OKUL MÜDÜRLERİNİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE DENETİM ODAĞI İNANÇLARI ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMUNU ETKİLER Mİ?*

Okul müdürlerinin beş faktör kuramına göre belirlenen kişilik özellikleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılmasının amaçlandığı bu çalışma ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 54 okul müdürüne Sıfatlara Dayalı Kişilik Özellikleri Ölçeği (SDKÖ) ve Rotter İç Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKO) uygulanmış, okul müdürleri ile aynı okullarda görev yapan toplamda 516 öğretmene ise İş Doyumu Ölçeği (JSS) uygulanmıştır. Veriler SPSS 22 programı kullanılarak korelasyon ve regresyon analizlerine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda elde edilen bulgular okul müdürlerinin bazı kişilik özellikleri ile öğretmenlerin genel iş doyumu ve bazı iş doyumu boyutları arasında anlamlı ilişkiler olduğunu göstermiştir. Elde edilen bulgulardan okul müdürlerinin sorumluluk, duygusal denge ve deneyime açıklık boyutunda kişilik özelliklerinin öğretmenlerin genel iş doyumunun anlamlı birer yordayıcısı olduğu, bu üç değişkenin öğretmenlerin iş doyumundaki varyansın yaklaşık olarak % 37’sini açıkladığı anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kontrol odağı, okul yöneticisi, , okul yönetimi, , kişisel özellikler

PDF

___

ALLPORT, G. W. (1937). Personality. A psychological interpretation. Newyork: Holt,Rinehart And Winston, P.48.
ANDERSON, C. R., Schneirer, C. E. (1978). Locus of control, leader behavior and leader performance among mamgement students. Acamdemy of Management Journal, 21, 690-98.
AYDIN, M. (2005). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
AYDIN, B., Tükel, H. (2016). Okul müdürlerinin kişilik özellikleri ve örgütsel sessizlik ilişkisi. Pegem Atıf İndeksi, 721-738.
BACANLI, H., İlhan, T. ve Arslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
BARANSEL. A., Paksoy, M., Erkmen T.(1995). Tepe yöneticilerinin kişilik özellikleri ve davranış biçimlerine ilişkin bir araştırma. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi,24(1).
CARPENTER, J. L. (2004). A correlatıonal study of perceıved principals’ leadership style and teacher job satisfaction. (Doctor Of Educatıon, University of Georgia),Athens (erişim adresi:https://getd.libs.uga.edu/pdfs/carpenter_jennifer_l_200408_edd.pdf), (erişim tarihi: 17.04.2014).
COLBERT, A. E., Barrick M. R., Bradley, B. H. (2013). Personality and leadership composition ın top management teams: implications for organizational effectiveness. Personel Psychology, 1-37.
ÇEKMECELİOĞLU, H. G. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi. İş ve Güç Dergisi, 8(2), 153- 168.
DAFT, R. L. (2000). Management. (Fifth Edition). Orlando: The Dryden Press.
DAĞ, İ. (1991). Rotter'in iç- dış kontrol odağı ölçeğinin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Psikoloji Dergisi.7 (26),10-17.
ERDOĞAN, İ. (1983). İşletmelerde davranış. İstanbul: Evrim Ofset Matbaacılık.
ERDOĞAN, İ. (2007). İşletmelerde davranış (7.Baskı). İstanbul: Expres Grafik Baskı.
HİERS, J. M., and Heckel, R. V. (1977). Seating choice, leadership and locus of control. Journal of Social Psychology, 103 (2), 313-314.(erişim adresi: http://dx.doi.org/10.1080/00224545.1977.9713334), (erişim tarihi 18 Ekim 2014)
HİRİYAPPA, B. (2009). Organizational behavior. New Delhi: New Age İnternational (P) Limited Publishers.
HOGAN, R. (2004). Personality psychology for researchers. İn B. Schneider& D.B. Smith(Eds.), Personality and organizations. (pp. 3-23). Mahwah, NJ. : Erlbaum.
HOWELL, J. M., and Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control, and support for innovation: Key predictors of consolidated business-unit performance. Journal of Applied Psychology, 78, 891–902.
JOHNSON, A. L., Luthans, F. and Hennessey, H. W. (1984). The role of locus of control in leader influence behavior. Personnel Psychology, 37(1), 61-75.
KAPPAGODA, S. (2011). Managers’ emotional ıntelligence and its ımpact on nonmanagerial employees’ job satisfaction in the banking sector in sri lanka.Proceedings of international conference on MTIM, October, University of Rajarata.
KARADAĞ, E., Başaran, A., Korkmaz, T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları liderlik biçimleri ile iş doyumları arasındaki ilişki, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 32-45.
KARASAR, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. (15. bs.)Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KARATAŞ, S., Güleş, H. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 74- 89.
KLEİN, J., Warnet, M. W. (2000). Predictive validity of the locus of control test in selection of school administrators, Journal of Educational Administration, 38, 7-25.
KÜÇÜKKARAGÖZ, H. (1998). İlkokul öğretmenlerinde kontrol odağı ve öğrencilerinin kontrol odağının oluşumuna etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
LOCKE, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M.D. Dunnette (Eds.), Handbook of industrial and organizational psychology (1297–1343).Chicago, Rand McNally.
LUTHANS F. (2011).Organizational Behavior An Evide-Based Approach (Twelfth Edition). Newyork: McGraw-Hill/Irvin.
MARİE, E. (2011) Principals' servant leadership and teachers' job satisfaction.(Dissertation, Unıversıty Of La Verne, 2011). (erişimadresi:http://gradworks.umi.com/34/92/3492651.html ), (erişim tarihi:02 Şubat 2015).
MCCULLOUGH, P. M., Ashbridge, D., Pegg, R. (1994). The effect of self-esteem, family structure, locus of control, and career goals on adolescent leadership behavior. Adolescence. 29(115), 605-611.
MİLLER D., Vries K. M. and Toulouse J. M. (1982). Top executive locus of control and its relationship to strategy-making, structure and environment. Academy of Management Journal. 25, 237-253.
NOWOTNİAK, P. (2005). Relationship between supervisor locus of control and employeesatisfaction ın a residential care facility. (The degree of Doctor of Education in the Department of Educational Research, Technology, and Leadership in the College of Education at the University of Central Florida Orlando,2005). Florida. (erişim adresi: http://etd.fcla.edu/CF/CFE0000558/Nowotniak_Patricia_200508_EdD.pdf), (erişim tarihi: 26 Kasım 2014)
ÖZDEMİR, A., (2006). Eğitim yöneticisi adaylarında denetim odağının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi.10 (1-2), 9-23.
ÖZKALP, E., Kırel, Ç. (2010). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
PLACE, H. (1979). A biographical profile of women in management, Journal of Occupational Psychology, 52(4), 64-76.
ROBBİNS, S. P. (1986). Organizationan behavior. (3. Edition). New Jersey: Prentice-Hall Englewood Cliffs.
ROTTER, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1-28.
SARITAŞ, M. (1997). Yönetimde kişilik faktörü. Eğitim yönetimi, 4, 527-548.
SAUCİER, G., Goldberg, L. R. (2003). The structure of personality attributes. In BarrickMR, Ryan AM (Eds.), Personality and work: Reconsidering the role of personality in organizations (1–29). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
SMİTH E. E., Hoeksema S. N., Fredrickson B., Loftus G.R. (2003). Psikolojiye giriş (14.baskı) .(Çeviren: Öncül, Ö., Ferhatoğlu, D.). Sözkesen Matbaacılık (Kitabın orijinali 2009' da yayınlandı).
SOLMUŞ, T. (2004). İş yaşamı, denetim odağı ve beş faktör kişilik modeli. Türk Psikoloji Bülteni, 10(34), 196-205.
SPECTOR, P.E. (1985). Measurement of human service staff satisfaction: Development of the job satisfaction survey. American Journal of Community Psychology,13(6), 693-713.
TENGİLİMOĞLU, D., Yiğit, A. (2005). Hastanelerde liderlik davranışlarının personel iş doyumuna etkisini belirlemeye yönelik bir alan çalışması. Journal Of Hacettepe Health Administration, 8(3), 370-375.