Ahmet DİNÇ, Fatih Mehmet SAYIN, Niyazmyrat HALOW

Türkmenistan Kaynaklarina Göre Büyük Selçuklu Imparatorluğununda Devlet Ve Ekonomi

Oğuzların Kınık boyundan olan Büyük Selçuklu Devleti, Hazar Denizi ve Aral Gölü etrafında yaşayan Türkmenler tarafından kurulmuştur. Halkın geçim kaynaklarının başında hayvan besiciliği ve tarımın yanında ipek yolu aracılığıyla ticaret önemli yer tutmaktadır. İkta sisteminde üretimin artması ikta sahibi içinde teşvik sebebidir. Devlet maaş ödemeden büyük bir orduyu beslemekte ve büyük bir Türkmen kitlesini toprağa ve devlete bağlamaktadır. Bu yolla da ülke üretimi artmıştır. İkta toprağı verilen birisi orada dayhanları çalıştırmakta ve onlardan alınan vergilerin bir kısmı ikta sahibine, kalan kısmı ise devlet hazinesine gitmektedir. Anadolu Selçuklu veya Osmanlı tımarlara (Selçuklu ikta sisteminin devamı Osmanlıda tımar olarak anılır) izin vermeyip Avrupa tarzında feodal yapının önüne geçebilirken Büyük Selçuklu'da bu büyük problemlere yol açmıştır. İkta sisteminin, üretim politikası, kendine has vergi sistemi ve para basımıyla ekonomik canlılık sağlandığı görülmekle birlikte ikta sisteminin feodaliteye yol açtığı sonucuna varılmıştır. Bu çalışmamızda, Türkmenistan'da bulunan, geneli Krilce olan kaynak eserlerden faydalanılarak Büyük Selçuklu Devletinin ekonomisi ve devlet idaresi üzerinde durulmuştur. Büyük Selçuklu Devleti hakkında birçok çalışma vardır. Biz bu çalışmaya yeni birşey katma amacından ziyade Orta Asya ve Rus tarihçilerinin bakışını yansıtmayı hedeflenmiştir. Türkmenistan'da kaldığım 16 yıl boyunca ziyaret ettiğim evlerdeki kütüphanelerden, Selçuklu başkenti olan Merv, Daşoğuz ve Köhneürgenç devlet kütüphanelerinden faydalanılmıştır

According to Turkmenistan Sources Statet and Economy in Great Selhjuk Empire

Great Selhjuk Empire which is Kınık tribe of Oguz, was found by Türkmen people who settle around the Hazar Sea and Aral Lake. People’s subsistence were stockbreeding, agriculture and trade along the Silk Road. Increased production on system of ikta attracts owners of ikta. Government could employ great army without wages. Furthermore, majority of Türkmen people were devoted to country and state. Therefore Gross National Product (GNP) was increasing. Owner of ikta was employing farmers and farmers’tax was distributed to owner of ikta and national treasury. Anatolian Selhjuk and Ottoman Empire did not allow big tımar (ikta in great Selhjuk is named as tımar in Ottoman) in case feudalism could come into existence. However, the same situation caused problems in Great Selhjuk Empire. Besides, while it was seen that system of ikta, production policy, taxation system, and stamping money stimulated the economy, it was decided that system of ikta caused the feudalism. In this study we analyse economy of Great Selhjuk Empire by using cyrillic sources in Turkmenistan. Actually, there are many study about Great Selhjuk Empire. In this study we aimed to reflect view of Central Asian and Russian historians instead of bringing a new idea or contribution. We have used the resources from the libraries in Merv, Dashoguz, Kohneurgenc, and Turkmen houses that I have visited during my stay in Turkmenistan for 16 years

PDF

___

Аннанепесов.М. (1995), Туркменистанын тарыхындан материаллар (10-18 асырлар) [Turkmenistan’ın tarihinden kaynaklar (10-18asırlar)], Ашгабат: Магариф изд,
Атамедов Н.В.(1987) Туркменская Советская Энциклопедия [Turkmen-Sovyet Ansiklopedisi], 9 тираж. Ашхабат. Туризм-сеткин.
Организация по охране исторических и культурных произведений ТССР (1974) Археологические произведения Туркменистана [Turkmenistan’ın arkeolojik eserleri], Ленинград. Стройиздательство Ленинград.
Altyn asyryň ykdysadyýeti jurnaly, Sanjar aýy, (2002 ), N 11 (30) s. 34-35 Агаджанов, С.Г. (1991). Государство Сельджукидов и Средняя Азия в XI-XII веках [11 ve 12. Asırda Selçuklu Devleti ve Orta Asya], Москва, изд Наука Бартолд В.В.(1909). Краткая история Мерва. [Kısaca Mervin tarihi ] ЗБО 19том СПБ
Бартолд В.В.(1914). Краткая история орошения Туркестана. [Kısaca Turkistan tarım tarihi]. Санкт-Петербург. Краткая история орошения Туркистана. Бекран (1958) История Туркменской ССР [Turkmenistan tarihi] 1 том Ашхабат МИТТ 1
Гуллаев.Н. (1986). Конеден галан нусгалар [Geçmişten Gelen Belgeler] Ашгабад: Туркменистан неширяты,
Ходжаниязов Т.(1977) Денежный обмен в Великом Сельджукском Государстве [Büyük Selcuklu devletinde para sirkulyasyonu], Ашгабад, Ылым неширяты,
Хожаныязов.Т.(1975). Сырлы хазыналар [Saklı Hazineler], Ашгабад: Ылым неширяты, Хожаниязов,T. (1966). Тәсин тапынды, [İlginç Buluşlar] Мугаллымлар газети, номер 70 (1439), 12 июня, Екшенбе
TABAKOĞLU Ahmet (1997). Türk İktisat Tarihi, Ġstanbul, Dergah yayınları
Карпов, Г.И. (1940). Туркменистанын ве туркмен халкынын тарыхы барада очерклер [Türkmenistanın ve türkmen halkının tarihi hakkında mağlumat] Ашгабад: Туркменистан довлет ылмы барлаг тарых иниституты, Туркмен довлет нешир.
Киракос Ганзакеси(1976). История Армении [Ermeni Tarihi ], пер. и комментарий Л.А.Ханлерян, Москва,
Мухаммет ибн ал-Мунаввар Мейхени(1958). История Туркменской ССР [Turkmenistan tarihi] 1 том Ашхабат МИТТ 1.Страница 324
К.Маркс Ф.Энгельс.(1948) Избранные письма. [Seçilmiş mektuplar] Издательство Oгиз
Массон М.Е.(1955). Краткая хроника полевых работ ЮТАКЕ за 1948-1952 г. Труды ЮТАКЕ [1948-1952 arası tarım], V tom, AĢgabat, 1955,
Массон М.Е.(1955). Cредневековой путь из Мерва в Амул [Orta Çağ Merv‟den Amul‟a doğru yol] Известия, АН ТССР, N.1
Nizamymulk (1998). Syýasatnama, AĢgabat: Ruh Отчеты ЮТАКЕ (1958) История Туркменской ССР [Turkmenistan tarihi] 1 том Ашхабат МИТТ 1.
Росляков А.А.(1959) История Туркменской ССР [Turkmenistan tarihi] 1 том 4 параграф.1-3 часть.Ашхабат.Туркменская Академия Ученых.
Равенди(1958) История Туркменской ССР [Turkmenistan tarihi] МИТТ 1 том. Н. И. Рoманoв, (1928). Кто И Как Жил В Древности На Территории Туркменистана, Ашгабат
Самани МИТТ (1958) История Туркменской ССР [Turkmenistan tarihi] 1 том Ашхабат.
Исторический археологический и етнографический институт при Академии Туркменистана (1959). История Туркменистана [Turkmenistan tarihi] Издательство А кадемии Туркменистана. Ашхабат
Вельмурадов В.И. Росляков А. (1966). История исскуства Туркменистана [Turkmenistan sanat tarihi] Исскуство-технический журнал. 1 тираж. Ашхабат.
Язлыев.Ч, C.Ибрагимов, A.Нурыев (1994). Тuркменистанын тарыхы [Turkmenistan tarihi] Ашгабат: Ылхам рнпб, 1- нжи китап