Deyimlerde Kandırmak Kavramı
Türkçe, anlatımı güç durum ve olayları somutlaştırmalardan yararlanarak ayrıntılı ve kolay anlaşılır bir biçimde ifade eder. Soyut kavramların kolay algılanması amacıyla yapılan somutlaştırmalar, deyimlerde yaygın olarak karşımıza çıkar.
Deyim, gerçek anlamından sıyrılmış en az iki sözcükten oluşan, herhangi bir durumu ya da kavramı daha kolay, incelikli, etkili ve güçlü bir biçimde anlatma gereksiniminden doğan kalıplaşmış söz grubudur.
Ömer Asım Aksoy’un Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II- Deyimler Sözlüğü adlı eserinden kandırmak kavramını somutlaştıran deyimler taranmış ve karşılıkları da bu eserden alınmıştır.
Kandırmak fiilinin inandırmak, ikna etmek ve aldatmak anlamlarından hareketle deyimlerde kandırmak kavramının nasıl somutlaştırıldığı ve bu kavramın anlambirimcik demeti (sememe) belirlenmeye çalışılmıştır.
Deyimler daha çok eserlerden tespit edilmiş ve biçimsel olarak incelenmiştir. Ancak deyimler üzerine yapılan semantik çalışmalar sınırlıdır. Bu tip çalışmaların, deyimlerin öğretilmesi ve doğru kullanılması konusunda katkı sunacağı düşüncesindeyiz.
Anahtar Kelimeler:
Deyim, Deyim Aktarması, Kandırmak, Somutlaştırma
The concept of deception in idioms
Modern Turkish explains situations and events that are difficult to explain using concretisation. concretisations made for easy perception of abstract concepts is used to widly in idiomsİdiom is a formulaic word groups consisting of at least two words stripped of their denotative meaning, any situation or concept easier, arising out of the need to express delicately, effectively and strongly.The idioms that concretisation the concept of deceiving were scanned from Ömer Asım Aksoy’s work entitled Proverbs and Idioms Dictionary II- Idioms Dictinary and the meanings of the idioms were also taken from this work.Based on the meaning of the verb to convince, to persuade and to deceive, how the concept of deceiving is concreting in idioms and sememe of this concept has been tried to be determined.İdioms had been more detected and they are studied in terms of syntax and form. However, semantic studies on idioms are limited. We think that such studies will contribute to the teaching and correct use of idioms.
Keywords:
metonymy ı̇diom, metaphor, deceive, consideration,
___
- AKSAN, D. (1987), Türkçenin Gücü, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
- AKSAN, D. (1990). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim 3, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- AKSAN, D. (1998). Anlambilim (Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi), Engin Yayınevi, Ankara.
- AKSAN, D. (2001). Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını, Bilgi Yayınevi, Ankara.
- AKSAN, D. (2015). Türkçenin Sözvarlığı, Bilgi Yayınevi, Ankara.
- AKSOY, Ö. A. (1976). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II- Deyimler Sözlüğü, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
- AKYALÇIN, N. (2012). Türkçemizin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz, Eğiten Kitap, Ankara.
- CELEP, Ö. (2013). Dillerden Düşmeyen Deyimler ve Öyküleri, Akis Kitap, İstanbul.
- GÖKDAYI, H. (2011). Türkçede Kalıp Sözler, Kriter Yayınları, İstanbul.
- SİNAN, A. T. (2015). Türkçenin Deyim Varlığı, Kesit Yayınları, İstanbul.
- SUBAŞI UZUN, L. (1991). Deyimleşme ve Türkçede Deyimleşme Dereceleri. Dilbilim Araştırma Dergisi 2, 29-39.
- ŞAHİN, H. (2004). Türkçede Organ İsimleriyle Kurulan Deyimler, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Bursa.
- ŞEN, S. (2017). Eski Türkçenin Deyim Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Türkçe Sözlük. (2005). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- VARDAR, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları İstanbul.
- YURTBAŞI, M. (2013). Sınıflandırılmış Kavramlar Sözlüğü (Türkçe Thesaurus), Tor Ofset, İstanbul.
- TDK: Türk Dil Kurumu, sozluk.gov.tr (Erişim 26.04.2021)
- ISSN: 2667-4688
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Holistence Publications