the 19th century and the Ottoman statesmen never desired the repetition of the same story. European states were very interested in Orthodox population of the island who had to migrate from the island because of the lack of security. Both the Sublime Porte and the Foreign Ministry followed very cereful policies to provide the coming back of the Christian population who had migrated to Greece. That is to say the Ottoman statesmen tried to show kindnes of the state and to prevent the European intervention which was promulgated under the paranthesis of humanitarian intervention.

Keywords:

crete, uprising, family,

PDF

___

Badri, A. S. (1996). The European state system and the Egyptian question (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bilkent Üniversitesi, Ankara.
Barchard, D. (2006). Veli pasha and consul Ongley: an Anglo-Ottoman diplomatic relationship that got too close. S. Kuneralp (Ed.), A bridge between cultures: studies on Ottoman and republican Turkey in memory of Ali İhsan Bağış içinde (s. 71-98). İstanbul: ISIS Press.
Clogg, R. (1997). Modern Yunanistan tarihi. (D. Şendil, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1992).
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 241.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 245.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 248.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 256.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 259.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 261.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 266.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Girit. 268.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İrade / Şura-yı Devlet. 615.
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA). İ. MTZ. 01. 16 / 482.
Delfiner, H. A. (2003). Alexander I, the holy alliance and Clemens Metternich: A reappraisal. East European Quarterly, 37(2), 127-150.
Hampden, C. H. (2010). Hobart Paşa’nın anıları. (D. Türkömer, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1886).
Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür: milli edebiyatın icat edilişi. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1991).
Kenanoğlu, M. M. (2009). Sava Paşa. TDV İslâm Ansiklopedisi, 36, 183-184.
Mehmed Hayrullah. (1327). Sadr-ı esbak Âlî Paşa. İstanbul: Bekir Efendi Matbaası.
Millas, H. (1999). Yunan ulusunun doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları.
Millas, H. (2000). Türk romanı ve öteki: Ulusal kimlikte Yunan imajı. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
Moiras, L. (2021). Konstantinos Adosidis: his two terms in the office of prince of Samos (1873-1874 and 1879-1885). E. Balta (Ed.). Following the traces of Turkish-speaking christians of Anatolia. içinde (s. 305-323). Harvard University Press.
Muharrerât-ı resmiyye. (t.b.). İstanbul.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 78 / 1957.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 78 / 1958.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 78 / 1962.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 78 / 2024.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 78 / 2102.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 78 / 2122.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 881 / 1635.
National Archives Foreign Office (NA. FO.). 881 / 1646.
Pınar, H. (2021). Yeni Osmanlılar ile Bâbıâli ilişkilerine iktidarın gözü ile bakmak. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 125-137.
Rodogno, D. (2012). Against massacre: humanitarian interventions in the Ottoman Empire 1815-1914. New Jersey: Princeton University Press.
Salzmann, A. (2011). Modern devleti yeniden düşünmek: Osmanlı ancién regime’i. (A. Özdemir, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2003).
Sauvigny, G. B. (1962). Metternich and his times. (P. Ryde, Çev.). London: Dorton, Longman and Todd.
Topal, A. E. (2019). Namık Kemal’in Hürriyet gazetesi, 2 cilt. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1868-1870).