Arap Dilinin Yapısından Kaynaklanan Çeviri Zorlukları

Çeviri, insanlık tarihi boyunca toplumların bilimsel, kültürel, edebî, diplomatik vs. nedenlerle başvurduğu bir yoldur. Toplumlar ve diller arasındaki etkileşim, bir topluma veya dile ait zenginliğin diğerine aktarılması kanalıyla etkin bir şekilde sağlanmıştır. Çeviri eyleminin kendine has kural ve yöntemleri olmakla beraber birtakım zorlukları da vardır. Bu çalışmada daha çok çeviri deneyimi çerçevesinde karşılaşılan zorluklar ele alınmıştır. Çalışmada ele alınan yapısal zorlukların başında okuma zorluğu gelmektedir. Bilindiği gibi Arap Dilinde hareke kullanımı bazı metinler dışında hemen hemen yok gibidir. Bu durum sessiz harflerin okunmasını zorlaştırmakta, doğru anlam ve doğru çevirinin önünde bir engel oluşturmaktadır. Dilbilgisi kaynaklı zorluklar da çeviri zorluklarına sebebiyet vermektedir. İyi düzeyde gramer bilgisine sahip olanlar bile dilbilgisi kaynaklı zorluklarla karşılaşabilmektedir. Arapça i’râb kurallarının teorik düzeyden pratik düzeye aktarılması ve bol metin deneyimi zorlukların aşılmasına yardımcı olacaktır. Bu zorluklar örnek cümle ve metinlerle izah edilmiş, söz konusu cümlelerin tercümeleriyle ilgili öneriler sunulmuştur. Eşdeğer ifadeler bulunmaya çalışılmıştır. Kaynak dil ile hedef dil arasındaki dil yapısı, kültür, üslup vs. gibi farklılıklar eşdeğer çeviri imkânlarını kısıtlamaktadır. Diller ve kültürler arasındaki tüm bu farklılıklara rağmen eşdeğer çeviri imkânları gösterilmeye çalışılmıştır. Dillerin kendine özgü yapısından, çevirmenin bizzat kendisinden yahut iki dilin sahip olduğu kültürel farklılıklardan dolayı çeviri işleminde birtakım zorluklar yaşanabilir. Çevirmen her iki dilin de özelliklerine son derece hâkim olmalıdır. Böylece çeviri esnasında ortaya çıkan bu sorunların üstesinden gelecektir.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dili, Türkçe, Çeviri, Eşdeğerlik, Eşdizim

Translation Difficulties Arising from the Structure of the Arabic Language

Abstract

Keywords:

Arabic Language, Turkish, Translation, Equivalence, Collocation,

PDF

___

Aydın, Feriduddin. Tercüme Bilimine Giriş ve Tercüme Teknikleri. İstanbul: Maruf Yayınları, 2016.
BİYOGRAFİ, Biyografi Net. “Sait Aykut'la Arapça ve Çeviri Üzerine”. (Erişim 15 Ekim 2019). http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=4113.
Bulut, Ahmet. Arap Dili Araştırmaları I. Bursa: Alfa Yayınları, 2000.
Bulut, Ali. Çeviri Teknikleri ve Başlıca Arapça Kalıplar. İstanbul: İfav Yayınları, 2014.
el-Câbirî, Muhammed ‘Âbid. Binyetu’l-Akli’l-Arabî. Beyrut: Merkezu Dirâsâti’l-Vahdeti’l-‘Arabiyye, 2009.
Cary, Edmond. Çeviri Nasıl Yapılmalı. Trc. Mete Çamdereli, İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
Demirezen, Mehmet. “Çeviride Kayıplar Sorunu”. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi 1 (1991): 115-128.
Durmuş, İsmail. Çeviri Sanatının Esasları. İstanbul: Akdem Yayınları, 2018.
Fazlıoğlu, Şükran. “Arap Harfleriyle Yazım Zorluğu İddiası ve Bunlara Verilen Cevaplar”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 5/17 (Bahar 2005): 51-66.
Göktürk, Akşit. Çeviri: Dillerin Dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1994.
el-Galâyînî, Mustafa. Câmi‘u’d-Durûsi’l-‘Arabiyye. Beyrut: Mektebetü’l-‘Asriyye, 1414/1993, I-III.
Hanefî, Hasan. “Mine’l-Luga ile’l-Fikr”. el-Mecma‘u’l-Lugati’l-‘Arabiyye bi Dımeşk, 71/1 (1416): 64-78.
İmer, Kâmile – Kocaman, Ahmet – Özsoy, A. Sumru. Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Ünv. Yayınevi, 2011.
İşler, Emrullah – Yıldız, Musa. Arapça Çeviri Kılavuzu. İstanbul: Elif Yayınları, 2017.
Karslı, İlyas. “Arapçadan Türkçeye Tercüme Hataları”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 5/19 (Güz 2005): 69-90.
Kaya, Sergül Vural. “Yazınsal Metinler Çevirisinde Eşdeğerlik Arayışı”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15/27 (Haziran 2012): 391-402.
Mustafa, İbrahim - Zeyyât, Ahmed Hasan - Abdulkadir, Hamid - Neccâr, Muhammed Ali. el-Mu‘cemu’l-Vasît. 4. Baskı, Kahire: Mektebetu’ş-Şurûki’d-Devliyye, 1425/2004.
Nalcıoğlu, Ahmet Uğur. “Edebi Eserlerde Çeviri Sorunları”. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0/55 (Aralık 2015): 1-9.
Savory, Theodore. Tercüme Sanatı. Trc. Hamit Dereli, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1994.
Suçin, Mehmet Hakkı. Öteki Dilde Var Olmak. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2007.
Tanrıkulu, Lokman. “Çeviri Eylemi ve Karşılaşılan Zorluklar”. Turkish Studies, 11/15 (2016): 513-524.
Uzun, Taceddin. Tercüme Sanatı ve Arapça’dan Türkçe’ye Nasıl Tercüme Yapılır?. Konya: Uysal Kitabevi, 1995.
el-Vânî, Mehmed Efendi. Vankulu Lügatı. İstanbul: Daru’l-Tıbaati’l-Ma‘mura, 1169/1755.
Yakub, Emîl Bedî‘. Fıkhu’l-Lugati’l-‘Arabiyye ve Hasâisuhâ. Beyrut: Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, 1982.